DETERMINING THE RISKS ENCOUNTERED IN THE OUTSOURCING PROCESS IN UNIVERSITY HOSPITALS IN TURKEY AND PRIORITIZING IT WITH THE AHP METHOD

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 2, 285 - 304, 30.06.2024

Sefer Aygün , Büşra Sevim

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1378251

Öz

Businesses that produce goods and services have had to make a number of strategic decisions in order to survive in the market as a result of recent developments. In this situation, organizations that offer healthcare services have resorted to outsourcing in order to obtain a competitive advantage by better controlling costs, improving the quality of healthcare services, and providing patient satisfaction by attending to their demands. Using categorization of the risk variables encountered throughout the outsourcing process in hospital enterprises, this study sought to prioritize these risk concerns with AHP. Five professionals with a combined experience of at least ten years reviewed the identified risk categories. The AHP method, one of the multi-criteria decision-making techniques, was employed to examine evaluations. The analysis revealed that internal risks, information risks, financial risks, risks relating to storage and distribution processes, risks related to technology, and risks relating to bilateral relations are all given various degrees of importance. Almost half of all risk weights are accounted for by the first two risks. Therefore, it is recommended that university hospitals should focus their efforts on reducing or preventing internal hazards and dangers to information.

Anahtar Kelimeler

AHP, Outsourcing, Hospital Organizations, Risk

TÜRKİYE’DE ÜNİVERSİTE HASTANELERİNDE DIŞ KAYNAK KULLANIMI (OUTSOURCING) SÜRECİNDE KARŞILAŞILAN RİSKLERİN BELİRLENEREK AHP METODU İLE ÖNCELİKLENDİRİLMESİ

Öz

Son yıllarda meydana gelen gelişmeler ile mal ve hizmet üreten işletmeler piyasada varlığını sürdürebilmek için çeşitli stratejik kararlar almak zorunda kalmıştır. Bu çerçevede sağlık hizmeti sunan işletmeler maliyeti kontrol altına alarak finansını daha doğru yönetebilmek, sağlık hizmetinin kalitesini artırabilmek, hasta ihtiyaçlarına karşılık vererek hasta memnuniyetini sağlayabilmek ve bu sayede rekabette avantaj elde edebilmek için dış kaynak kullanımına (DKK) yönelmiştir. Bu çalışmada hastane işletmelerinde DKK sürecinde karşılaşılan risk faktörleri kategorize edilerek bu risk faktörlerinin AHP ile önceliklendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma İstanbul’ da bulunan bir üniversite hastanesi üzerinde uygulanmıştır. Araştırmaya dahil edilen risk kategorileri detaylı literatür taraması yapılarak seçilmiştir. Belirlenen risk kategorileri en az 10 yıllık tecrübeye sahip 5 uzman tarafından değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler çok kriterli karar verme yöntemlerinden birisi olan AHP ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda önemlilik ağırlıkları sırasıyla; dahili riskler, bilgiye yönelik riskler, finansal riskler, depolama ve dağıtım süreçleri ile ilgili riskler, teknolojiye yönelik riskler ve ikili ilişkiye yönelik riskler çıkmıştır. Bu risklerden ilk ikisi bütün risk ağırlıklarının yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Bu nedenle üniversite hastanelerinin öncelikli olarak dahili riskler ve bilgiye yönelik riskleri önlemek ya da ortadan kaldırmak için faaliyetlerde bulunulması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

AHP, Dış Kaynak Kullanımı, Hastane İşletmeleri, Risk

Kaynakça

• Aksay, K., & Orhan, F. (2013). Hastanelerde inovasyon sürecinin risk yönetimi bağlamında değerlendirilmesi: Bir model önerisi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 10-23.
• Alparslan, D., Gençtürk, M., & Özgülbaş, N. (2015). Sağlık Bakanlığı hastanelerinde işletme sermayesi ile finansal performans göstergeleri arasındaki ilişkinin analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(1), 317-338
• Altan, F., & Biçer, E. B. (2017). Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerde çalışan sağlık personelinin finansal okuryazarlık düzeyinin belirlenmesi: Sivas ili örneği. Business ve Management Studies: An International Journal, 5(2), 481-499.
• Arman, T. (1997). Risk analizine giriş. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bryce, D. J., & Useem, M. (1998). The impact of corporate outsourcing on company value. European Management Journal, 16(6), 635-643.
• Borowska, M., Augustynowicz, A., Bobiński, K., Waszkiewicz, M., & Czerw, A. (2020). selected factors determining outsourcing of basic operations in healthcare entities in Poland. Health Policy, 124(4), 486-490.
• Bozdemir, E., & Öcel, Y. (2016). Hastanelerde dış kaynak kullanımının maliyet minimizasyonu açısından analizi: Bolu İzzet Baysal Eğitim ve Araştırma Hastanesi manyetik rezonans (MR) cihazı örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3).
• Candan, G., & Toklu, M. C. (2021). Determining solar power plant location using hesitant fuzzy AHP method. Alphanumeric Journal, 9(1), 25-34.
• Dağdeviren, M., & Tamer, E. (2001). Tedarikçi firma seçiminde analitik hiyerarşi prosesi ve 0-1 hedef programlama yöntemlerinin kullanılması. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 16(2), 41-52.
• Darwiesh, A., El-Baz, A. H., Abualkishik, A. Z., & Elhoseny, M. (2023). Artificial ıntelligence model for risk management in healthcare ınstitutions: Towards sustainable development. Sustainability, 15(1), 1-13.
• Durak, İ., Yıldız, M. S., Olgaç Akar, Y., & Yemenici A. D. (2017). Warehouse site selection in retail sector: application AHP (Analytical Hierarchy Process) and Vikor methods. International Journal of Business and Management Invention, 6(12), 65-73.
• Durman, M., & Çakırer, M. A. (2015). Kalkınma sürecinde kamu finansman sorununun çözümüyle ilgili bir yöntem: Dış kaynaklardan yararlanma (outsourcing). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 1-13.
• Ekin, A., Yanık, A., & Kıyak, M. (2012). Bir eğitim ve araştırma hastanesinde dışarıdan satın alınan hizmetlerin ekonomik değerlendirmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 15(1), 1-23.
• El Mokrini, A., Dafaoui, E., Berrado, A. & El Mhamedi, A. (2016). An approach to risk assessment for outsourcing logistics: Case of pharmaceutical industry. IFAC-Papersonline, 49(12), 1239-1244.
• Enyinda, C., Briggs, C., & Bachkar, K. (2009). Managing risk in pharmaceutical global supply chain outsourcing: Applying Analytic Hierarchy Process Model. ASBBS Annual Conference: Las Vegas, 16(1).
• Ercan, C., Dayı, F., & Akdemir, E. (2013). Kamu sağlık işletmelerinde finansal performans değerlemesi: Kamu hastaneleri birlikleri üzerine bir uygulama. Asia Minor Studies, 1(2), 5-8.
• Erdoğan, M., & Yıldız, B. (2015). Sağlık işletmelerinde finansal oranlar aracılığıyla performans ölçümü: Hastanelerde bir uygulama. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(9), 129-148.
• Gianturco, S. L., Yoon, S., Yuen, M. V., & Mattingly, A. N. (2021). Outsourcing facilities and their place in the US drug supply chain. Journal of the American Pharmacists Association, 61(1), 99-102.
• Gider, Ö. (2011). Ekonomik kriz dönemlerinin özel hastanelere etkileri: Bir özel hastanenin oran analizleri yöntemiyle finansal performansına bakış. Öneri Dergisi, 9(36), 87-103.
• Goodair, B., Reeves, A., & Rahal, C. (2021). Outsourcing of health-care services to the private sector by English clinical commissioning groups and mortality rates, 2013–20: An observational analysis. The Lancet, 398, 49-49.
• Graver, M. (1999). Strategic outsourcing: A structured approach to outsourcing decisions and initiatives. New York: American Management Association.
• Harland, C., Brenchley, R., & Walker, H. (2003). Risk in supply networks. Journal of Purchasing and Supply Management, 9(2), 51-62.
• Hoppes, M., Ahrmqr, D., Hagg-Rickert, S., JD, M., Youngberg, D. B. J., Mccarthy, J. B. A. & Cphrm, F. (2014). Enterprise risk management: A framework for success. American Society For Healthcare Risk Management
• Kalkan, M., Sökmen, A., & Bıyık, Y. (2015). Sağlık hizmetlerinde dış kaynak kullanımı: Ankara Halk Sağlığı Müdürlüğü uygulaması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 35-56.
• Karahan, A. (2012). Dış kaynak kullanımının verimlilik üzerine etkisi hastane yöneticileri üzerine bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 185-199.
• Kavaler, F., & Spiegel, A. D. (2003). Risk management in health care institutions: A strategic approach. Jones & Bartlett Learning.
• Kaya, E., & Narlıkaya, Z. (2021). Sağlık kurumlarında dış kaynaklardan yararlanmanın önemi: Teorik bir çalışma. Akademik MATBUAT, 5(1), 57-72.
• Koçyiğit, S. Ç., Kadı, Z., & Sorucuoğlu, A. (2019). Sağlık Bakanlığı hastanelerinin dış kaynaktan yararlanma durum analizi: Ankara ili örneği. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 325-344.
• Kwon, J., & Yoon, B. J. (2003). Prevalence of outsourcing and perception of clinical nutrition managers on performance of health care dietetics services. Journal of the American Dietetic Association, 103(8), 1039-1042.
• Laamanen, R., Simonsen-Rehn, N., Suominen, S., Øvretveit, J., & Brommels, M. (2008). Outsourcing primary health care services—how politicians explain the grounds for their decisions. Health Policy, 88(2-3), 294-307.
• Mollahaliloglu, S., Kavuncubaşı, Ş., Gürsöz, H., Ağırbaş, İ., Arı, H. O., Öncül, H. G., Akdağ, R., & Younis, M. Z. (2009). Outsourcing profile in the Turkish health care system. Journal of Health Care Finance, 34(4), 74-82.
• Nazlıoğlu, B., & Yar, C. E. (2016). Hastane işletmelerinde dış kaynak kullanımı–maliyet ilişkisi: Literatür taraması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 2(3), 71-80.
• Nunes, P., Antunes, M., & Silva, C. (2021). Evaluating cybersecurity attitudes and behaviors in portuguese healthcare institutions. Procedia Computer Science, 181, 173-181.
• Özcan, N. (2018). Sağlık kurumlarında risk yönetimi. Sağlık Hizmetleri ve Eğitimi Dergisi, 2(1), 15-24.
• Özdoğan, O. N. (2006). Otel işletmelerinde faaliyet alanları açısından dış kaynak kullanımı (Outsourcing) ve finansal performans üzerine etkileri (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Paterson, M. A., & Wendel, J. (1996). Managing risk in a changing health care system. Journal of Health Care Finance, 22(3), 15-22.
• Saaty, T. (1980). The analytic hierarchy process. New York: Mcgraw-Hill.
• Saaty, T. L. (1986). Axiomatic foundation of the Analytic hierarchy process. Management Science, Institute for Operations Research and the Management Sciences, 32(7), 841–855.
• Sancar, T., & Öngel, V. (2020). Medikal Turizm Hizmeti Veren Sağlık Kuruluşlarının Rekabet Stratejilerinin Kurum Performansına Etkisi: İstanbul Örneği1. Third Sector Social Economic Review, 55(4), 2847-2868.
• Saruhan, Ş. C., Yeloğlu, O., Sözen, C., Ağlargöz, O., Uzun, Ö., Şakar, N., Yazıcı, S., & Sarıkaya, M. (2012). Yönetimde güncel yaklaşımlar. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Basımevi.
• Schniederjans, M. J. & Zuckweiler, K. M. (2004). A quantitative approach to the outsourcing‐insourcing decision in an international context. Management Decision, 42(8), 974-986.
• Sezer, A. (2009). Hastane işletmelerinde dış kaynak kullanımının (Outsourcing) hizmet kalitesine etkisi ve bir uygulama (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Solís Toro, C. (2019). Constructing operational risk matrices from organizational business processes using a fuzzy ahp method. Universidad EIA
• Söyler, S., & Zekioğlu, A. K. (2017). Sağlık hizmetlerinde dış kaynak kullanımı: Bir alan araştırması. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1(1), 11-20.
• Tepe, S. (2023). Sağlık kurumlarında risk yönetimi. S. Tepe (Ed.), Sağlık Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği içinde (s. 1-16). Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Tetik, N., & Ören, V. E. (2007). Dış kaynak kullanımı (Outsourcing): Antalya yöresindeki 5 yıldızlı otellerde bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (34), 74-86.
• Turan, A. (2011) Gerçek-mantık değerlendirmesi: Temel yeteneğin dinamik becerilerle, dış kaynaktan yararlanmanın model ortaklığıyla olan paradigma değişimi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(25), 35-46.
• Türksoy, A., & Türksoy, S. S. (2007). Otel işletmelerinde dış kaynaklardan yararlanma: Çeşme ilçesinde turizm belgeli otel işletmelerinde dış kaynaklardan yararlanma alanlarına ilişkin bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 83-104.
• Ramanathan, T. R. (2008) The role of organisational change management in offshore outsourcing of ınformation technology services. Florida.
• Uslu, Y., & Aygün, S. (2022). Investigation of factors related to cyberchondria levels of health management and banking and insurance department students: An empirical analysis. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 189-206.
• Uslu, Y., Şahin, K., Aygün, S., & Tuna, M. (2023). OECD Ülkeleri ve Türkiye’ nin Sağlık Harcamalarının TOPSIS Yöntemi ile İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(2), 386-395.
• Uslu, Y., Yılmaz, E., Hancioğlu, Y., & Gedikli, E. (2022). Sağlık yöneticilerinin bakış açısıyla sağlık kuruluşlarında risk yönetimi olgusunun analitik hiyerarşi süreci (AHS) yöntemi ile değerlendirilmesi. Third Sector Social Economic Review, 57(3), 1508-1527.
• Quélin, B., & Duhamel, F. (2003). Bringing together strategic outsourcing and corporate strategy: outsourcing motives and risks. European Management Journal, 21(5), 647-661.
• Zsidisin, G. A., & Ritchie, B. (Eds.). (2008). Supply chain risk: a handbook of assessment, management, and performance. New York: Springer Science & Business Media.