TÜRKİYE’DE İLLERARASI REKABETÇİLİĞİN MEKANSAL YAPISI

Yıl 2024, Cilt: 25 Sayı: 4, 382 - 405, 31.12.2024

Ayşegül Yıldız

https://doi.org/10.53443/anadoluibfd.1502712

Öz

Bu çalışmada, Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu (URAK) tarafından hazırlanan İllerarası Rekabetçilik Endeksi’ne ait veriler kullanılarak Türkiye’nin illerine yönelik mekansal yapının ortaya çıkarılması amacıyla kartil haritaları, Moran’s I istatistiği ve LISA haritalarından yararlanılmıştır. Beşerî sermaye, üretim ve ticaret, yaşanabilirlik ve yenilikçilik olmak üzere 4 temel başlık üzerinden 85 gösterge ile hesaplanan bu endeks ile 81 ilin rekabetçilik seviyeleri kapsamlı bir şekilde ele alınmaktadır. Çalışmada, keşfedici mekansal veri analiz yöntemi kullanılarak bölgesel rekabet gücünün ve bileşenlerinin komşu bölgelerden etkilenip etkilenmediği belirlenmekte, bir diğer deyişle komşuluğun ve gruplararası etkileşimin değeri vurgulanmaktadır. Mekansal otokorelasyonu ölçmede kullanılan Moran’s I istatistiği ve yerel mekansal ilişkiyi gösteren LISA haritası ile coğrafi olarak birbirine yakın konumda yer alan illere ait gözlemlerin uzak olanlara göre benzer değerler sergileme eğiliminde olduğu ve bu illerin mekansal kümelenme meydana getirdiği gözlenmektedir. Ampirik bulgular sonucunda pozitif mekansal etkileşim gözlenmiş, komşuluğun illerarası rekabetçilik değerini artırdığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Keşfedici Mekansal Veri Analizi, İllerarası Rekabetçilik Endeksi, Moran’s I, LISA

SPATIAL STRUCTURE OF INTERPROVINCIAL COMPETITIVENESS IN TURKEY

Öz

In this study, quartile maps, Moran's I statistics, and LISA maps were used to reveal the spatial structure of Turkey's provinces by using data from the Interprovincial Competitiveness Index prepared by the International Competition Research Institute (URAK). With this index, calculated with 85 indicators under 4 main headings: human capital, production and trade, livability and innovation, the competitiveness levels of 81 provinces are comprehensively addressed. By using the exploratory spatial data analysis method, the study determines whether regional competitiveness and its components are affected by neighboring regions, in other words, the value of neighborhood and intergroup interaction is emphasized. With Moran’s I statistic used to measure spatial autocorrelation and the LISA map showing local spatial relationships, it is observed that observations of provinces located geographically close to each other tend to exhibit similar values compared to distant ones and create spatial clustering. As a result of empirical findings, a positive spatial interaction was observed and it was concluded that neighborhood increases the value of interprovincial competitiveness.

Anahtar Kelimeler

Exploratory Spatial Data Analysis, Interprovincial Competitiveness Index, Moran’s I, LISA

Kaynakça

• Albayrak, A. N., & Erkut, G. (2010). Türkiye’de bölgesel rekabet gücü analizi. Megaron, 5(3), 137-148.
• Alkin, K., Bulu, M., & Kaya, H. (2007). İllerarası rekabet endeksi: Türkiye’deki illerin rekabetçilik seviyelerinin göreceli olarak ölçülebilmesi için bir yaklaşım. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 221-235.
• Anselin, L. (1988). Spatial econometrics: Methods and models. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Anselin, L. (1995). Local indicators of spatial association—LISA. Geographical Analysis, 27(2), 93-115.
• Anselin L., & Bera A. K. (1998). Spatial dependence in linear regression models with an introduction to spatial econometrics. Aman Ullah (Ed.), Handbook of applied economic statistics (s. 237-289) içinde. New York: CRC Press.
• Anselin L., Sridharan S., & Gholston S. (2007). Using exploratory spatial data analysis to leverage social indicator databases: The discovery of interesting patterns. Social Indicators Research, 82(2), 287-309. doi:10.1007/s11205-006-9034-x
• Arbia, G. (2006). Spatial econometrics: Statistical foundations and applications to regional convergence, Berlin and Heidelberg: Springer-Verlag.
• Arbia, G. (2016). Spatial econometrics: A broad view. Foundations and Trends® in Econometrics, 8(3–4), 145-265. doi: 10.1561/0800000030
• Başaran, İ. (2008). Kent ve yerel yönetim. İstanbul: Okutan Yayınları.
• Bruneckienė, J., Guzavičius, A., & Činčikaitė, R. (2010). Measurement of urban competitiveness in Lithuania, Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 21(5), 493-508.
• Cliff, A. & Ord, J. (1981). Spatial process, models and applications. Londra: Taylor and Francis.
• Dall’Erba, S. (2005). Distribution of regional income and regional funds in Europe 1989–1999: An exploratory spatial data analysis. The Annals of Regional Science, 39, 121-148. doi:10.1007/s00168-004-0199-4
• Dall'erba, S., & Chen, Z. (2019). Exploratory spatial data analysis. International Encyclopedia of Human Geography, Second Edition (s. 357-365) içinde. Elsevier.
• Dou, Y., Luo, X., Dong, L., Wu, C., Liang, H., & Ren, J. (2016). An empirical study on transit-oriented low-carbon urban land use planning: Exploratory spatial data analysis (ESDA) on Shanghai, China. Habitat International, 53, 379-389. doi: 10.1016/j.habitatint.2015.12.005
• Ekonomi Dış Politika Araştırma Merkezi (EDAM) ve Deloitte. (2009). Türkiye için bir rekabet endeksi. https://edam.org.tr/wp-content/uploads/2009/01/trkiye-icin-bir-rekabet-endeksi.pdf adresinden erişildi.
• Ergül, B., Yavuz A. A., & Yavuz, H. S. (2018). Türkiye’de illerin rekabetçilik düzeyine göre sınıflandırılması. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(2), 623-639.
• Fischer, M. M., & Wang, J. (2011). Spatial data analysis: Models, methods and techniques. New York: Springer Science & Business Media.
• Gatrell, A. C., & Bailey, T. C. (1996). Interactive spatial data analysis in medical geography. Social Science & Medicine, 42(6), 843-855. doi: 10.1016/0277-9536(95)00183-2
• Goldin, C. (2016). Human capital. C. Diebolt ve M. Haupert (editörler), Handbook of cliometrics (s. 55-86) içinde. Germany: Springer Verlag, Heidelberg.
• Gumprecht, D. (2005). Spatial methods in econometrics. An application to R&D spillovers (WU Vienna University of Economics and Business Research Report Series/Department of Statistics and Mathematics No. 26). https://research.wu.ac.at/ws/portalfiles/portal/18952657/document.pdf adresinden erişildi.
• Huovari, J., Kangasharju, A., & Alanen, A. (2002). Constructing an index for regional competitiveness. Z. J. Acs, H. L. F. Groot, P. Nijkamp (Eds.), The emergence of the knowledge economy: A regional perspective (s. 121-138) içinde. Berlin, Heidelberg: Springer.
• Karahan, M., & Peşmen, S. (2020). İllerarası rekabet gücünün promethee gaia yöntemiyle analizi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 49(2), 272-287.
• Kerimoğlu, E., & Sözer, S. (2017). Türkiye’de bölgesel rekabet ve rekabetçi bölgeler. Planlama, 27(3), 236-253. doi: 10.14744/planlama.2017.08208
• Kowalski, A. M. (2018). Competitiveness and dynamics of urban development in Poland. Competitiveness Report 2018, 193-206.
• Lee, J. H., Hancock, M. G., & Hu, M. C. (2014). Towards an effective framework for building smart cities: Lessons from Seoul and San Francisco. Technological Forecasting and Social Change, 89, 80-99. doi: 10.1016/j.techfore.2013.08.033
• Lesage J., & Pace R. K. (2009). Introduction to spatial econometrics. Boca Raton: Taylor & Francis, CRC Press.
• Ngoc, N. T. B., & Duy, N. V. (2023). Impact of provincial competitiveness index (PCI) on economic development in the Red River Delta, Vietnam. Jurnal Ekonomi & Studi Pembangunan, 24(2), 259-269. doi: 10.18196/jesp.v24i2.18163
• Osmankovic, J., Zaimovic, A., & Jahic, H. (2010). Competitiveness of cities. In Fifth International Conference of the School of Economics and Business in Sarajevo (ICES2010) Proceedings. University of Sarajevo, School of Economics and Business.
• Peng, L., & Zhanxin, M. (2011). The evaluation of city competitiveness in Shandong province. Energy Procedia, 5, 472-476. doi: 10.1016/j.egypro.2011.03.082
• Poreisz, V., & Rámháp, S. (2014). Global cities’ competitiveness factors among the Asian Countries, 54th Congress of the European Regional Science Association: "Regional Development & Globalisation: Best Practices". 26-29 August 2014, St. Petersburg, Russia: European Regional Science Association (ERSA), Louvain-laNeuve. https://www.econstor.eu/handle/10419/124257 adresinden erişildi.
• Taşkın, E., & Kosat, A. (2022). Sürdürülebilir kalkınmanın rekabet gücü ve şehir markalaşmasına etkisi: TR 33 bölgesi üzerine nitel bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 72, 1-24. doi: 10.51290/dpusbe.979496
• Tobler, Waldo R. (1970). A computer movie simulating urban growth in the Detroit region. Economic Geography, 46(Supplement: Proceedings), 234–240. doi: 10.2307/143141.
• Unit, E. I. (2012). Hot spots. Benchmarking global city competitiveness. The Economist Intelligence Unit Limited.
• URAK, Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu. (2018). İllerarası rekabetçilik endeksi. https://www.urak.org/wp-content/uploads/2019/05/URAK_%C4%B0RE_2018-2.pdf adresinden erişildi.
• Vega, J. C. S., Azorín, J. D. B., Segura, A. C. F., & Yago, M. E. (2019). A new measure of regional competitiveness. Applied Economic Analysis, 27(80), 108-126. doi: 10.1108/AEA-07-2019-0010
• Wang, D. D. (2019). Performance assessment of major global cities by Dea and Malmquist index analysis. Computers, Environment and Urban Systems, 77, 101365, 1-11. doi: 10.1016/j.compenvurbsys.2019.101365
• Widi P, C. A., Utomo, W. H., & JP, S. Y. (2013). Identification of spatial patterns of food insecurity regions using Moran’s I (Case Study: Boyolali Regency). International Journal of Computer Applications, 72(2), 54-62. doi: 10.5120/12470-8862
• World Economic Forum. (2019). The global competitiveness report. https://www.weforum.org/publications/global-competitiveness-report-2019/ adresinden erişildi.
• Zeren, F. (2019). Mekansal ekonometri, GeoDa, GeoDa space ve R uygulamalı. İstanbul: Der Yayınları.