Anadolu Selçuklu Kervansaraylarında Payanda Kullanımı

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 7, 38 - 72, 13.09.2024

Selman Şahin

Öz

Yapıları sağlamlaştırmak ve yıkılmasını önlemek amacıyla yapıların beden duvarlarını destekleyen düşey yapı elemanlarına payanda denilmektedir. Günümüze kadar birçok dönemde karşımıza çıkan payandalar yapıların daha uzun ömürlü olmasını sağlaması açısından dikkat çekicidir. Özellikle büyük ölçekli mimari yapıların neredeyse vazgeçilmez bir yapı elemanı konumundadır. Anadolu Selçuklu Çağı içerisinde de birçok mimari yapıda kullanılan payandalar bu yapıların günümüze ulaşmasındaki en önemli etken olarak görülebilir. Özellikle de bu mimari yapılar içerinde diğer yapılara göre daha büyük ölçekli olan kervansaraylardaki payanda kullanımının çokluğu dikkat çekicidir.

Anahtar Kelimeler

Anadolu Selçuklu Mimarisi, Kervansaray, Payanda

Kaynakça

• Baş, Ali “Öresun (Tepsei Delikli) Han’da Temizlik ve Restorasyon Çalışmaları”, XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri”, Denizli, 2009.
• Bilici, Z. Kenan, “Kargı Han ve Hamamı Üzerine”, Sanat Tarihi Dergisi, Cilt. XXVI, S:1, 2013: 71 – 88.
• Bilici, Z. Kenan, “Şarapsa (Serapsu) Han”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, Ankara, 2007: 393 – 403.
• Bozer, Rüstem, “Eğirdir Han”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, ed. Hakkı Acun, Ankara, 2007: 237.
• Can, Yılmaz – Gün, Recep, Ana Hatlarıyla Türk İslam Sanatları ve Estetiği, İstanbul, 2021: 144.
• Cezar, Mustafa. Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul, 1977.
• Çaycı, Ahmet, İslam Mimarisinde Anlam ve Sembol, Konya, 2017.
• Denknalbant, Ayşe, “Mama Hatun Külliyesi”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt:23, İstanbul, 2003: 549.
• Denktaş, Mustafa, “Karatay Hanı”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, ed. Hakkı Acun, Ankara, 2007: 359-380.
• Deniz, Bekir, “Ağzıkara Han”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, ed. Hakkı Acun, Ankara, 2007: 321- 346.
• Deniz, Bekir, “Alay Han”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, ed. Hakkı Acun, Ankara, 2007: 51-76.
• Dursun, Şükrü, Anadolu Selçuklu Kervansaraylarında Süsleme, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Doktora Tezi), Konya, 2016.
• Durukan, Aynur, “Aksaray Sultan Hanı”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, ed. Hakkı Acun, Ankara, 2007: 141-160.
• Duymaz Şevki, “Susuz Han”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, ed. Hakkı Acun, Ankara, 2007: 273- 286.
• Eravşar, Osman, “Evdir Han”, Anadolu Selçuklu Kervansarayları, ed. Hakkı Acun, Ankara, 2007: 419-433.
• Erdmann, Kurt, Das Anatolische Karavansaray des 13. Jahrhunderts, I. Berlin 1961.
• Erdal, Zekai, “Mardin Ulu Cami Üzerine Yeni Görüşler”, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitiüsü Dergisi, Van, 2017: 439.
• Şebnem Akalın Eryavuz, “Kervansaray”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 25, 2022: 299- 302.
• Eyice, Semavi, “Ak Han”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1989: 236.