Efficiency Analysis of Oral and Dental Health Centers: Examples of Marmara Region in Turkey

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 3, 883 - 894, 15.06.2020

Oğuzhan Yüksel , Vahit Yiğit

https://doi.org/10.18506/anemon.621648

Cited By: 2

Öz

The aim of this research is to determine the technical, allocative and scale efficiency of Oral and Dental Health Centers in Marmara region under the Turkish Ministry of Health in 2014 and 2017. Input-oriented Data Envelopment Analysis (DEA) method was used for efficiency measurement. Two inputs and six output variables were used in the study. Super efficiency analysis was performed to rank the advantages among the centers found to be efficient as a result of DEA, and regression analysis was performed to determine the correlation between the efficiency results and the input/output variables. As a result of the research, the average technical efficiency of 33 centers in 2014 was 0,909, allocative efficiency 0,945 and scale efficiency 0,960. In 2017, the centers had an average technical efficiency of 0,916, allocative efficiency of 0,954 and scale efficiency of 0,960. Inefficient centers must make the necessary potential improvements based on the reference set in order to achieve technical, allocative and scale efficiency.

Anahtar Kelimeler

Oral and Dental Health, Technical and Allocative Efficiency, Data Envelopment Analysis (DEA), Super Efficiency

Ağız ve Diş Sağlığı Merkezlerinin Verimlilik Analizi: Marmara Bölgesi Örneği

Öz

Bu araştırmanın amacı, Sağlık Bakanlığı’na bağlı Marmara Bölgesi’ndeki Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri’nin 2014 ve 2017 yıllarındaki teknik, tahsis ve ölçek etkinliklerini tespit etmektir. Etkinlik ölçümünde girdi yönelimli Veri Zarflama Analizi (VZA) kullanılmıştır. Araştırmada iki girdi, altı çıktı değişkeni belirlenmiştir. VZA’da verimli bulunan merkezlerin kendi aralarındaki üstünlük sıralaması için süper etkinlik analizi, etkinlik sonuçları ile girdi/çıktı değişkenleri arasındaki ilişkiyi tespit etmek içinse regresyon analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda 33 merkezin 2014 yılı ortalama teknik etkinliği 0,909, tahsis etkinliği 0,945 ve ölçek etkinliği 0,960 olarak tespit edilmiştir. Merkezlerin 2017 yılındaki ortalama teknik etkinliği 0,916, tahsis etkinliği 0,954 ve ölçek etkinliği 0,960 olarak saptanmıştır. Verimsiz olan merkezler; teknik, tahsis ve ölçek verimliliğini sağlayabilmek için referans kümesini esas alarak gerekli potansiyel iyileştirmeleri yapmalıdırlar.

Anahtar Kelimeler

Ağız ve Diş Sağlığı, Teknik ve Tahsis Etkinlik, Veri Zarflama Analizi (VZA), Süper Etkinlik

Kaynakça

• Ağaç, G. & Baki, B. (2016), Sağlık Alanında Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri Kullanımı: Literatür İncelemesi, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(3):343–63.
• Ağırbaş, İ. (2014), Sağlık Kurumlarında Finansal Yönetim ve Maliyet Analizi, Siyasal Kitapevi, Ankara.
• Allen, P.F. (2003), Assessment of Oral Health Related Quality of Life, Health and Quality of Life Outcomes, 1: 40.
• Al-Shammari, M. (1999), A Multi-criteria Data Envelopment Analysis Model For Measuring the Productive Efficiency of Hospitals, International Journal of Operations & Production Management, 19(9), 879-891.
• Arslan, B. (2017), Ağız Diş Sağlığı Hastanelerinin (ADSH) Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemiyle Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Hastane ve Sağlık Kuruluşları Yönetimi Programı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Babacan, A. (2006), Türkiye’deki Üniversitelerde VZA Yöntemiyle Verimlilik Analizi. Cumhuriyet ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Sivas.
• Bal, V. & Bilge, H. (2013), Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Ölçümü. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2):1–14.
• Cooper, W. W. (2005), Origins, Uses of and Relations Between Goal Programming and Data Envelopment Analysis, Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 13(1), 3–11.
• Çolak, H., Dülgergil, T. Ç. & Serdaroğlu, İ. (2010), Ağız ve Diş Hastalıklarının Medikal, Psikososyal ve Ekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesi, Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 2, 63–89.
• Ersoy, K., Kavuncubasi, S., Ozcan, Y. A. & Harris, J. M. (1997), Technical Efficiencies of Turkish Hospitals: DEA Approach, Journal of Medical Systems, 21(2), 67-74.
• Farrell, M. J. (1957), The Measurement of Productivite Efficiency, Journal of The Royal Statistical Society, Series A (General), 120(3), 253–290.
• Flokou, A., Aletras, V. & Niakas, D. (2017). A Window-DEA Based Efficiency Evaluation of the Public Hospital Sector in Greece During the 5-Year Economic Crisis. PloS one, 12(5), e0177946.
• Gülcü, A., Coşkun, A., Yeşilyurt, C., Coşkun, S. & Esener, T. (2004), Cumhuriyet Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi’nin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Göreceli Etkinlik Analizi, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt.5, Sayı. 2
• https://khgm.saglik.gov.tr/TR,40113/kamu-hastaneleri-istatistik-raporu--2017.html, Erişim Tarihi: 15/06/2019
• Kavuncubaşı, Ş. & Ersoy, K. (1995), Hastanelerde Teknik Verimlilik Ölçümü, Amme İdare Dergisi, 28(3).
• Kıraç, Y. & Kıraç, S. (2018), Veri Zarflama Analizi Yaklaşımını Kullanarak Ağız ve Diş Sağlığı Hastanelerinin (ADSH) Verimlilik Değerlendirmesi, Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 6 (2) 90–105.
• Kutlar, A. & Kartal, M. (2004), Cumhuriyet Üniversitesinin Verimlilik Analizi: Fakülteler Düzeyinde Veri Zarflama Yöntemiyle Bir Uygulama, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (8) / 2: 49-79.
• Kutlar, A. & Salamov, F. (2016), Azerbaycan Kamu Hastanelerinin Etkinliğinin VZA Uygulaması ile Değerlendirilmesi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (31), 1-17.
• Leleu, H., Moises, J. & Valmanis, V. G. (2014), How Do Payer Mix and Technical Inefficiency Affect Hospital Profit? A Weighted DEA Approach. Operations Research for Health Care, 3:231–37.
• Linna, M., Nordblad, A. & Koivu, M. (2003), Technical and Cost Efficiency of Oral Health Care Provision in Finnish Health Centres, Social Science & Medicine, 56(2), 343-353.
• Locker, D. (1997), Concepts of Oral Health, Disease and The Quality of Life. In: Measuring Oral Health and Quality of Life, Edited by: Slade GD, Chapel Hill: University of North Carolina: Dental Ecolog: 11-24.
• Mujasi, P., Asbu, AZ. & Puing-Junoy, P. (2016), How Efficient Are Referral Hospitals in Uganda ? A Data Envelopment Analysis and Tobit Regression Approach. BMC Health Services Research, 1–14.
• Naveh, E. & Stern, Z. (2005), How Quality İmprovement Programs Can Affect General Hospital Performance, International Journal of Health Care Quality Assurance, 18(4), 249-270.
• Öner, N. (2010), Sağlık Bakanlığına Bağlı Ağız Ve Diş Sağlığı Kurumlarının Veri Zarflama Analizi Yöntemi İle Performansının Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Hastane İşletmeciliği Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Özdemir, Y. (2011), Türkiye’deki Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Ağız ve Diş Sağlığı Merkezlerinin Veri Zarflama Analizi ile Göreceli Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi, Hacettepe Üniversitesi, SBE, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Ramanathan, R. (2005), Operations Assessment of Hospitals in The Sultanate of Oman, International Journal of Operations and Production Management, 25(1), 39–54.
• Sezen, B. & Gök, M. S. (2009), Veri Zarflama Analizi Yöntemi ile Hastane Verimliliklerinin İncelenmesi, METU Studies in Development, 36(2), 383.
• Sherman, H.D. (1984), Hospital Efficiency Measurement and Evaluation: Empirical Test of a New Technique, Medical Care, Vol. 22, No. 10, pp. 922-938. Şahin, B. & İlgün, G. (2018), Assessment of The Efficiency of Dental Services in Turkey, Health Policy and Technology, 7(2), 173-181.
• Şahin, İ. (1998), Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin İllere Göre Karşılaştırmalı Verimlilik Analizi: Veri Zarflama Analizine Dayalı Bir Uygulama, Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, İ. (2008), Sağlık Bakanlığı Genel Hastaneleri ve Sağlık Bakanlığına Devredilen SSK Genel Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Karşılaştırmalı Analizi, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(1).
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2016), Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Rapor Bülteni 2015, Ankara.
• Temür, Y. (2010), İllerin Gelişmişlik Derecelerine Göre Hastanelerin Etkinlik Analizi, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXIX(2), 1–22.
• Thanassoulıs, E. (1993), A Comparison of Regression Analysis and Data Envelopment Analysis as Alternative Methods for Performance Assessments, Journal of the Operational Research Society, Vol. 44, No. 11, Great Britain.
• Türk Diş Hekimleri Birliği (TDB) Yayınları (2019), Diş Hekimlerinin Çalışma Şekilleri, Kurumlarda ve İl/İlçelerde 2018 Yılı Dağılımı, Ankara.
• WHO, (1948), Constitution of The World Health Organization, New York.
• Yıldırım H. H. & Yıldırım, T. (2011), Avrupa Birliği’ne Üyelik Sürecinde Türkiye Sağlık Sektörü, İmaj Yayınevi 2. Baskı, Ankara
• Yiğit, V. & Esen, H. (2017), Pabon Lasso Modeli ve Veri Zarflama Analizi ile Hastanelerde Performans Ölçümü Performance Measurement in Hospitals with Pabon Lasso Model and Data Envelopment Analysis, SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1-7.
• Yiğit, V. & Yiğit, A. (2016), Üniversite Hastanelerinin Finansal Sürdürülebilirliği, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 253-273.
• Yolalan, R., (1993), İşletmelerarası Göreli Etkinlik Ölçümü, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları: 483, Ankara.