Baykan Sezer’de İslam Sosyolojisi

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 4, 899 - 916, 31.08.2021

Ejder Okumuş

https://doi.org/10.18506/anemon.892080

Öz

Yazar, makalesinde yerli sosyolog olarak nitelenen Baykan Sezer’in sosyolojisindeki İslam sosyolojisini dine sosyolojik bakış çerçevesinde incelemeye, anlamaya ve anlamlandırmaya çalışmaktadır. Denilebilir ki Sezer, yerli sosyoloji anlayışıyla Türkiye’ye özgü bir sosyoloji inşa etmeye çalışan ve dine de söz konusu sosyoloji anlayışına uygun olarak yaklaşan bir sosyologtur. Sezer’in en mühim araştırma problemlerinden biri, toplumsal bir olgu olarak dindir. Sezer’e göre din, toplumları ve toplumsal gerçekliği doğru anlamanın en ehemmiyetli unsurlarındandır. Sezer’in bakışında bunun nedeni dinin, toplumların ve toplumsal hayatın bir ifadesi olmasıdır. Anlaşıldığı üzere Sezer’in sosyolojisinde din, toplumun kimliği olarak varlık kazanmakta ve toplumların birbirlerinden farklılaşmalarının aracı olarak vücut bulmaktadır. Bu durumda Sezer’in İslam sosyolojisinde İslam dini, Müslüman toplumların kimliğinin, diğer toplumlardan farklılıklarının ve farklılaşmalarının bir ifadesi olmaktadır. Sezer, bu çerçevede Batı sosyolojisi ile Türk sosyolojisi ve Türk din sosyolojisinden bahsetmektedir. Sosyolog Sezer’in sosyolojik yaklaşımında Batı sosyolojisinde Hıristiyanlık etkili olduğuna göre Türk sosyolojisinde de İslam etkili olmalıdır. Bu durumda Sezer’de bir İslam sosyolojisinden bahsedilebilir.

Anahtar Kelimeler

Baykan Sezer, Din, İslam, İslam Sosyolojisi

Sociology of Islam in Baykan Sezer

Öz

In his article the author tries to examine, understand and give the meaning the sociology of Islam in the sociology of Baykan Sezer, who is described as the domestic sociologist, from a sociological perspective on religion. It can be said that Sezer is a sociologist who tries to build a sociology specific to Turkey with his understanding of domestic sociology and also approaches religion in accordance with this sociology. One of Sezer’s major research problems is religion as a social phenomenon. According to Sezer, religion is one of the most important elements to understand societies and social reality correctly. In Sezer's perspective, the reason for this is that religion is an expression of societies and social life. As it is understood, in Sezer's sociology, religion emerges as the identity of the society and comes into being as a means of differentiation of societies from each other. In this case, in Sezer's sociology of Islam, the religion of Islam is an expression of the identity of Muslim societies, their differences and differentiations from other societies. Sezer, in this frame, speaks of Western sociology and Turkish sociology and Turkish sociology of religion. In the sociological approach of the sociologist Sezer, since Christianity is influental in Western sociology, Islam must be efficient in Turkish sociology. In this case, a sociology of Islam can be mentioned in Sezer.

Anahtar Kelimeler

Baykan Sezer, Religion, Islam, Sociology of Islam

Kaynakça

• Aksakal, İ. (2016). Baykan Sezer’in din ve toplum anlayışı. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Amin, S. (1992). Emperyalizm ve eşitsiz gelişme. (S. Lim, Çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Ba-Yunus, İ. & Ahmed, F. (1986). İslâm sosyolojisi: bir giriş denemesi. (R. Kaya Çev.). İstanbul: Bir Yayıncılık.
• Ba-Yunus, İ. (1988). Niçin İslâm sosyolojisi? Niçin İslâm Sosyolojisi. (I. Güner, Çev.). İstanbul: Akabe Yayınları.
• Berger, P. L. 2002. What happened to sociology. First Things: A Monthly Journal of Religion & Public Life, 126, 27-29.
• Bulut, Y. (2002). Oryantalizmin eleştirel kısa tarihi. İstanbul: Yöneliş Yayınları.
• Canatan, K. (2005). İslam sosyolojisi. İstanbul: Beyan Yayınları.
• Coşkun, İ. (1989). Modernleşme kuramı üzerine. Sosyoloji Dergisi. 3(1), 289-304.
• Coşkun, İ. (1991). Sosyoloji bölümünün tarihine dair. İ. Coşkun (Ed.). 75. Yılında Türkiye’de Sosyoloji içinde (ss. 13-23). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Çağan, K. (2007). Türk sosyolojisi ve Baykan Sezer. Sosyal Bilimler Dergisi. IX/2(2), 69-86.
• Huntington, S. P. (1993). The Clash of civilizations? Foreign Affairs. 72(3), 21-49.
• İbn Haldun (1996). Mukaddime. Tah. Derviş el-Cüveydî. 2. bs. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye.
• Kaçmazoğlu, H. B. (2004). Baykan Sezer ve Türk sosyolojisi. E. Eğribel & U. Özcan (Ed.). Baykan Sezer’e Armağan- Baykan Sezer ve Türk Sosyolojisi içinde (ss. 160-166). İstanbul: Kızıl Elma Yayıncılık.
• Kızılçelik, S. (2000). Baykan Sezer’in sosyoloji anlayışı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Lerner, D. (1964), The Passing of traditional society: modernizing the Middle East. London: The Free Press of Glencoe.
• Marx, K. & Engels, F. (1987). On religion. R. Bocock & K. Thompson (Ed.). Religion and Ideology içinde (ss. 11-20). Manchester: Manchester University Press.
• Okumuş, E. (2005). Secularization and religion. Euro Agenda/Avrupa Günlüğü. 4(7), 335-356.
• Okumuş, E. (2006). Bir din sosyolojimiz olmalı mı? Euro Agenda/Avrupa Günlüğü. 5(8), 259-268.
• Okumuş, E. (2013a). Sosyolojinin din sorunsalı. M. Bayyiğit (Ed.). Din Sosyolojisi. Konya: Palet Yayınları.
• Okumuş, E. (2013b). İslâm sosyolojisi üzerine tartışmalar –bir giriş denemesi-. M. Tekin (Ed.). İslâm ve Sosyoloji içinde (ss. 103-110). İstanbul: Ensar Yayınları.
• Okumuş, E. (2015a). Güncelliğini yitirmiş bir oryantalizmden global sosyolojiye geçiş imkanı. Marife. 2(3), 253-260.
• Okumuş, E. (2015b). Toplumsal değişme ve din. 4. bs. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Okumuş, E. (2015c). Dinin toplumsal inşası. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Okumuş E. (2017). ’Yerli sosyolog’ Baykan Sezer’de dine sosyolojik yaklaşım – bir giriş denemesi”. İslami Araştırmalar Dergisi. 28(3), 373-388.
• Sezer, B. (1979), Asya tarihinde su boyu ovaları ve bozkır uygarlıkları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sezer, B. (1981). Toplum farklılaşmaları ve din olayı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sezer, B. (1987). Osmanlı eğitim sisteminden günümüz eğitim birliğine. İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Yıllığı. 2 (4), 143-157.
• Sezer, B. (1988). Türk sosyolojisinin ana sorunları. İstanbul: Sümer Kitabevi Yayınları.
• Sezer, B. (1989). Türk sosyologları ve eserleri I. Sosyoloji Dergisi. 3(1), 1-96.
• Sezer, B. (1990). Doğu-batı ilişkileri açısından batı tarımı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sezer, B. (1991a). Türk sosyolojisinin tarihle ilişkileri. Tarih ve Sosyoloji Seminerleri, 28-29 Mayıs 1990 Bildiriler içinde (s. 1-8). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sezer, B. (1991b). Batı sosyolojisinin doğu toplumlarına yaklaşımı. İ. Coşkun (Ed.). 75. Yılında Türkiye’de Sosyoloji içinde (ss. 39-47). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Sezer, B. (1991c). Türk sosyolojisinin önündeki sorunlar. İ. Coşkun (Ed.). 75. Yılında Türkiye’de Sosyoloji içinde (ss. 7-12). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Sezer, B. (1991d). Doğu-batı çatışması ve marxisme. Türkiye Günlüğü. 15, 10-16.
• Sezer, B. (1992). Çağdaşlaşma ve batı egemenliği. Yeni Toplum Dergisi. 1, 5-9.
• Sezer, B. (1993). Sosyolojide yöntem tartışmaları. İstanbul: Sümer Kitabevi Yayınları.
• Sezer, B. (1996-97). Tarihte doğu-batı çatışması ders notları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
• Sezer, B. (1997). Batı dünya egemenliği ve endüstri devrimi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Sezer, B. (1998). Doğu-batı ayırımı. Doğu Batı. 1(2), 29-36.
• Sezer, B. (2011). Sosyolojinin ana başlıkları. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Spickard, J. V. (2001). Tribes and cities: towards an ıslamic sociology of religion. Social Compass. 48(1), 103-116.
• Şeriati, A. (1988). Toplumbilim üzerine. Çev. Kenan Sökmen. 2. bs. İstanbul: Bir Yayıncılık.
• Topses, M.D. (2005). Baykan Sezer’in modernleşme kuramlarına yaklaşımı ve Max Weber Eleştirisi. (Erişim: 03.06.2017). http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/makaleler/devrimtopses.pdf.
• Turner, B. S. (1985). Marks ve oryantalizmin sonu. H. Ç. Keskinok (Çev.). İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Turner, B. S. (1991). Max Weber ve İslam. Y. Aktay (Çev.). Ankara: Vadi Yayınları.
• Turner, B. S. (2002). Oryantalizm, postmodernizm ve globalizm. İ. Kapaklıkaya (Çev.). İstanbul: Anka Yayınları.
• Tüfekçioğlu, H. (2011). Türk sosyolojisinin ana sorunları’nın rusça baskısı üzerine. Sosyoloji Dergisi. 3(22), 583-587.
• Yıldırım, E. (2004). Baykan Sezer’den batı sosyoloji kuramlarına eleştirel çağrı. Baykan Sezer’e Armağan, Baykan Sezer ve Türk Sosyolojisi içinde (ss. 207-213). İstanbul: Kızılelma Yayınları.
• Weber, M. (1985). Protestan ahlakı ve kapitalizmin ruhu. (Z. Aruoba, Çev.). İstanbul: Hil Yayınları.
• Wilson, B. (1989). Religion in sociological perspective. Oxford & New York: Oxford University Press.