A Critical Analysis of Nationalism in the Context of Social Integration and Social Segregation: A Study on the Nationalist Movement Party

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 6, 1713 - 1732, 25.12.2021

Adem Çaylak Cansu Kaymal

https://doi.org/10.18506/anemon.961028

Öz

Theorists, who study nationalism from a modernist approach, claim that nationalism serves the needs of “social integration” by using techniques such as “inventing tradition” or by dissolving ethnic minorities into dominant groups through the assimilation process. The aim of this article is to investigate whether or not the Nationalist Movement Party (NMP), the mainstream political representative of nationalism in Turkey, fulfills its social integration function. The article aims at analyzing to what extend the NMP can respond to the social integration needs in Turkey. In the study, examining whether nationalism serves the needs of social integration or social segregation from a comparative perspective with a specific focus on the case of the NMP, approaches to the issue of social integration and segregation are, first, scrutinized. Then, the relationship of nationalism with social integration and social segregation functions is critically analyzed with reference to the NMP. The article uses a qualitative research perspective. The data collected through document analysis is elaborated by using a hermeneutic and descriptive method. In this context, the congress speeches of party leaders, election declarations, the books, articles, and theses written on the NMP and nationalism are examined. In the article, it is tried to show that the nationalist discourse of the NMP actually has an exclusionary character.

Anahtar Kelimeler

social integrity, social segregation, nationalism, Nationalist Movement Party

Toplumsal Bütünleşme ve Toplumsal Ayrışma Bağlamında Milliyetçiliğin Eleştirel Analizi: Milliyetçi Hareket Partisi Üzerinden Bir İnceleme

Öz

Milliyetçiliği, modernist bir bakış açısıyla değerlendiren kuramcılar; milliyetçiliğin asimilasyonist süreçle etnik azınlıkları baskın gruplar içinde eritme veya “gelenek icat etme” gibi enstrümanlar kullanarak “sosyal bütünleşme” amacına hizmet ettiğini iddia etmişlerdir. Makalede milliyetçiliğin Türkiye’deki ana akım temsilcisi olan Milliyetçi Hareket Partisi’nin (MHP) sosyal bütünleşme işlevini yerine getirip getirmediğinin sorunsallaştırılması hedeflenmiştir. Makalenin amacı, MHP’nin Türkiye’deki sosyal bütünleşme ihtiyacına ne ölçüde cevap verebildiğini sorunsallaştırarak araştırmaktır. MHP’nin örnek olay analizi üzerinden milliyetçiliğin toplumsal bütünleşmeye mi yoksa toplumsal ayrışmaya mı hizmet ettiğini karşılaştırmalı bir perspektiften inceleyen çalışmada, ilkin toplumsal bütünleşme ve ayrışmaya yönelik yaklaşımlar incelenmiştir. Sonrasında MHP özelinde milliyetçiliğin toplumsal bütünleşme ve toplumsal ayrışma işlevi ile ilişkiselliği eleştirel bir biçimde analiz edilmiştir. Makale, nitel bir araştırmadır. Doküman analizi yoluyla toplanan veriler, yorumsamacı ve betimleyici bir yöntemle analiz edilmiştir. Bu bağlamda parti liderlerinin kongre konuşmaları, seçim beyannameleri, MHP ve milliyetçilik konularında yazılan kitaplar, tezler ve makaleler incelenmiştir. Makalede, ulus-devletin temel ideolojisi olan milliyetçiliğin bütünleştirici söylemlerinin aslında dışlayıcı bir nitelik taşıdığı MHP somut örneği üzerinden gösterilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

toplumsal bütüneşme, toplumsal ayrışma, milliyetçilik, MHP

Kaynakça

• Abrahamson, M. (1990). İşlevselcilik. (N. Çelebi, Çev.) Ankara: Sabahat Ofset.
• Aksu, Ö. A., (1996). Türk dünyası, Türkiye ve süper güçler. Parti içi eğitim faaliyetleri-1, Ankara: MHP Genel Merkezi.
• Aktaş, M. (2019). Irkçılık ve milliyetçilik. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 5(26), 1867-1883.
• Altındağ, N. (2016). Türk milliyetçiliğinin siyasallaşması ve batı/batılılaşma algısı. AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 43-64.
• Anderson, B. (2009). Hayali cemaatler-milliyetçiliğin kökeni ve yayılması. (İ. Savaşır, Çev. ) İstanbul: Metis Yayınları
• Arslan, E. (2000). Neofaşizmin Türkiye versiyonu olarak Milliyetçi Hareket Partisi. https://www.birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-133-mayis-2000/2326/neo-fasizmin-turkiye-versiyonu-olarak-milliyetci-hareket-partisi/3291 adresinden 20.06.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Âşık, U. (2020). Faşizm ideolojisi bağlamında Türk Milliyetçiliği: Milliyetçi Hareket Partisi üzerine bir inceleme (Doktora tezi), Gelişim Üniversitesi.
• Bahçeli. D, (2019). MHP seçim bildirgesi. https://www.yenisafak.com/yerel-secim-2019/mhp-secim-bildirgesi adresinden 21.06.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Bahçeli, D. (2018). 24 Haziran 2018 Milletvekili Genel Seçimi seçim beyannamesi. https://www.mhp.org.tr/usr_img/_mhp2007/kitaplar/24haziran2018_secim_beyannamesi_tam_web.pdf adresinden 21.06.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Bahçeli, D. (2011). Milliyetçi Hareket Partisi 2011 seçim beyannamesi. https://www.mhp.org.tr/usr_img/_mhp2007/kitaplar/MHP_2011_SecimBeyannamesi.pdf adresinden 21.06.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Bahçeli, D. (2007). Milliyetçi Hareket Partisi 22 Temmuz 2007 seçim beyannamesi. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/919/200902631_2007.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden 21.06.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Bahçeli, D. (2003). 12 Ekim 2003 Günü 7. olağan büyük kongre açılışında yapmış oldukları konuşma metni: Siyasi krizden çıkış ve milli irade. https://www.mhp.org.tr/usr_img/_mhp2007/kitaplar/siyasikrizdencikisvemilliirade.pdf adresinden 21.06.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Bahçeli, D. (2002). Son gelişmeler ışığında Türkiye’nin AB üyeliği ve Milliyetçi Hareket Partisi. Ankara: MHP.
• Bahçeli, D. (1997). 18 Mayıs 1997 günü olağanüstü büyük kongre açılışında yapmış oldukları konuşma Metni: Siyasi Krizden Çıkış ve Milli İrade. https://www.mhp.org.tr/usr_img/_mhp2007/kitaplar/siyasikrizdencikisvemilliirade.pdf adresinden 21.06.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Bora, T. (2008). Alparslan Türkeş. T. Bora (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce (4. Cilt): Milliyetçilik içinde (ss. 686-689). İstanbul: İletişim. Bora, T. (2017). Cereyanlar: Türkiye’de siyasi ideolojiler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bora, T. & Can, K. (1994). Devlet ocak dergâh. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Canatan, K. (2010). Bütünleşme ve ayrışma çerçevesi olarak milliyetçilik ya da millet olmanın halleri. Köprü Dergisi, Sayı 111, https://www.koprudergisi.com/yaz-2010/butunlesme-ve-ayrisma-cercevesi-olarak-milliyetcilik-ya-da-millet-olmanin-halleri/ adresinden 18.09.2021 tarihinde edinilmiştir.
• Can, K. & Bora, T. (2000). MHP’nin güç kaynağı olarak Kürt meselesi. Birikim Dergisi, https://www.birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-134-135-Haziran-Temmuz-2000/2327/mhp-nin-guc-kaynagi-olarak-kurt-meselesi/3296 adresinden 18.06.2021 tarihinde edinilmiştir..
• Can, Y. K. (2019). Türkiye’de milliyetçilik: Kökeni ve güncel cevapları. https://tr.boell.org/tr/2019/08/22/turkiyede-milliyetcilik-kokeni-ve-guncel-cevaplari adresinden 17.06.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Carr, E. H. (1990). Milliyetçilik ve sonrası. (O. Akınhay, Çev.) İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çalık, M. (1991). Siyasi Kültür ve Sosyolojinin Bazı Kavramları Açısından MHP Hareketinin Kaynakları ve Gelişimi (Doktora Tezi) Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Deutsch, K. W. (1962). Nationalism and social communication. Massachusetts: M.I.T. Press
• Eley, G. & Suny, R. G. (1996).Introduction: From the moment of social history to the work of cultural representation. G. Eley & R. G. Suny (Ed.), Becoming national: A reader içinde (ss. 3-37) Oxford: Oxford University Press.
• Erdoğan, M. (1999). Milliyetçilik ideolojisine dair. http://www.libertedownload.com/LD/arsiv/15/12-mustafa-erdogan-milliyetcilik-ideolojisine-dair.pdf adresinden 15.04.2020 tarihinde edinilmiştir
• Euronews (2021). Akşener’den ‘AYM kapatılsın’ diyen Bahçeli’ye yanıt: Kendisini evine dönmeye davet ediyorum. https://tr.euronews.com/2021/04/01/aksener-den-aym-kapat-ls-n-diyen-bahceli-ye-yan-t-kendisini-evine-donmeye-davet-ediyorum adresinden 03.04.2021 tarihinde edinilmiştir.
• Fichter, J. (1996). Sosyoloji nedir?. (N. Çelebi, Çev.) Ankara: Attila Kitabevi.
• Gellner. E, (1996). Reply to critics. A. Hall & I. Jarvie (Der.), The social philosophy of Ernest Gellner içinde (ss. 623-686). Amsterdam: Ropodi.
• Gellner, E. (1992). Uluslar ve ulusçuluk. (B. Ersanlı & G. Özdoğan, Çev.) İstanbul: İnsan Yayınları.
• Gökalp, Z. (1992). Türkleşmek İslâmlaşmak muasırlaşmak. İstanbul: Toker Yayınları. Güvenç, B. Şaylan, G., Tekeli, İ. & Turan, Ş. (1991). Türk-İslam sentezi. İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Habertürk (2013). Devlet Bahçeli’den Gezi Parkı açıklaması. https://www.haberturk.com/gundem/haber/850763-devlet-bahceliden-gezi-parki-aciklamasi adresinden 08.09.2020 tarihinde edinilmiştir.
• Hall, J. A. (2008). Milletleri türdeşleştirmenin ko¬şulları. U. Özkırımlı (Der.), 21. yüzyılda milliyetçilik içinde (ss. 15-34). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Hassner, P. (2010). Uluslararası ilişkilerde milliyet¬çilik ve şiddet. A. Dieckhodd & C. Jafflerot (Der.), Milliyetçiliği yeniden düşünmek - kuramlar ve uygulamalar içinde (ss. 261-288). İstanbul: İletişim.
• Hobsbawm, E. J. (1995). 1780’den Günümüze millietler ve milliyetçilik. (O. Akınhay, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hobsbawm, E. J. &Ranger, T. (2006). Geleneğin icadı. (M. M. Şahin, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
• İnaç, H. (2005). AB’ye entegrasyon sürecinde Türkiye’nin kimlik problemleri. Ankara: Adres Yayınevi. Karadağ, A, ve Yaman, H. (2018). Üç farklı milliyetçilik. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(2), 84-108.
• Karpat, K. (1995). Kimlik sorununun Türkiye’de tarihi, sosyal ve ideolojik gelişmesi. S. Şen (Haz.), Türk aydını ve kimlik sorunu içinde. İstanbul: Bağlam Yayınları
• Karpat, K. (2010). Türk demokrasisi tarihi sosyal, kültürel, ekonomik temeller. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Kedourie, E. (1961). Nationalism. London: Hutchishon University Library
• Kellas, J. G. (1998). The politics of nationalism and ethnicity. New York: St.Martin’s Press.
• Kohn, H. (1944). The idea of nationalism:A study in its origins and background. New York: Macmillian.
• Kongar, E. (1996). Türk toplum bilimcileri. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Laçiner, Ö. (1995). Evrenselden kaçış olarak milliyetçileşme. Birikim Dergisi. https://birikimdergisi.com/dergiler/birikim/1/sayi-75-temmuz-1995/2273/evrenselden-kacis-olarak-milliyetcilesme/2753 adresinden 28.03.2021 tarihinde edinilmiştir.
• Lewis, B. (2008). Modern Türkiye’nin doğuşu. (B. Turna, Çev.) Ankara: Arkadaş Kitabevi.
• MHP ARGE (2004). Avrupa Komisyonu’nun Türkiye ilerleme raporu, etki raporu ve tavsiyeleri genel değerlendirme. Ankara: MHP.
• Milliyet (2007). Bahçeli, Öcalan için mitingde urgan fırlattı. https://www.milliyet.com.tr/siyaset/bahceli-ocalan-icin-mitingde-urgan-firlatti-204313 adresinden 03.04.2021 tarihinde edinilmiştir.
• Milliyetçi Hareket Partisi (2009a). Parti tüzüğü. http://temayyul.mhp.org.tr/usr_img/_mhp2007/kitaplar/mhp_parti_tuzugu_2009_opt.pdf adresinden 03.04.2021 tarihinde edinilmiştir.
• Milliyetçi Hareket Partisi (2009b). Parti programı. https://www.mhp.org.tr/usr_img/_mhp2007/kitaplar/mhp_parti_programi_2009_opt.pdf adresinden 03.04.2021 tarihinde edinilmiştir.
• Milliyetçi Hareket Partisi (1999). Lider Türkiye’ye doğru: 1999 seçim beyannamesi. Ankara.
• Mouffe, C. (1999). Deliberative democracy or agonistic pluralism?. Social Research, 66, 55-65.
• Mouffe, C. (2008). Siyasetin dönüşü. (F. Bakırcı & A. Çolak, Çev.) Ankara: Epos Yayınları.
• Mouffe, C. (2019). Sol popülizm. (A. Yanık, Çev.) İstanbul: İletişim.
• Musil, Ayan, P. (2011). Authoritarian party structures and democratic political setting in Turkey. New York: Palgrave Macmillian.
• Odatv (2018). Devlet Bahçeli bu görüntülerden çok utanacak. https://odatv4.com/siyaset/devlet-bahceli-bu-goruntulerden-cok-utanacak-18121826-152414 adresinden 08.09.2021 tarihinde edinilmiştir.
• Özkırımlı, U. (2019). Milliyetçilik kuramları: Eleştirel bir bakış. 8. Baskı. Ankara: Doğubatı.
• Parsons, T. & Platt, G. M. (1973). The American University. Cambridge: Harward University Press.
• Poulton, H. (1999). Silindir şapka bozkurt ve hilal. (Y. Alogan, Çev.) İstanbul: İletişim.
• Renan, E. (1996). What is a nation?. G. Eley & R. G. Suny (Ed.), Becoming a national: A reader içinde (ss. 45-55). Oxford: Oxford University Press.
• Sarınay, Y. (1994). Türk milliyetçiliğinin tarihsel gelişimi ve Türk Ocakları (1912-1931). İstanbul: Ötüken.
• Smith, A. (2010). Nationalism: Theory, ideology, history. London: Polity Press.
• Smith, A. (1994). Milli kimlik. (B. S. Şener, Çev.) İstanbul: İletişim.
• Snyder, L. (1954). The meaning of nationalism. New Brunswick: Rutgers University Press.
• Sönmez, S. S. (2016). Dünden bugüne milliyetçilik: Küresel dünyada yükselen sesler. https://www.kirmizilar.com/tr/index.php/konuk-yazarlar2/1532-dunden-bugune-milliyetcilik-kuresel-dunyada-yukselen-sesler adresinden 21.06.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Şen, B. (2008). Türkiye’de küreselleşme tartışmaları ve sonuçları (Doktora tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Tanör, B. (1996). Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri: 1789-1980. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Turan, E. (2011). Milliyetçilik teorisinin gelişimi ve Türk milliyetçiliği. Sosyoteknik, 1(1), 135-147.
• Turan, E. (2000). Türk siyasal ve toplumsal yaşamında MHP’nin yeri ve kimliği (Yükseklisans tezi). Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Tüfekçioğlu, H. (1992). Cumhuriyet ideolojisi ve Türk basını. Sosyoloji, 3(3), 45-96.
• Türkdoğan, O. (1983). Milli kültür modernleşme ve İslam. İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Türkeş, A. (1990). Temel görüşler. Ankara: Bizim Ocak Kulübü.
• Türkeş, A. (1976). Yeni ufuklara doğru. İstanbul: Kamer Yayınları.
• Türkeş, A. (1975). Dokuz ışık. İstanbul: Kutluğ Yayınları.
• Uzun, T. (2020). Sert bakışlı gençler: “Ülkücüler”. https://www.perspektif.online/sert-bakisli-gencler-ulkuculer-2/ adresinden 03.04.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Weber, M. (1996). Sosyoloji yazıları. (T. Parla, Çev.) İstanbul: İletişim.
• Yaşarbaş, E. (1996). Ülkücünün el kitabı. İstanbul: Kamer Yayınları.
• Yazıcıoğlu, M. (1998). Milliyetçilik devlet millet kaynaşmasının temel ilkesidir. Türkiye Günlüğü, 50, 152-161.
• Zürcher, E. J. (2000). Modernleşen Türkiye’nin tarihi. (Y. S. Göner, Çev.) İletişim: İstanbul.