Zorunlu Göç Bağlamında Suriyeli Kadınların Ücretli İşgücüne Katılımında Toplumsal Cinsiyet Müzakeresi

Yıl 2022, Cilt: 14 Sayı: 2, 201 - 228, 01.06.2022

Lülüfer Körükmez Didem Danış İlhan Zeynep Karakılıç

https://doi.org/10.53376/ap.2022.07

Öz

Bu makalede, ücretli çalışan Suriyeli mülteci kadınların zorunlu göç sonrasında emek piyasasına katılımının toplumsal cinsiyet rolleri ile ilişkisi incelenmektedir. Mersin, İzmir ve Gaziantep’te 2019 yılında gerçekleştirilen çalışma, Suriye’den Türkiye’ye göç etmek zorunda kalan farklı sosyal ve etnik arka plandan 48 kadınla yapılan görüşmelere dayanmaktadır. Nitel araştırma yöntemleri kullanılan saha araştırması, Suriyeli mülteci kadınların ücretli işe girişlerinin hanenin geçimini sağlamak için mecburiyetten kaynaklandığını göstermiştir. Kadınların geleneksel rollerinin dışına çıkarak emek piyasasına girişleri, ev içinde ve dışında geleneksel toplumsal cinsiyet ilişkilerinin müzakere edilmesine de alan açmaktadır. Suriyeli kadınların ev dışı ücretli işe girişlerinde sosyal çevre baskısı, “aile onuru” ve toplumsal değerlerin sarsılacağı korkusu önemli bir gerilim hattı oluşturmaktadır. Bu çalışmanın bulgularına göre, iş yoluyla gelir elde etme, kadınlar için ev dışında tanınma, statülerinin iyileşmesi ve güçlenme beklentisi yaratsa da ücretli iş kadınların gündelik hayatlarında ek yükler getirmekte ve toplumsal cinsiyete dayalı yeni gerilim ve şiddet alanları ortaya çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Zorunlu Göç, Göçmen Emeği, Toplumsal Cinsiyet, Patriyarkal Pazarlık, Suriyeli Mülteci Kadınlar

Gender Negotiation in Syrian Women’s Paid Workforce Participation in the Context of Forced Migration

Öz

This article examines the relationship between wage-working Syrian refugee women's participation in the labor market after forced migration and gender roles. The study, carried out in Mersin, İzmir, and Gaziantep in 2019, is based on interviews with 48 women from different social and ethnic backgrounds who had to migrate from Syria to Turkey. Field research using qualitative research methods has shown that Syrian refugee women's entry into paid work is due to the necessity to earn a living for the household. The entry of women into the labor market by stepping out of their traditional roles also opens up space for negotiating traditional gender relations inside and outside the home. Pressure from the social environment, and fear of undermining the “family honor” and social values when Syrian women enter paid employment outside the home constitute an important line of tension. The findings of this study demonstrate that although earning income through work creates the expectation of recognition outside the home, improvement of social status, and empowerment for women, paid work brings additional burdens in women's daily lives and creates new areas of tension and violence based on gender.

Anahtar Kelimeler

Forced Migration, Migrant Labor, Gender, Patriarchal Bargaining, Syrian Refugee Women

Kaynakça

• Akbaş, Sezgi ve Çağla Ünlütürk Ulutaş (2018), “Küresel Fabrika Kentinin Görünmeyen İşçileri: Denizli İşgücü Piyasasında Suriyeli Göçmenler”, Çalışma ve Toplum, 56 (1): 167-192.
• Akın, Gülten (1998), Sessiz Arka Bahçeler (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
• Akpınar, Teoman (2017), “Türkiye’deki Suriyeli Mülteci Çocukların ve Kadınların Sosyal Politika Bağlamında Yaşadıkları Sorunlar”, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (3): 16-29.
• Arieli, Daniella (2007), “The Task of Being Content: Expatriate Wives in Beijing, Emotional Work and Patriarchal Bargain”, Journal of International Women's Studies, 8 (4): 18-31.
• Atasü-Topçuoğlu, Reyhan (2019), “What We Know and Do Not Know About Syrian Women’s Labor Force Participation in Turkey: Questioning the Boundaries of Knowledge”, Yılmaz, Gaye, İsmail Doğa Karatepe ve Tolga tören (Der.), Integration through Exploitation: Syrians in Turkey (Rainer Hampp Verlag): 128–142.
• Baban, Feyzi, Suzan Ilcan ve Kim Rygiel (2017), “Syrian Refugees in Turkey: Pathways to Precarity, Differential Inclusion, and Negotiated Citizenship Rights”, Journal of Ethnic and Migration Studies, 43 (1): 41-57.
• Barın, Hilal (2015), “Türkiye’deki Suriyeli Kadınların Toplumsal Bağlamda Yaşadıkları Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Göç Araştırmaları Dergisi, 2: 10-56.
• Biehl, Kristen ve Didem Danış (Der.) (2020), Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları (GAR Yayınları).
• Bozok, Mehmet (2019), “Göç Sonucu Yaşanan Erkeklik Krizlerinin Bir Yüzü Olarak Erkekliğin Kaybı”, Journal of Economy Culture and Society, 60 (1): 171–185.
• Brickell, Katherine ve Speer, Jessie (2020), “Gendered and Feminist Approaches to Displacement”, Adey, Peter, Janet Bowstead, Katherine Brickell, Vandana Desai, Mike Dolton, Alasdair Pinkerton, ve Ayesha Siddiqi (Der.), The Handbook of Displacement (Switzerland: Palgrave Macmillan): 131-142.
• Cankurtaran, Özlem ve Hande Albayrak (2019), “Suriye'den Türkiye’ye Kadın Olmak”,http://huksam.hacettepe.edu.tr/Turkce/suriyedenturkiyeye_TR_210519.pdf (15.02.2022).
• CARE (2020), “Supporting Resilience in Syria: Women’s Experience of the ‘New Normal’”, https://reliefweb.int/report/syrian-arab-republic/supporting-resilience-syria-women-s-experience-conflict-and-new-normal (15.02.2022).
• Caro, Luis Pinedo (2020), “Syrian Refugees in the Turkish Labour Market: A Socio-Economic Analysis” Sosyoekonomi, 28 (46): 51-74.
• Cengiz, Doruk ve Hasan Tekgüç (2021), “Is it Merely a Labor Supply Shock? Impacts of Syrian Migrants on Local Economies in Turkey”, ILR Review.
• Charles, Lorainne ve Kate Denman (2012), ““Every Knot has Someone to Undo it” Using the Capabilities Approach as a Lens to View the Status of Women Leading up to the Arab Spring in Syria”, Journal of International Women's Studies, 13 (5): 195-210.
• Connell, Robert William (2016), Toplumsal Cinsiyet ve İktidar (İstanbul: Ayrıntı Yayınları) (Çev. Cem Soydemir).
• Coşkun, Canan (2016), “Suriyeli Kadın Sığınmacılar ve Yoksulluk: Malatya Örneği”, KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi, 2 (2): 88-105.
• Culcasi, Karen (2019), ““We are Women and Men Now”: Intimate Spaces and Coping Labour for Syrian Women Refugees in Jordan”, Transactions of the Institute of British Geographers, 44 (3): 463-478.
• Danış, Didem (2007), “A Faith that Binds: Iraqi Christian Women on The Domestic Service Ladder of Istanbul”, Journal of Ethnic and Migration Studies, 33 (4): 601–615.
• Danış, Didem (2016), “Konfeksiyon Sektöründe Küresel Bağlantılar: Göçmen İşçiler, Sendikalar ve Küresel Çalışma Örgütleri”, Alternatif Politika, 8 (3): 562-586.
• De Haas, Hein, Stephen Castles ve Mark J. Miller (2019), The Age of Migration: International Population Movements in the Modern World (London: Bloomsbury Publishing).
• Dedeoğlu, Saniye (2018), ‘Bir Yevmiye, Bir Yevmiyedir…’ Tarım Aracıları ve Türkiye’de Tarımsal Üretimde Çocuk İşçiliği (Ankara: Kalkınma Atölyesi).
• Dedeoğlu, Saniye ve Çisel Ekiz Gökmen (2011), Göç ve Sosyal Dışlanma (İstanbul: Eflatun Basım Dağıtım Yayıncılık).
• Demirci, Murat ve Murat Giray Kırdar (2021), “The Labor Market Integration of Syrian Refugees in Turkey”, No. 14973, IZA Discussion Papers.
• Doğan, Ali Ekber ve Bediz Yılmaz (2011), “Ethnicity, Social Tensions and Production of Space in Forced Migration Neighbourhoods of Mersin: Comparing the Case of the Demirtaş Neighbourhood with Newly Established Ones”, Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 13 (4): 475-494.
• Erdoğan, M. Murat (2018), Suriyeliler Barometresi: Suriyelilerle Uyum içinde Yaşamın Çerçevesi: SB 2017 (İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları).
• Erdoğan, M. Murat (2020), Suriyeliler Barometresi 2019: Suriyelilerle Uyum içinde Yaşamın Çerçevesi (Ankara: Orion Kitabevi).
• Fu, Huiyan, Yiuhi Su ve Anni Ni (2018), “Selling Motherhood: Gendered Emotional Labor, Citizenly Discounting, and Alienation among China’s Migrant Domestic Workers”, Gender & Society, 32 (6): 814-836.
• Goodman, Rachel D., Collen K. Vesely, Bethany Letiecq, ve Carol L. Cleaveland (2017), “Trauma and Resilience Among Refugee and Undocumented Immigrant Women”, Journal of Counseling and Development, 9 5(3): 309–321.
• Gönül Seda (2020), “Zorunlu Göç ve Toplumsal Cinsiyet: Suriyeli Kadınların Evlilik Deneyimleri”, Biehl, Kristen ve Didem Danış (Der.), Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları (Göç Araştırmaları Derneği ve SU Gender): 80-100.
• Groeninck, Mieke, Patrick Meurs, Dirk Geldof, Kaat Van Acker ve Blaire Wiewauters, C. (2020), “Resilience in Liminality: How Resilient Moves are Being Negotiated by Asylum-Seeking Families in the Liminal Context of Asylum Procedures”, Journal of Refugee Studies, 33 (2): 358-370.
• Gültekin, Mehmet Nuri, İbrahim Giritlioğlu, Yücel Karadaş, Muhsin Soyudoğan, Şenay Leyla Kuzu, Sinan Tankut Gülhan, Mustafa Doğanoğlu, Ayşen Utanır, Çağrı Aslan ve Nur İncetahtacı (2018), Gaziantep'teki Suriyeliler: Uyum, Beklenti ve Zorluklar (Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Yayınları No: 1).
• Gültekin, Mehmet Nuri (2019), “Kent ve Yeni Sosyal Etkileşimler: Gaziantep’teki Suriyelilerin Genel Örüntüsü, Mevcut Durumu ve Muhtemel Geleceği”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 18 (1): 162-176.
• Hilhorst, Thea (2016), “‘The other half of gender: are humanitarians blind to the vulnerabilities of male refugees?’”, ALNAP blog, 20 May, https://www.alnap.org/blogs/the-other-half-of-gender-are-humanitarians-blind-to-the-vulnerabilities-of-male-refugees (9.03 2022).
• Hochschild, Arlie Russel (2012), The Managed Heart (University of California Press).
• Hutchinson, Mary ve Pat Dorsett (2012), “What does the Literature Say About Resilience in Refugee People? Implications for Practice”, Journal of Social Inclusion, 3 (2): 55–78.
• HÜNEE (2019), “Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2018 - Suriyeli Örneklemi”, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü.
• İçduygu, Ahmet (2015), Syrian Refugees in Turkey: The Long Road Ahead (Washington, DC: Migration Policy Institute).
• İçduygu, Ahmet ve Doğuş Şimşek (2016), “Syrian Refugees in Turkey: Towards İntegration Policies”, Turkish Policy Quarterly, 15 (3): 59-69.
• İçduygu, Ahmet ve Diker, E. (2017), “Labor Market Integration of Syrian Refugees in Turkey: From Refugees to Settlers”, Göç Araştırmaları Dergisi, 3 (1): 12-35.
• Indra, Doreen (Der.) (1999), Engendering Forced Migration: Theory and Practice (New York: Berghan Books).
• International Labour Organization- ILO (2020a), “The Impact of the Pandemic on Employment in Turkey: What would have Happened without COVID-19?”, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_765261.pdf (11.03.2022).
• International Labour Organization-ILO (2020b), “Measuring the Gender Wage Gap: Turkey Case”, https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---europe/---ro-geneva/---ilo-ankara/documents/publication/wcms_756660.pdf (11.03.2022).
• Jacobsen, Karen (2006), “Refugees and Asylum Seekers in Urban Areas: A Livelihoods Perspective”, Journal of Refugee Studies, 19 (3): 273-286.
• KADEM (2018), Sığınmacı Kadınlar Ekonomik ve Sosyal Uyum Profil Tarama Raporu (Kadın ve Demokrasi Derneği).
• Kandiyoti, Deniz (1988), “Bargaining with Patriarchy”, Gender & Society, 2 (3): 274-290.
• Körükmez, Lülüfer (2021), “Piyasa, Politika ve Toplumsal Cinsiyet Kıskacında Kadın Emeği”, Kırkayak Kültür Derneği, https://dspace.ceid.org.tr/xmlui/handle/1/1901 (11.03.2022).
• Krause, Ulrike ve Hannah Schmidt (2020), “Refugees as Actors? Critical Reflections on Global Refugee Policies on Self-Reliance and Resilience”, Journal of Refugee Studies, 33 (1): 22-41.
• Küçükşen, Kübra (2017), “Suriyeli Sığınmacı Kadınlarda Sosyal Dışlanma Algısı Üzerine Nitel Bir Çalışma”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (5): 2399-2413.
• Lenette, Caroline, Mark Brough ve Leonie Cox (2012), “Everyday Resilience: Narratives of Single Refugee Women with Children”, Qualitative Social Work, 12 (5): 637–653.
• Lordoğlu, Kuvvet ve Mustafa Aslan (2018), “Görünmeyen Göçmen Çocukların Işçiliği: Türkiye’deki Suriyeli Çocuklar”, Çalışma ve Toplum, 2018 (2): 715-731.
• McSpadden, Lucia Ann (1999), “Negotiating Masculinity in The Reconstruction of Social Place: Eritrean and Ethiopian Refugees in the United States and Sweden”, Indra, Doreen (Der.), Engendering Forced Migration: Theory and Practice (New York: Berghahn Books): 242–260.
• Morokvaśic, Mirjana (1984), “Birds of Passage are also Women…”, International Migration Review, 18 (4): 886-907.
• Moser, Caroline (1993), Gender Planning and Development: Theory, Practice and Training (London: Routledge).
• Nasser-Eddin, Nof (2017), “Gender Performativity in Diaspora: Syrian Refugee Women in the UK”, Freedman, J., Zeynep Kivilcim ve Özgür Baklacıoğlu, N. (Der.), A Gendered Approach to the Syrian Refugee Crisis (London: Routledge): 142-154.
• Nawyn, Stephanie J. (2010), “Gender and Migration: Integrating Feminist Theory into Migration Studies”, Sociology Compass, 4 (9): 749–765.
• Özden, Şenay (2013), “Syrian Refugees in Turkey”, Migration Policy Centre, MPC Research Report, 2013/05.
• Özden, Şenay ve Oula Ramadan (2019), Syrian women’s perspectives on Life in Turkey: Rights, Relations and Civil Society (Istanbul: Badael Foundation).
• Özgür Baklacıoğlu, Nurcan ve Zeynep Kıvılcım (2015), Sürgünde Toplumsal Cinsiyet: İstanbul’da Suriyeli kadın ve LGBTİ mülteciler (İstanbul: Derin Yayınları).
• Öztan, Ece ve Setenay Nil Doğan (2015), “Akademinin Cinsiyeti: Yıldız Teknik Üniversitesi Örneği Üzerinden Üniversite ve Toplumsal Cinsiyet”, Çalışma ve Toplum, 46 (3): 191-221.
• Öztan, Ece (2015), “Feminist Araştırmalar ve Yöntem”, Toplumsal Cinsiyet Tartışmaları (İstanbul: Dipnot): 271-290.
• Özüdoğru, Büşra (2018), “Yalnız Yaşayan Suriyeli Kadınlar: Adana Örneği”, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8 (15): 1132-1162.
• Porter, Gina, Kate Hampshire, Peter Ohene Kyei, Michael Kodwo Adjaloo, George Rapoo ve Kate Kilpatrick (2008), “Linkages between Livelihood Opportunities and Refugee- Host Relations: Learning from the Experiences of Liberian Camp Based Refugees in Ghana”, Journal of Refugee Studies, 21 (2): 230–252.
• Sayad, Abdelmalek (1991), L'immigration ou les paradoxes de l'altérité (Bruxelles: De Boeck Université).
• Sossou, Marie-Antoinette, Carlton D. Craig, Heather Ogren and Michelle Schnak (2008), “A Qualitative Study of Resilience Factors of Bosnian Refugee Women Resettled in The Southern United States”, Journal of Ethnic and Cultural Diversity in Social Work, 17 (4): 365–385.
• Şenses, Nazlı (2020), “Gender, women and precarity: Examples from Turkey”, Williams, Lucy, Emel Coşkun ve Selmin Kaşka (Der.), Women, Migration and Asylum in Turkey (Cham: Palgrave Macmillan): 49-67.
• Toksöz, Gülay ve Çağla Ünlütürk Ulutaş (2012), “Is Migration Feminized?”, Turkey, Migration and the EU: Potentials, Challenges and Opportunities, 5: 85-112. TÜİK (2020), “İstatistiklerle Kadın 2020”, Bülten Sayı 37221.
• Uçar, Canan (2020), “Gaziantep Parça Başı Emek Piyasasının Suriyeli Kadınları: Emek, Zorunlu Göç ve Şiddet”, Biehl, Keisten ve Didem Danış (Der.). Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Türkiye’de Göç Araştırmaları (Su Gender ve GAR).
• UN Women (2018), “Needs Assessment of Syrian Women and Girls Under Temporary Protection Status in Turkey”, UN Women Turkey.
• Ünlütürk-Ulutaş, Çağla ve Sezgi Akbaş (2020), “The Most Invisible of the Invisibles: Skilled Syrian Women in the Turkish Labor Market”, Williams, Lucy, Emel Coşkun and Selmin Kaşka (Der.), Women, Migration and Asylum in Turkey (Cham: Palgrave Macmillan): 193-212.
• Wharton, Amy S. (2009), “The Sociology of Emotional Labor”, Annual Review of Sociology, 35: 147-165.