Usage of Frit in Ceramic Bodies

Yıl 2023, Cilt: 29 Sayı: 50, 104 - 114, 31.03.2023

Ceren Pekşen Serpil Uysal

https://doi.org/10.5152/ArtVis.2023.2241127

Öz

Ceramic artworks have been carrying the heritage of past civilizations to the future by creating resistance against time and natural conditions, thanks to their mechanical strength. In the glass– ceramic combination, the strength increases in the ceramic body, thanks to the developing glassy structure. Frit, which has various definitions and names from past to present, joins the ceramic body as a fluxer and gives the body a glass–ceramic feature. It has been observed that different frit compositions have been developed in various periods and geographies. The development process of frit in ceramic bodies gives information about the technology of the period in which they were produced while at the same time reflecting the artistic competence of the culture in which they were produced. Frit is preferred by ceramic artists for its original interpretation and aesthetic appearance in artistic practices. In this article, it is aimed to investigate the usage of frit in ceramic body in artistic practices from past to present. The features that the frit brings to the ceramic body, the practices carried out in different sectors, and the reflection of the developed frit components on artistic works have been investigated. With usage of frit in ceramic body practices, while the production knowledge and artistic competence of the past are integrated with today’s ceramic technologies, original interpretations in which the past and the future are intertwined are produced.

Anahtar Kelimeler

Ceramic body, frit, glaze, porcelain, tile

Seramik Bünyelerde Frit Kullanımı

Öz

Seramik eserler, mekanik dayanımı sayesinde zamana ve doğa koşullarına karşı direnç oluşturarak, geçmiş medeniyetlerin mirasını geleceğe taşımaktadır. Cam-seramik birlikteliğinde ise, gelişen camsı yapı sayesinde seramik bünyede mukavemet artmaktadır. Geçmişten günümüze çeşitli tanım ve isimlere sahip olan frit, seramik bünyeye ergitici olarak katılmakta ve bünyeye cam-seramik özelliği kazandırmaktadır. Çeşitli dönem ve coğrafyalarda farklı frit kompozisyonlarının geliştirildiği görülmüştür. Frit katkılı seramik bünyelerin gelişim süreci üretildiği dönemin teknolojisi hakkında bilgi verirken aynı zamanda üretildiği kültürün sanatsal yetkinliğini de yansıtmaktadır. Frit, sanatsal uygulamalarda özgün yorum ve estetik görünüm için seramik sanatçıları tarafından tercih edilmektedir. Çalışmada, geçmişten günümüze frit katkılı seramik bünyenin sanatsal uygulamalardaki kullanımının araştırılması amaçlanmaktadır.Fritin seramik bünyeye kazandırdığı özellikler, farklı sektörlerde gerçekleştirilen uygulamalar ve geliştirilen frit bileşenlerinin sanatsal çalışmalara yansıması araştırılmıştır. Frit katkılı seramik bünye uygulamalarıyla, geçmişin üretim bilgisi ve sanatsal yetkinliği günümüz seramik teknolojileriyle entegre olurken geçmişin ve geleceğin içe içe geçtiği özgün yorumlar üretilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Frit, seramik bünye, sırça, çini, porselen

Kaynakça

• Arcasoy, A., & Başkırkan, H. (2020). Seramik teknolojisi. Literatür Yayıncılık.
• Barden, R. (1995). The analysis and reconstruction of Islamic glass-frit ceramics and comparative methods of desalination. Objects Specialty Group Postprints, 3, 64–69.
• Barlow, S. A. (1956). Bowl with diaper, thuluth inscription, and pseudo- Kufic inscription [Fotoğraf]. Ashmolean Museum, University of Oxford. http: //jam eelce ntre. ashmo lean. org/o bject /EA19 56.34 . Erişim Tarihi: 06.08.2021.
• Başar, R. (2016). Seramik hammadde ve malzemelerin STA ile karakterizasyonu ve reaksiyon kinetiğinin hesaplanması. (Tez No: 424499) [Yüksek Lisans Tezi]. Gebze Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü
• Bengisu, M. (2006). Seramik bilimi ve mühendisliği. Nobel Yayın Dağıtım.
• Bernsted, A. M. K. (2003). Early Islamic pottery: Materials and techniques. Archetype Publications Ltd.
• Brown, G. R. (2015). Cary Esser: A vital geometry. Erişim Tarihi: 16.07.2022. https ://ce ramic artsn etwor k.org /cera mics- month ly/ce ramicsmonthly- artic le/Ca ry-Es ser-A -Vita l-Geo metry -1366 35#
• Caryesser (2010). Topo series [Fotoğraf]. http: //www .cary esser .com/ toposerie s/ib0 i6ij1 i8x22 zanyt wj0cl suv6p xv. Erişim Tarihi: 10.08.2021.
• Ceramicsnow (2011). Rika Herbst deep forest side [Fotoğraf]. https ://www. cer amics now.o rg/20 11/07 /09/r ika-h erbst -deep-fore st-si de/. Tarihi: 09.08.2021.
• Cesur, O. (2016). İleri teknoloji cam seramiklerinde kullanılan oksitlerin araştırılması [Yüksek Lisans Bitirme Projesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Çalışıcı Pala, İ. (2006). Osmanlı dönemi İznik fritli çamuru ile Tebrizli ustaların fritli çamuru arasındaki ilişkiye dair belgeler. Uluslararası Geleneksel Sanatlar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Uluslararası Geleneksel Sanatlar Sempozyumu Düzenleme Kurulu (ss. 313–317). İzmir.
• Çalışıcı Pala, İ. (2015). Bazı belge ve tanımlarla ‘çini’ kelimesinin değerlendirilmesi. Yedi, 13(13), 11–24.
• Çalışıcı Pala, İ. (2019). Türk çini sanatı tekniklerinden lüsterin günümüz uygulamaları. Social Sciences Studies Journal, 5(30), 724–742.
• Çetin, S. (2005). Bazalt tüfü kullanılarak yapılan fritlerin endüstriyel ve sanatsal sırlarda kullanımı, fiziksel ve kimyasal özelliklerinin araştırılması. (Tez No: 205881) [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Çevik, N. (2010). Çağdaş seramik sanatında resimsel yönelimler. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat ve Tasarım Dergisi, 6, 35–45. https ://de rgipa rk.or g.tr/ tr/pu b/san atvet asari m/iss ue/20 661/2 20410
• Davidbinnsceramics (2022). Glass and current works [Fotoğraf]. https :// ww w.dav idbin nscer amics .com/ cast- glass -cera mic-w ork. Erişim Tarihi: 09.08.2021.
• Davidbinnsceramics (2022). Kiln cast ceramic [Fotoğraf]. https ://www. davidbin nscer amics .com/ large r-wor k. Erişim Tarihi: 09.08.2021.
• Elmas, S. (2022). Termik Santral Külü ve Fritin Seramik Bünyede Birlikte Kullanımının Bazı Fiziksel Özelliklere ve Mikro yapıya Etkisi. 5. Uluslararası Seramik, Cam, Emaye, Sır ve Boya Kongresi. Eskişehir.
• Ergani, E. S. (2018). İşlenebilir lösit esaslı cam-seramiklerin üretimi ve karakterizasyonu (Tez No: 51482). [Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Genç, S., & Karakaya, B. D. (2012). Antik Mısır çamuru araştırması. 6. Uluslararası Eskişehir pişmiş toprak Sempozyumu (ss. 221–232). Eskişehir.
• Genç, S., & Telli, E. (2017). Ceramic clays containing frit. 11.Uluslararası Eskişehir Pişmiş Toprak Sempozyumu. Eskişehir.
• Gün, Y. (2019). Endüstriyel atık kuvarsların taş çini üretiminde kullanılabilirliğinin araştırılması. (Tez No: 560896) [Yüksek Lisans Tezi]. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Hacızade, F. (2014). Seramik alanında kullanılan terim ve kavramlarda Türkçenin durumu. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(17843), 39–54.
• Hartman, T. (2013). The song bird and the achitecture. Ceramics: Art and Perception. http: //www .tany ahart manar t.com /cary-essl er. Erişim Tarihi: 15.08.2021.
• Herbst, R. (2022). Into the forest range [Fotoğraf]. https ://ri kaher bst.c om/. Erişim Tarihi: 06.08.2022.
• İznikclassics (2021a). Pigeon [Fotoğraf]. http: //www .izni kclas sics. com/e n/ con tent/ pigeo n-fig urine -coll ectio ns-ar tist- gunhan-bozkurtproducts- s 59k27 u670. Erişim Tarihi: 16.07.2022.
• İznikclassics (2021b). Plate with callgraphy and tulip [Fotoğraf]. http: // www.izni kclas sics. com/e n/con tent/ plate -with -call graph y-and -tulipcol lecti ons-a rtist -gunh an-bo zkurt -prod ucts- s59k2 7u52. Erişim Tarihi: 16.07.2022.
• İznikclassics (2021c). Technique: An innovative technology. http: //www .izni kclas sics. com/e n/con tent/ techn ics-s 75. Erişim Tarihi: 28.07.2021.
• İznikclassics (2021d). Fish [Fotoğraf]. http: //www .izni kclas sics. com/e n/ content/ fish- figur ine-c ollec tions -cont empor ary-produc ts-s5 9k24u 557. Erişim Tarihi: 16.07.2022.
• Karaca, H. (2014). Kalsiyum ve magnezyum oksit bileşimli bir frit kompozisyonu geliştirmek ve kristalizasyon davranışını incelemek. (Tez No: 373969) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Karasu, B., & Sarıcaoğlu, B. (2019). Aventurin sırlarına genel bir bakış. El- Cezeri Fen ve Mühendislik Dergisi, 6(1), 140–155.
• Kartal, A. (1998). Sır ve sırlama tekniği. Çizgi Matbaacılık.
• Kayacı, K., Köstebekçi, N., Küçüker, A. S., Uzun, M.,. & Kara, A. (2009). Mermer kesim ve frit atıklarının porselen karo bünyelerinde beraber kullanımı. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 9(3), 1–8.
• Kelly, J. (2009). The combination of glass and ceramics as a means of artistic expression in studio practice [Doktora Tezi]. University of Sunderland. http://sure.sunderland.ac.uk/id/eprint/3656
• Kirsch, E. (2016). Cary Esser: A ceramist for 21st century. http: //kcs tudio.org/cary- esser -cera mist- for-t he-21 st-ce ntury /. Erişim Tarihi: 09.08.2021.
• Konyayenigün (2021). Kutsal bir iş yapıyoruz. https ://ww w.kon yayen igun. com/y enigu n-oze l/kut sal-b ir-is -yapi yoruz -h555 445.h tml. Erişim Tarihi: 08.08.2021.
• Marling, S. C. M. (2003). Marling koleksiyonu [Fotoğraf]. https ://co llect ions. vam.a c.uk/ item/ O8341 8/pan el-un known /. Erişim Tarihi 16.07.2022.
• Mete, Z. (2020). Seramik kimyası. Tibyan Yayıncılık.
• Okyar, F. (1995). İznik keramiklerinin karakterizasyonu. (Tez No: 28596) [Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Önder, S. (2011). Seramik cam birlikteliğinin araştırılması ve uygulanması. (Tez No: 289453) [Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Özkul Fındık, N. (2013). Kalıp baskı-oyma tekniğinde bezemeli seramik üretimi. Sanat Tarihi Dergisi, 22(2), 61–75.
• Poyraz, M. (2018). Pişmiş seramik atıklarının artistik yüzeylerde geri dönüşümü ve çağdaş seramik sanatçısı David Binns. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 4(2), 17–27.
• Poyraz, M. (2019). Seramik sanatında “pirinç tanesi yöntemi” ve tarihsel gelişimi. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 5(2), 75–84.
• Reitlinger, G. (1978). Bowl with arabesque [Fotoğraf]. Ashmolean Museum, University of Oxford. http: //jam eelce ntre. ashmo lean. org/c ollec tion/ 921/o bject /1903 2. Erişim Tarihi: 06.08.2021.
• Reitlinger, G. (1978). Star tile with bird amid foliage [Fotoğraf]. Ashmolean Museum, University of Oxford. http: //jam eelce ntre. ashmo lean. org/ collec tion/ 921/o bject /1766 9. Erişim Tarihi: 06.08.2021.
• Şahin, O. (2019). Dökme demirlere uygulanabilen renkli majolik emaye fritlerinin geliştirilmesi. (Tez No: 591734) [Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Tuna, T. (2002). Ebul Kasım çini defteri’nin teknolojik analizi. (Tez No: 110865) [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Varilci, G. (2013). Anortit esaslı porselen granit reçetesine cam frit ilavesinin teknolojik özellikler üzerine etkisi. (Tez No: 341412) [Yüksek Lisans Tezi, Gebze İleri Teknoloji Enstitüsü Mühendislik, Fen Bilimleri Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Watson, O. (2004). Ceramics from Islamic lands, Kuwait National Museum, the Al-Sabah collection. Thames & Hudson.
• Wikipedia (2021, Ağustos 8). Fritware. https ://en .wiki pedia.org/ wiki/ Fritw are#F urthe r_rea ding
• Yamaner, C., & Akpınar, S. (2013). Bazı bor bileşiklerinin sırda ham olarak kullanılabilirliğinin araştırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 14(2014), 169–175.
• Yarol, Y. (2008). İslam seramiklerinde kullanılan fritli hamurun incelenmesi ve çağdaş formlarda uygulanması. (Tez No: 219787) [Sanatta Yeterlik Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü] Yüksek Öğretim Kurulu Tez Merkezi.
• Zanelli, C., Baldi, G., Dondi, M., Ercolani, G., Guarini, G.,. & Raimondo, M. (2008). Glass–ceramic frits for porcelain stoneware bodies: Effects on sintering, phase composition and technological properties. Ceramics International, 34(3), 455–465.