Dogville Filminin Deşifre Edici Yönünün Heterotopya Kavramı Üzerinden İncelenmesi Dogville Filmine Heterotopik Bir Bakış Açısı

Yıl 2025, Cilt: 31 Sayı: 54, 10 - 19, 27.03.2025

Ayşe Gülçin Ural

https://doi.org/10.32547/artvision.1520389

Öz

Mekânın fiziksel ve geometrik tanımlarının ötesinde Kavramsal boyutunu sorgulamayı ve mekân felsefesi açısından değerlendirmeye almayı amaçlayan bu araştırma Foucault’un heterotopya kavramı bağlamında sinema ve mekân ilişkisini incelemektedir. Heterotopyalar; olağandışı bir ikilik yaratarak öznenin mekânda ayna etkisi yaşamasına ve tekil bir mekânsal algı yerine ikili bir mekânsal algı yaşamasına sebep eolmaktadır. İdealize edilmiş mekânın kullanıcı algısı üzerindeki homojen etkisi, heterotopyalar ile kırılmakta ve heterojen bir kullanıcı algısı oluşmaktadır. Michel Foucault ‘Öteki Mekânlara Dair’ isimli çalışmasında heterotopyaları altı ilke ile örneklendirmektedir. Bu çalışmada da sinema anlatılarının fiziksel deneyime çok yakın bir tecrübe yarattığı ön bilgisi ile örneklem filmi heterotopyaların altı ilkesinden biri ile açıklamak amaçlanmıştır. Mekânsal heterotopyaların bir film mekânında aranması ve yansımalarının değerlendirilmesi yönü ile farklı bir bakış açısı gelişebileceği düşünülmektedir. Örneklem film olarak, farklı bir mekânsal deneyim yaratması ve kullanıcı bilincine yönelik mekânsal bir yıkım gerçekleştirmesi sebepleriyle Dogville filmi seçilmiştir.
Mimarlık ve sinema disiplinlerinin ortak noktalarının sağlayabileceği imkanlar dahilinde; sinematografik mekânsal alışverişi heterotopyalar bağlamında değerlendirebilmek için nitel araştırma yöntemlerinden genel tarama modeli kullanılmıştır. Bu yöntemle; heterotopya kavramı, sinema ve mekân ortaklıkları incelenmiştir. Edinilen bulgular hermenötik yöntem ile değerlendirilerek sonuç bölümüne ulaşılmıştır. Mekân kavramının tekil olarak ele alınmasından öte diğer disiplinlerle olan alışverişinin pekiştirilmesi ve kavramsal yönünün farklı bir bakış açısı ile sorgulanması açısından çalışma gerekli görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Dogville, heterotopya, mimarlık, sinema, mekân felsefesi, kavramsal mekân

Examination of the Deciphering Aspect of the Movie Dogville through the Concept of Heterotopia: A Heterotopic Perspective on the Movie Dogville

Öz

Kaynakça

• Arslan, A. (n.d.). Dogma akımı ve sinemaya getirdiği yenilikler. Bilgi Ustam. https://www.bilgiustam.com/dogma-akimi-ve-sinemaya-getirdigi-yenilikler/
• Bağır, M. (2018). A film research by way of Aristo’s Mimesis and Catharsis concepts: Dogville. Ege University Faculty of Communication Media and Communication Research Refereed E-Journal, (2), 36-55. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/464400
• Berger, J. (1995). Görme biçimleri (Y. Salman, Trans.; S. Blomberg, C. Fox, M. Dibb, R. Hollis, Eds.). Metis Yayınevi. (Original work published 1972).
• Bordwell, D., & Thompson, K. (2006). Film art. McGraw-Hill Professional.
• Efeoğlu, İ., & Birol, G. (2023). Sosyal farklılıkların ve aidiyet duygusunun mekan üzerindeki etkilerinin Parasite filmi üzerinden incelenmesi. Yapı Dergisi. https://yapidergisi.com/sosyal-farkliliklarin-ve-aidiyet-duygusunun-mekan-uzerindeki-etkilerinin-parasite-filmi-uzerinden-incelenmesi/
• Erdem, D. (2022, September). Konuksevmezliğin sahnelenişi: Dogville kasabası ve şürekâsı. Punctum. https://www.punctumdergi.com/post/konuksevmezligin-sahnelenisi-dogville-kasabasi-ve-s%C3%BCrekasi_dilara-erdem
• Erdoğan, E., & Yıldız, Z. (2018). Reading the relationship between time and space in the film Cloud Atlas. METU Journal of the Faculty of Architecture, 35(1), 1–25. https://doi.org/10.4305/metu.jfa.2018.1.1
• Film-Grab. (n.d.). Dogville. https://film-grab.com/2014/10/01/dogville/18-702/
• Fırıncıoğulları, S. (2016). A short review on social science and Hermeneutics. Journal of Sociology, (33), 37-48. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/593966 Foucault, M. (1984). Öteki mekânlara dair. Metis Yayınları.
• Foucault, M. (2017). Hermenötiğin Kökeni. Ayrıntı Yayınları. Güç, S. (2017, October 28). Tokat gibi bir film: Dogville. Medium. https://medium.com/@mhmmdslhgc/tokat-gibi-bir-film-dogville-3c26b92cfce9
• İnce, T. E. (2007). The research of architecture cinema relation over the street space (Thesis No. 199417) [Master Thesis, Gazi University]. Thesis Center of YOK.
• Karapınar, A. (2018). Hermeneutic methodology; "2001: A Space Odyssey" movie on hermeneutic a review (Thesis No. 509831) [Master Thesis, Sakarya University]. Thesis Center of YOK.
• Kaygısız, U. (2021, November 26). Dogville. Yazı-Yorum. https://www.yazi-yorum.net/2021/11/26/dogville-umut-kaygisiz/
• Kaymaz-Koca, S., & Hale, J. (2017). Conceptualizing “thirdplace”: Exploring embedded narrations in between a spatial trilogy. Megaron, 12(3), 488-496. https://doi.org/10.5505/megaron.2017.93685
• Kocaefe, T. (n.d.). Dogville. Tuğba Kocaefe. https://www.tugbakocaefe.com/post/copy-of-a%C5%9Fk%C4%B1n-%C3%A7ekimi
• Köseoğlu, Ş. (2013). Culture, space and cinema: Yeşim Ustaoğlu films (Thesis No. 335054) [Master Thesis, Karadeniz Technical University]. Thesis Center of YOK.
• Lefebvre, H. (2020). Mekânın üretimi (I. Ergüden, Trans.; 7th ed.). Sel Yayıncılık. (Original work published 2014).
• Mahsumclkblk. (2018, May 13). Dogville/Film hakkında görüşlerim. Steemit. https://steemit.com/coogger/@mahsumclkblk/dogvi lle-film-hakknda-goruslerim
• Özcan-Elçi, D. (2016). The representation of women images with mechanism of incorporation and explusion in Dogville. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (58), 224-242. https://dergipark.org.tr/en/pub/abuhsbd/issue/ 32971/366439
• Özön, N. (2000). Sinema, televizyon, video, bilgisayarlı sinema sözlüğü. Kabalcı Yayınevi.
• Pala, M. (2023, July 1). Kapitalizmin ‘yapısökümü’ Dogville/Köpekkent. Mustafa Pala-Hayat Sanat Edebiyat. https: //mustafapala.blog/2023/07/01/kapitalizmin-yapisokumu/
• Pallasmaa, J. (2000). Lived space in architecture and cinema. University of Calgary Faculty of Environmental Design. https://www.ucalgary.ca/ev/designresearch/publications/insitu/copy/volume2/imprintable_architecture/Juhani_Pallasmaa/index.html
• Pekşen, A. (2004). Berlin Yahudi Müzesi ve Dogville: Boşluk kavramı üzerinden iki eserin karşılaştırılması. İzinsiz gösteri. https://www.izinsizgosteri.net/2009/asalsayi223/ali.peksen_223.html
• Sartre, J. P. (2017). İmgelem (A. Tümertekin, Trans.). İthaki Yayınları. (Original work published 1936).
• Stevenson, J. (2005). Lars Von Trier. Agora Kitaplığı.
• Tanyeli, U., & Sözen, M. (2015). Sanat kavram ve terimleri sözlüğü, Remzi Kitabevi.
• Türk Dil Kurumu. (2017). Mekân. In TDK Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Turner, K. (2023, April 30). "Good, honest folks": 20 years later, controversial "Dogville" has become frightening prophecy [Comment on Dogville]. Salon. https://www.salon.com/2023/04/30/dogville-lars-von-trier-20th-anniversary/
• Tüysüz, D. (2018). Reflections of Brecht aesthetics in the cinema: The cinema of Michael Haneke. In III. International conference: The west of the east, the east of the west proceedings (pp. 81-96). Young Scholars Union. https://www.researchgate.net/publication/377177901_Brecht_Estetiginin_Sinemadaki_Yansimalari_Michael_Haneke_Sinemasi/link/65980d820bb2c7472b36112c/download?_tp=eyJjb250ZXh0Ijp7ImZpcnN0UGFnZSI6InB1YmxpY2F0aW9uIiwicGFnZSI6InB1YmxpY2F0aW9uIn19
• Ural, A. G. (2019). A heterotopic place: Tophane-i Amire culture and art center. Journal of Architecture and Life, 4(1), 79-91. https://doi.org/10.26835/my.535605
• Wichham, G., & Kendall, G. (2016). Foucault'un yöntemlerini kullanmak. Islık Yayınları.
• Yıldırım, A. (2020). Kapatılmadan Heterotopyalara. Töz Yayınları.