Kanser Hastası Yakınlarının Algıladığı Sosyal Destek İle Umutsuzluk Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 33 - 49, 12.10.2017

Nevzat Bilgin Elif Yıldırım

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, kanser hastası yakını olan kişilerin algıladıkları

sosyal destek ile umutsuzluk düzeyi arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu

amaç doğrultusunda araştırmada; hasta yakınlarının algıladıkları sosyal

destek (aile, arkadaş ve özel kişi desteği) ile umutsuzluk (geleceğe ilişkin

duygu, motivasyon kaybı, beklenti) düzeyi arasındaki ilişki incelenmiştir.

Araştırmanın örneklemini; İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Ayaktan

Kemoterapi Servisinde kemoterapi tedavisi alan 130 hastanın yakını

oluşturmaktadır. Araştırmada, kanser hastası yakınlarının sosyodemografik

bilgilerini öğrenebilmek amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen

“Sosyodemografik Bilgi Formu” kullanılmıştır. Hasta yakınlarının

algıladıkları sosyal destek düzeyi Zimet ve arkadaşlarının geliştirdiği, Eker

ve Arkar’ın 1995’te Türkçeye uyarladığı “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal

Destek Ölçeği (MSPSS)” ile ölçülmüştür. Hasta yakınlarının umutsuzluk

düzeyi ise Seber’in 1991 yılında Türkçeye uyarladığı “Beck Umutsuzluk

Ölçeği” ile değerlendirilmiştir.

Araştırmada elde edilen sonuç, kanser hastası yakınlarının algıladıkları

sosyal destek ile umutsuzluk düzeyleri arasında anlamlı ilişkiler

bulunmasıdır. Hasta yakınlarının algıladıkları sosyal destek arttıkça

umutsuzluk düzeylerinin azaldığı yapılan istatistiksel analizlerle

bulunmuştur.

Araştırma sonuçlarıyla elde edilen bulguların literatürle tutarlılığı ve

sonuçlar üzerinde etkili olabilecek diğer değişkenler tartışılmış ve çeşitli

öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

kanser, sosyal destek, umutsuzluk, hasta-hasta yakını

Kaynakça

• [1] Ateşçi, F. Ç. Kanser Hastalarında Psikiyatrik Bozukluklar ve İlişkili Etmenler. Türk Psikiyatri Dergisi, 2003. 14: 145-152. [2] Eker, D. ve Arkar, H. Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği’nin Faktör Yapısı, Geçerlik ve Güvenirliği [FactorialStructure, Validity, andReliability of theMultidimensionalScale of PerceivedSocialSupport]. Türk Psikoloji Dergisi, 1995. 34: 17-25. [3] Polat, Ü. İleri Evre Kanser Hastalarında Semptom Yönetiminde Bakım Verenin Rolleri ve Destek Gereksinimleri. Türk Onkoloji Dergisi, 2011. 26. 4: 193-198. [4] Folkman, S. Stres, CopingandHope. Psycho-Oncology, 2010. 19: 901-908. [5] Kızıler, E. Kanserli Çocuğu Olan Ailelerin Sosyal Destek Algısı, Umutsuzluk ve Baş Etme Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. GATA Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. 2007. [6] Çelik, M. İmplante Edilebilen KardiyoverterDefibrilatör (ICD) Hastalarında Algılanan Sosyal Destek ve Umutsuzluk Düzeyleri. İstanbul Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. 2015. [7] Babaoğlu, E. ,Öz F. Terminal Dönem Kanser hastasına Bakım Veren Eşlerin Duygusal ve Sosyal Sorunları Arasındaki İlişki. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2003. 2: 24-33. [8] Altun, İ. Hasta Yakınlarının Bakım Verme Rolünde Zorlanma Durumları, I. Ulusal Evde Bakım Kongresi. İstanbul, Türkiye. Kongre özet kitabı. 1998. 71-78. [9] Yıldız, E. , Dedeli, Ö. ve Pakyüz, S. Ç. Kanser Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 2016. 13 (3): 216-225. [10] Pelit, S. “Jinekolojik Kanserli Hastanın Hastanede Bakımına Destek Veren Aile Üyelerinin Bakım Yükü ve Algıladıkları Sosyal Destek Düzeyinin Belirlenmesi.” Gazi Üniversitesi Hemşirelik Anabilim Dalı. 2015. [11] Saunders, J. C. Familieslivingwith severe mentalillness: A literaturereview. Issues in mentalhealthnursing, 2003. 24. 2: 175-198. [12] Aslan, Ö. , Kömürcü, Ş. , Özet, K. ve Sekmen, A . Kanserli Hastalarda Umut. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2007. 11 (2): 18-24. [13] Özer, B. U. , Tezer, E. Umut ve Olumlu – Olumsuz Duygular Arasındaki İlişkiler. Dokuz Eylül Fakültesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 2008. 23: 81-86. [14] Dökmen, Y. Z. Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Remzi Kitabevi, İstanbul. 2010. [15] Tarhan, S. Umudun Özyeterlik, Algılanan Destek ve Kişilik Özelliklerinden Yordanması (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 2012. [16] Subaşı, H. , Güzin, H. , Yıldız, N. ve Tekin, S. “Kanser Hastalarının Bakımıyla İlgilenen Yakınlarının Umut Düzeylerinin İncelenmesi.” Journal of TurkishEducationalSciences, 2016. 14 (2): 109-129. [17] Guse, T. , Vermaak, Y. Hope, PsychosocialWell- BeingAndSocioeconomicStatusAmong A Group Of South AfricanAdolescents. Journal of Psychology in Africa, 2011. 21 (4): 527-533. [18] Palos, G. R. , Mendoza, T. R. , Liao, K. P. , Anderson, K. O. , Garcia-Gonzalez, A. , Hahn, K. Caregiversymptomburden: the risk of caringfor an under served patient with advanced cancer. Cancer, 2010. 117 (5): 1070-1079. [19] Öksüz, E. , Barış, N. , Arslan, F. , Ateş, M. , A. Kemoterapi Alan Hastalara Bakım Verenlerin Psikiyatrik Semptom Düzeyleri ve Bakım Yükleri. Anatol J ClinInvestig, 2013. 7(1):24-30. [20] Şahin, Z. A. , Polat, H. ve Ergüney, S. Kemoterapi Alan Hastalara Bakım Verenlerin Bakım Verme Yüklerinin Belirlenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 2009. 12. 2: 5-11.