OTİZM TANISI ALMIŞ ÇOCUKLARIN AİLELERİNDE GÖRÜLEN PSİKO-SOSYAL SORUNLARIN DEĞERLENDİRMESİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 3, 235 - 254, 13.10.2021

Mustafa Köksal , Jade Cemre Erciyes

Öz

Bu çalışma, otizm spektrum tanısı almış çocukların ailelerinin yaşadıkları psiko-sosyal sorunları ve çocuklarının eğitim ihtiyaçları açısından ne kadar bilgi sahibi olduklarını araştırmaktadır. Bu amaçla, çocuğu otizm spektrum tanısı almış 20 birinci derecede bakım veren anne ve ya baba ile nitel yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Araştırmanın cevaplamaya çalıştığı temel soru ailelerin çocuklarındaki farklılıkları gördükleri zamanla tanılama zamanı arasında geçen sürede yaşadıkları sorunlar, çocukları otizm tanısı aldıktan sonra yaşadıkları sorunlar, ebeveynlerin çocuklarına eğitim konusunda verdikleri destek ve ailelerin destek ihtiyacına odaklanmıştır. Nitel araştırma deseninde yapılan araştırma bulguları, ebeveynlerin tanılama öncesi ve sonrasında farklılaşan sorunlar yaşadıklarını ancak ebeveynlerin çocuklarına tanı konulma sürecinde kabullenmenin kolay olduğu durumda, çocuklarının gelişimine katkı sağlamak için daha iyi odaklandıkları gözlenmiştir. Ebeveynlerin otizmli çocuklarına verilen eğitim olanaklarının yetersizliği ile ilgili sorun yaşadıkları ve genel olarak ailelere verilen psiko-sosyal desteğin yetersiz olduğu araştırmanın öne çıkan bulgularıdır. Sonuç olarak, aileler eğitime ve sosyal desteğe ihtiyaç duyarlar, ayrıca kendilerinin ve toplumun farkındalık eğitimleri almaları gerekir. Bunlar da yapılandırılmış bir devlet destekli aile danışmanlığı programı tarafından sağlanabilir.

Anahtar Kelimeler

Aile Danışmanlığı, Psiko-sosyal Durumlar, Otizm Spektrum Bozukluğu, Erken Müdahale, Tanılama Süreci

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Arslan, K. (2020). Otizmli Çocuğu Olan Ailelerin Dayanıklılığına Etki Eden Faktörlerin İncelenmesi. Doktora Tezi. Ankara.
• Aydın, A. & Kınacı, C. (2015). Otizme Çözüm Var. 4.Baskı. İstanbul: Hayy Kitap.
• Bragg, P. Tekneci, P. (2014). Birey, Çift ve Aile Terapilerinde Virginia Satir Modeli Derine Dalmak Uygulama Örnekli. İstanbul: Birey Aile Çocuk Terapileri Eğitim yayınları 2.
• Çolak, A. (2015). Otizm Spektrum Bozukluğunu Anlamak. 2. Baskı. Ankara: Grafiker yayınları.
• Diken, İ. H. & Bakkaloğlu, H. (2017). Zihin Yetersizliği ve Otizm Spektrum Bozukluğu. .2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi.
• Ersoy, Ö & Çürük, N. (2009). Özel Gereksinimli Çocuğa Sahip Annelerde Sosyal Desteğin Önemi. Aile ve Toplum 11 Cilt: 5 Sayı: 17 Nisan-Mayıs-Haziran Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi.
• Grandin, T & Panek, R. (2018). Otizmli Beyin. Çev. Merve Solmaz. İstanbul: Pozitif Yayınları.
• Işık, F. (2016). Sporun Otizm Spektrum Bozukluğu Tanılı Çocuklara ve Ailelerine Etkisi Konusunda Ebeveynlerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Marcus,L.M., Kunce, L.J., & Schopler, E. (2005). Working with families, F.R. Volkmar, R.Paul, A.Klin ve D.Cohen (Eds), Handbook of autism andpervasive developmental disorders, Volume 2 (ss. 1055-1087). New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• Megep. (2011). Özel Eğitimde Temel İlkeler. Ankara: MEB.
• Rakap, S. Birkan, B. Kalkan, S. (2017). Türkiye’de Otizm Spektrum Bozukluğu ve Özel Eğitim. Editör Salih Rakap. İstanbul: Tohum Otizm Yayınları.
• Rivera. K. (2018). Otizm Olarak Bilinen Belirtilerden Kurtulmak. Çev. Asena Devlet, Asuman Akçan, Berna Kır. 2. Baskı. İstanbul; Yeni İnsan Yayınevi.
• Tarhan, N. (2021). Otizm Merkezi. İstanbul : NP.
• Tanap. (2020). Otizm Spektrum Bozukluğu El Kitabı. MEB.Tohum otizm:Ankara.
• Meral, B. F. & Cavkaytar A. (2014) Otizmli Çocuk Ailelerinin Aile Yaşam Kalitesi Algıları. K. Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (3), 1363-1380.
• Nazlı, S. (2018). Aile Danışmanlığı Uygulamaları. 2. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Üçüncü, M. Kütükçü, Ş. (2017). Özel Eğitimde Araç Ve Materyal Geliştirme. Ankara: İzge Yayıncılık.
• Yassıbaş, U. (2015). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuğa Sahip Anne Babaların Yaşam Deneyimlerine Derinlemesine Bakış. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Eskişehir.
• Yavuzer, H. (2004). Evlilik Okulu. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yıldırım, A. Ve Sımsek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.