PAST, TODAY AND THE FUTURE OF FISHERIES COOPERATIVES IN TURKEY

Yıl 2017, Cilt: 32 Sayı: 1, 21 - 34, 22.01.2017

Kadir Doğan

https://doi.org/10.18864/TJAS201703

Öz

The aim
of this study is to make an analysis on the historical development process,
past, today, economic, and social importance of the fisheries cooperative
organizations that operates in the fisheries sector in Turkey. Fisheries
cooperatives begun to organize under the leadership of Halk Bank (a Turkish
Government Bank) and the first cooperative was established in 1943 in Istanbul.
Because of the promotive supports given to the fisheries sector and cooperative
system after the Cooperatives law (#1163) and Fisheries law (#1380); fishermen
begun to organize under the roof of cooperatives and a rise in the number of cooperatives
were detected. Nowadays, as of 2016, there are 552 unit fisheries cooperatives
and 30.845 fishermen as cooperative society operating in Turkey under the
organization of 16 regional union of cooperatives and an upper organization of
a central union of cooperatives. 

Anahtar Kelimeler

Fisheries, Cooperative system, Fisheries cooperatives, Organization, Rural development

SU ÜRÜNLERİ KOOPERATİFLERİNİN TÜRKİYE’DEKİ DÜNÜ, BUGÜNÜ VE GELECEĞİ

Öz

Bu çalışmada, Türkiye’de balıkçılık
sektöründe faaliyet gösteren su ürünleri kooperatiflerinin örgütlenmesinin
tarihsel gelişimi, dünü, bugünü, ekonomik ve sosyal öneminin değerlendirilmesi
amaçlanmıştır. Türkiye’de su ürünleri kooperatifleri, Halk Bankası’nın öncülüğünde
örgütlenmeye başlamış ve ilk olarak 1943 yılında İstanbul’da kurulmuştur.
Öncelikle 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu ve arkasından 1380 Sayılı Su
Ürünleri Kanununun çıkması ile balıkçılığa ve kooperatifçiliğe verilen teşvik
edici desteklerle balıkçılar kooperatif çatısı altında örgütlenmeye başlamış ve
kooperatif sayısında artışlar kaydedilmiştir. Günümüzde 2016 yılı itibarıyla
Türkiye’de 552 birim su ürünleri kooperatifi ve kooperatiflere ortak 30.845
balıkçısı, 16 bölge birliği ve üst örgütlenmeyi sağlayarak bir merkez birliği
olarak faaliyetlerini sürdürmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Balıkçılık, Kooperatifçilik, Su Ürünleri Kooperatifler, Örgütlenme, Kırsal kalkınma

Kaynakça

• Arısoy, S. (1965). Balıkçılık kamu sektörü hizmeti ve balıkçılık kooperatiflerinin organizasyonu problemi. Karınca Kooperatif Postası, Temmuz 1965, sayı, 343, s 22
• Arısoy, S. (1974). Türkiye su ürünleri kooperatifleri hareketinin stratejisi ne olmalı II? Balık ve Balıkçılık, 22(4), 23-25.
• Arpa, H. (2015). Balıkçılık Tarihimizden Notlar. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Özdoğan Matbaası, s 316. Yenimahalle-Ankara
• Başaran, H., Özsaraç, B., Tunçağıl, H., Uçan, I., Gökalp, H. & Kıyak, N.Ö., (2015). Kooperatiflerin Yönetimine Küresel Sürecin Etkisi (Stratejik Yönetim Dönemi). Ed. Hikmet Kavruk. 21. Milletlerarası Kooperatifçilik Kongresi, 305-323. 14-15 Mayıs 2015. Safranbolu-Karabük
• Başer, H. (1983). Türkiye’de ve dünya’da kooperatif kuruluşların sosyo-ekonomik yapısı, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Uludağ Üniversitesi Yayınları Yayın No: 3- 020- 0066, Bursa.
• Bilgin, N. & Tanıyıcı, Ş. (2008). Türkiye’de kooperatif ve devlet ilişkilerinin tarihi gelişimi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(15), 136-159.
• Can, M.F. & Sakarya, E. (2012). Dünya ve Türkiye’de tarım ve hayvancılık kooperatiflerinin tarihsel gelişimi, iktisadi önemi ve mevcut durumu. Veteriner Hekim Derneği Dergisi, 83(1), 27-36.
• Çıkın, A. (2003). Atatürk dönemi ekonomi politikaları ve kooperatifçilik. YAR Müdafaai Hukuk Dergisi, (62), 25-32.
• Doğan, K. & Timur, M. (2010). Balıkçılık sektöründe su Ürünleri Kooperatiflerinin Rolü ve Örgütlenme Yapıları Ed. Bahri Karlı, Remziye Özel & Fatma Öcal Kara, Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi Kitabı, C:2, s:854-861. 22-24 Eylül, 2010 Şanlıurfa.
• Doğan, K. (2015). Balıkçılık Sektöründe Su Ürünleri Kooperatiflerinin Yeri ve Önemi. Ed. Hikmet Kavruk. 21. Milletlerarası Kooperatifçilik Kongresi, 629-649. 14-15 Mayıs 2015. Safranbolu-Karabük.
• Dursun, M.F., Ekmen, E. & Cömert, N. (2015). Küreselleşen Ekonomide Küçük İşletmelerin Teminatı: Kooperatifleşme. Ed. Hikmet Kavruk. 21. Milletlerarası Kooperatifçilik Kongresi, 601-625. 14-15 Mayıs 2015. Safranbolu-Karabük
• Everest, B. & Yercan, M. (2016). Kooperatif ortaklarının kooperatifçilik ilkelerini algılamaları üzerine bir araştırma: Tarım kredi kooperatifleri örneği. Ege Üniv. Ziraat Fak. Derg., 2016, 53 (1):67-73.
• GTB (2012). Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı 2012-2016. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü, Ankara. http://www.turkey.coop/uploads/menu/Strateji_Belgesi1.pdf (Erişim, 09.08.2016)
• GTB (2015a). Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü Türkiye Kooperatifçilik Raporu-2014, https://www.gtb.gov.tr/duyurular/2014-yili-turkiye-kooperatifcilik-raporu-pdf (Erişim, 07.08.2016).
• GTB (2015b). Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü. Kooperatif İstatistikleri Aralık 2014 http://koop.gtb.gov.tr/data/54b53addf293709bc0985729/%C4%B0statistik%20%20%20aral%C4%B1k.pdf (Erişim 11.08.16)
• GTHB, (2016). Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. 2016. Tarımsal örgütlenme tablosu http://www.tarim.gov.tr/TRGM//Tarimsal-Orgutlenme-Tablosu (Erişim 01.09.2016)
• GTHBSÜGM (1975). 1973 Yılı Su Ürünleri Kredileri ve Kooperatifleri Araştırması, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Su Ürünleri Genel Müdürlüğü Yayın No: 2, Ankara s. 70
• Hazar, N. (1990). Kooperatifçilik Tarihi. Türk Kooperatifçilik Eğitim Vakfı Yayınları No. 3, Ankara 1990, s 513.
• İnan, H. (2014). Kırsal alanda sürdürülebilir kooperatifçiliğin örgütlenme modeli. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Teşkilatlanma ve Destekleme Genel Müdürlüğü Kırsal Alanda Sürdürülebilir Kooperatifçiliğin Örgütlenme Modeli Paneli. Tarımsal Amaçlı Kooperatifler Merkez Birlikleri 5. Çalışma Kurulu Raporu. 11-13 Mayıs 2004. Abant. www.orkoop.org.tr/uploads/files/09.doc (Erişim 07.07.2016)
• Koçel, T. (1970). Balıkçılığımızın gelişmesinde pazarlamanın rolü. Balık ve Balıkçılık, 18(4), 9-13.
• Korkut, F. (1944). Muhtelif kooperatifler. İktisadi Yürüyüş, 16 Haziran 1944, sayı 108, s 8.
• Mülayim, Z.G. (2012). Kooperatifçilik. Yetkin Yayınları, Ankara. s.505. ISBN 978-975-464-751-8
• Resmi Gazete 1163 Sayılı Kooperatifler Kanunu, (1969). Kabul Tarihi: 24.4.1969. www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1163.doc (Erişim. 15.07.2016)
• Resmi Gazete 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu, (1971). Kabul Tarihi. 22.03.1971.www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1380.doc (Erişim 12.07.2016)
• Resmi Gazete 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (1956). Kabul Tarihi: 29.06.1956. www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/5.3.6762.doc (Erişim 12.07.2016)
• SÜRKOOP (2016). http://www.sur.coop/baglibirlikler.aspx (Erişim 10.09.2016)
• Şahin, A., Cankurt, M., Günden, C., Miran, B. & Meral, Y. (2013). Türkiye’de tarımsal kalkınma kooperatiflerinde; ortak kooperatif ilişkileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 16(2), 21-33.
• Tan, S. & Demir, O. (2015). Tarımda küresel sorunların çözümünde sosyal girişimcilik ve tarımsal amaçlı kooperatiflerin rolü: Çanakkale ili örneği. Ed. Hikmet Kavruk. 21. Milletlerarası Kooperatifçilik Kongresi, 629-649. 14-15 Mayıs 2015. Safranbolu-Karabük
• Tan, S. & Karaönder, İ. (2013). Türkiye’de tarımsal örgütlenme politikalarının ve mevzuatının irdelenmesi: tarımsal amaçlı kooperatifler örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Ziraat Fakültesi Dergisi, 1(1), 87-94 .
• TOBSÜDB (1982), 1980 Yılı Türkiye Su Ürünleri Kooperatif ve Birlikleri Araştırması. Tarım ve Orman Bakanlığı Su Ürünleri Daire Başkanlığı Yayın No: 11, Ankara, s 40
• TÜİK (2015), Su Ürünleri İstatistikleri http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1005# (Erişim 02.08.2016)
• Ünal, V., & Yercan, M. (2006). Türkiye’de su ürünleri kooperatifleri ve balıkçılar için önemi. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 23(1-2), 221–227.