ULUABAT GÖLÜ YÜZEY SUYU KALİTESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2010, Cilt: 25 Sayı: 1, 9 - 18, 29.12.2011

Cafer Bulut Ramazan Atay Kazım Uysal Esengül Köse Şakir Çınar

Öz

Bu çalışmada 2006-2007 yılları arasında Uluabat Gölü'nden seçilen 3
istasyondan aylık olarak alınan su örneklerinin bazı fizikokimyasal parametreleri
(sıcaklık, pH, çözünmüş oksijen, bulanıklık, tuzluluk, kondüktivite, sertlik, klorür, organik
madde, bikarbonat, karbonat, kalsiyum, magnezyum, nitrat, toplam amonyak, sülfat, orta
fosfat, asit bağlama gücü) incelenmiştir. Bu veriler çok değişkenli istatistiksel analizlerden
kümeleme analizi, ana bileşenler analizi ve faktör analizi kullanarak değerlendirilmiştir.
Kümeleme analizi, Uluabat Gölü'nde farklı fizikokimyasal özellikleri ve kirlilik düzeylerini
yansıtan istasyonlar arasındaki benzerlikleri iki farklı küme şeklinde ortaya çıkarmıştır.
Veri kümesinde toplam değişimin % 100'ünü açıklayan iki potansiyel faktör belirlenmiştir.
ilk faktör toplam değişimin %58.70'ini açıklamış ve evsel-tarımsal drenaj faktörü olarak
isimlendirilmiştir. ikinci faktör toplam değişimin % 41.30'nı açıklamış ve nutrient faktör
olarak isimlendirilmiştir. Uluabat Gölü'nün daha ziyade evsel ve tarımsal faktörler
tarafından kirletildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Su Kalitesi, Kümeleme Analizi, Ana Bileşenler Analizi, Faktör Analizi,

Kaynakça

• Anonim (1999) Uluabat Gölü Çevre Durum Raporu, Çevre Bakanlığı Bursa Valiliği İl Çevre Müdürlüğü, Haziran, Bursa.
• Aksoy, E. ve Özsoy, G., (2002). Investigation of multi-temporal land use/cover and shoreline changes of the Uluabat Lake Ramsar Site using RS and GIS .Pages 73ı 79 in Proceedings of the International Conference on Sustainable Land Use and Management, 2002, Çanakkale, Turkey.
• Atay, R. ve Bulut, C., (2005). Beyşehir, Eğirdir, Kovada, Çivril ve Karakuyu (Çapalı) Göllerinde Su Kirliliği Projesi, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Kurulu Müdürlüğü.
• Aydoğdu, A. ve Selver, M., (2006). Mustafakemalpaşa Deresi (Bursa)'ndeki İnci Balığının (Alburnus alburnus L.) Helmint Faunası Üzerine Bir Araştırma. Türkiye Parazitoloji Dergisi, 30 (1): 69-72
• Boyacıoğlu, H., Boyacıoğlu, H. And Gündüz, O. (2005)., Apllication of factor analysis in the Assesment of Surface Water Qality in Büyük Menderes River Basin. Eurepean Water9/10: 43-49.
• Boyacıoğlu, H. (2006). Surface water quality assessment using factor analysis. Water SA 32: 3, 389-393
• Elmacı, A., Teksoy, A., Topaç, F.O., Özengin, N. ve Başyaka, S. H., (2008). Uluabat Göl'ünün Mikrobiyolojik Özelliklerinin Mevsimsel Değişiminin İncelenmesi, Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 13 (1), 93-103.
• Elmanama, A. A., Afifi, S. and Bahr, B., (2006) Seasonal and spatial variation in the monitoring parameters of Gaza Beach during 2002-2003, Environmental Research, 101, 25-33.
• İnan, M., Bektaş, R. ve Ergün, B., (1999). Environmental Status Report Uluabat Lake (in Türkish) Bursa Valiliği İl Çevre Müdürlüğü, Bursa.
• I şcen, F. C., Emiroğlu, O., Ilhan, S., Arslan, N., Yılmaz, V. and Ahiska, S. (2008). Aplication of multivarite statistical techniques in the assesment of surface water quality in Uluabat Lake, Turkey. Environmental Monitoring and Assesment., 144, 269-276. doi: 10.1007/s10661-007-9989-3.
• işcen, F.C; Altın, A., Şenoğlu, B. and Yavuz H.S. (2009). Evaluation of surface water quality characteristics by using multivariate techniques: A case study of the Euphrates river basin, Turkey. Environmental Monitoring and Assesment, 151: 259-264 DOI 10.1007/s10661-008-0267-9.
• Koyuncu, V., Şahin, Y. ve Emiroğlu, Ö., (2007). Uluabat Gölünde (Bursa) yaşayan Scardinius erythrophthalmus L., 1758 (Kızılkanat Balığı) populasyonunun büyüme parametrelerinin araştırılması, Ulusal Su Günleri, Türk Sucul Dergisi 288-296, Antalya.
• Liu, C. W., Lin, K. H., & Kuo, Y. M., (2003). Application of factor analysis in the assessment of groundwater quality in a Blackfoot disease area in Taiwan. Science of the Total Environment, 313, 77-89.
• Özdamar, K., (2001). SPSS ile Biyoistatistik. Kaan Kitapevi, Yayın No: 3-4, Baskı, ISBN: 975-6787-03-1, 452 s.
• Özdamar, K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi-2, 5. Baskı, Kaan Kitapevi, Eskişehir.
• Polatsü, S. ve Topçu, A. (2006) Sakaryabaşı Göleti'nde (Türkiye) sedimentten fosfor salınımının tahmini, E.Ü. Su Ürünleri Dergisi, 23, 119-121.
• Ragno, G; Luca D. M. and Ioele, G., (2007). An application of cluster analysis and multivariate classification methods to spring water monitoring data, Microchemical Journal, 87, 119-127.
• Salihoğlu, G. ve Karaer F., (2005). Uluabat gölü için ekolojik risk değerlendirmesi. Itü dergisi/e su kirlenmesi kontrolü Cilt:15, Sayı:1-3, 17-28.
• Shrestha, S. ve Kazama, F., (2007). Assessment of surface water quality using multivariate statistical techniques: A case study of the Fuji river basin; Japan. Environmental Modelling & Software, 22, 464-475.
• Ünlü, A., Çoban, F. ve Tunç M. S., (2008). Hazar Gölü Su Kalitesinin Fiziksel ve İnorganik-Kimyasal parametreler açısından incelenmesi. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. 23, 1, 119-127.
• Şengörür, B., ve isa, D., (2001). Sakarya Nehri'ne ait su kalite gözlemlerinin faktör analizi. Turk J Engin Environ Sci 25, 415-25.
• US EPA (1986) Ambient water quality criteria for bacteria, US EPA- 440-584-002, US EPA, Washington DC., USA.
• Yılmaz, V., (2009). Türkiye Akarsuları su kalitesi parametrelerinin çok değişkenli istatistiksel analiz yöntemleri ile incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Büyükyıldız, M., T.C. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• www.bursacevreorman.gov.tr/Uluabat.htm. (11.03.2010)