VEKÂLET SAVAŞLARININ BİR ARACI OLARAK ÖZEL ASKERİ ŞİRKETLER

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 19, 1 - 8, 01.11.2021

Nurullah Çatal

Öz

Soğuk savaşın sona ermesi güvenlik algısında ve savaş konseptinde bazı değişimlerin olmasını beraberinde getirmiştir. Savaş biçiminde meydana gelen bu radikal değişimin en temel özelliği ülkeler çatışmanın seyrine arka planda vekilleri aracılığıyla yön vermektedirler. Ayrıca ülkeler yeni olan bu savaş biçimiyle uluslararası hukuk kuralları etrafında dolaşarak ve savaşın getirmiş olduğu maliyetleri dışsallaştırarak iç kamuoyu baskısından da kurtulmaktadırlar. Bu durum yeni nesil savaş türü olarak kabul edilen vekâlet savaşlarını günümüzde güvenlik uzmanları ve araştırmacıları tarafından ilgi gören ve tartışılan bir kavram haline getirmiştir. Vekalet savaşlarını en genel tanımıyla devletlerin amaçlarına ulaşmak maksadıyla üçüncü bir ülkede genellikle yerel aktörler kullanılarak düşmanla mücadele etme yöntemi olarak tanımlayabiliriz. Özellikle 11 Eylül 2001 ikiz kulelere yapılan saldırı sonrası küresel güçler ekonomik, siyasal amaçlarını gerçekleştirmek amacıyla silahlı kuvvetlerini kullanmak yerine özel askeri şirketleri kullanma yoluna gitmişlerdir. Ortadoğu bölgesinde ve Arap coğrafyasında kullanılan bu özel askeri güçler nispeten yeni bir olgu olmalarına rağmen, hem uluslararası hem de uluslararası olmayan silahlı çatışma durumlarında sıklıkla faaliyet göstermektedirler. Bu bağlamda çalışmada günümüzde devletlerin dış politika hedeflerine ulaşmak amacıyla kullandığı vekâlet savaşlarının bir aracı olarak özel askeri şirketlerin tanımlanması, sınıflandırılması ve genel özellikleri incelenmektedir. Bu çalışma amacı itibari ile tanımlayıcı nitelikte bir araştırmadır. Çalışmanın yöntemi ise betimsel araştırma yöntemleri, tarihsel araştırma yöntemleri ve belgeye dayalı veri analizidir.

Anahtar Kelimeler

SAVAŞ, VEKALET SAVAŞI, ÖZEL ASKERİ ŞİRKETLER

Kaynakça

• Abbink, J. (2003). Ethiopia-Eritrea: Proxy Wars and Prospects of Peace in the Horn of Africa. Journal of Con¬temporary African Studies. 21, 3. South Africa: Carfax Publishing, 419-420.
• Arslan, H. (2020). Vekâlet Savaşları Bağlamında Suudi Arabistan-Husi Çatışmasının ve Aramco Saldırısının Bölgesel ve Küresel Güvenliğe Etkileri. Anadolu Strateji Dergisi, 2(1), 19-32.
• Aslan, M. Y. (2008). Savaş Hukukunun Temel Prensipleri. TBB Dergisi, 79, 235-274.
• Bilgin, K. R. (2015). Savaş Analizinde Clausewitz'in Esas Üçlemesi: Afganistan’da Taliban Kalkışması Örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Harp Akademisi, Ankara.
• Budak, M. M. (2020). Savaşın Kökenleri ve Vekâleten Savaş Aktörleri Olarak Terör Örgütleri. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 3(2), 91-112
• Cantekin, A. (2012). Savaş Üzerine: Carl von Clausewitz, A.B. Varlık (edt.) Strateji, Savaş ve Askerî Harekât Üzerine Dünya Klasikleri Öz İnceleme Dizini (227-300). Ankara: KHO Basımevi.
• Clausewıtz, C. V., (2015). Savaş Üzerine, Doruk Yayınları, İstanbul.
• Coşkun, S. S. (2019). Vekalet Savaşları Ve Uluslararası Çözümü Zor Sorunlardaki̇ Yerı̇, Doktora Tezi, İstanbul Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstitüsü, İstanbul.
• Çınar, A. (2016). SADAT tartışması sürüyor: Özel askeri şirketler ne işe yarar?, https://haber.sol.org.tr/toplum/sadat-tartismasi-suruyor-ozel-askeri-sirketler-ne-ise-yarar-161670 (Erişim Tarihi: 12.10.2020).
• Çona, Ö. (2018). Vekalet Savaşları-Suriye Krizinde Uluslararası Güç Mücadelesi, Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Demirer, N. (2013). Uluslararası Hukukta Özel Askeri Şirketlerin Devletin Kuvvet Kullanma Tekeli ve BM Güvenlik Sisteminin Gelişimi Çerçevesinde İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Galatasaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Deutsch, K. W. (1980). External Involvement in Internal War, in Harry Eckstein (Eds), Internal War: Problems and Approaches, West Port: Praeger. ĠletiĢim Yayınları.
• Hoffman, F.G. (2007). Conflict in the 21st Century: The Rise of Yybrid Wars. Arlington, VA: Potomac Institute for Policy Studies.
• ICIJ (2002). The International Consortium of Investigation Journalists “Privatizing Combat, The New Order” The Center for Public Integrity, (www.publicintegrity.org/wow/bio.aspx?act=pro&ddIC=64)
• Kaldor, M. (1999). New and Old Wars. California: Stanford University Press.
• Keskin, F. (1998). Uluslararası Hukukta Kuvvet Kullanma: Savaş, Karışma ve Birleşmiş Milletler. Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları.
• Kurt, V. (2019). Arap İsyanları Sonrasında Ortadoğu’da Vekalet Savaşları: Yemen Örneği. International Journal of Political Science and Urban Studies, 7(1), 307-326.
• Leıtenberg, M., (2006). Deaths in Wars and Confliscts in the 20th Century, Cornell University Peace Studies Program, 5. Lıang, Q. ve Xıangsuı, W., (1999). Unrestricted Warfare, çev. FBIS, PLA Publishing House.
• Lind, W. S., Nightengale, K., Schmitt, J. F., Sutton, J. W. ve Wilson, G. (1989). The Changing Face of War: Into the Fourth Generation. Marine Corps Gazette, 22-26.
• Marshall, A. (2015). From civil war to proxy war: past history and current dilemmas, Small Wars & Insurgencies, 27:2, 183-195.
• Mello, P. A., (2010). In Search of New Wars: The Debate about a Transformation of War, European Journal of International Relations, 20(10), 1-13.
• Ölçekçi, H. (2018) Vekâlet Savaşlarının Bir Aracı Olarak Medya Ve 15 Temmuz Sürecinde FETÖ’nün Medya Faaliyetleri. Uluslararası 15 Temmuz Sempozyumu, Kartepe Zirvesi.
• Özbil, A. (2015). Türkiye’de Savaş Ekonomisi Uygulaması Olarak Milli Korunma Kanunu (1940-1946), Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Atatürk İlkeleri Ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
• Özgüven, A. (2000). Harp Ekonomisi ve Ekonomik Harp, Prof. Dr. Yüksel Ülken’e Armağan, İstanbul, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını.
• Pazarcı, H. (2004). Uluslararası Hukuk. Ankara: Turan Kitabevi.
• Singer, P. W. (2002). Corporate warriors: The rise of the privatized military industry and its ramifications for international security. International security, 26(3), 186-220.
• Singer, P. W. (2008). Outsourcing the fight. Forbes, June, 5.
• Singer, P. W. (2009). Kiralık Ordular Özel Askeri Şirketler, Çev. Gözde Aral, İsmail Yaman, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Sokullu, C. (2019). Savaş Türleri, Güvenlik Yazıları Serisi, No.22, Ekim 2019. https://trguvenlikportali.com/wp-content/uploads/2019/11/Sava sTurleri_Eb ruCananSokullu_v.1.pdf (Erişim Tarihi: 06.10.2020).
• Talu, U. (2001). Yeni Lejyonerler (2) Bazen Jandarma, Bazen Mafya, Milliyet, 31 Ocak 2001. (Erişim Tarihi: 10.10.2020).
• Towle, P. (1981). The Strategy of War by proxy, The RUSI Journal, 126:1, 21-26.
• Varlık, A. B. (2013). Savaşı tanımlamak: terminolojik bir yaklaşım. Avrasya Terim Dergisi, 1(2), 114-129.
• Yalçınkaya, H. (2006). Özel Askeri Sektörün Oluşumu ve Savaşların Özelleşmesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 61(3), 247-277.
• Yeoman, B., Scherer, M., Neaver, L., (2004). Dirty Warriors, Mother Jones, 29(6), Kasım/Aralık, 30.
• Yılmaz, S. (2007). 21’inci yüzyılda güvenlik alanının yeni sivil aktörleri: özel askerî şirketler ve kontratçı firmalar. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 3(06), 43-70.