Açık Alan Rekreasyon Alanı Olarak Arkeoparklar: Klaros Örneği

Yıl 2024, Cilt: 35 Sayı: 2, 222 - 235, 28.11.2024

Elçin Doğan Gürbüzer , Özge Çalhan

https://doi.org/10.17123/atad.1516012

Öz

Arkeoparklarda sunulan deneysel arkeoloji etkinlikleri, duyulara hitap eden sunum yöntemleri ve dijital uygulamalar gibi rekreatif faaliyetler sayesinde arkeopark alanları daha dinamik bir konumda olmakta ve bu durum ziyaretçilerin bu alanlara yönelik ilgi ve motivasyonlarını da artırmaktadır. Arkeopark olarak küçük ölçekli ilk uygulamaya sahip olan Klaros Kutsal Alanı’nın 12 Eylül 2011 tarihinde Türkiye’nin ilk mulaj arkeoparkı olması sebebiyle bu arkeolojik alanda yapılan rekreatif faaliyetlerin incelenmesi hedeflenmiştir. Dolayısıyla bu çalışma kapsamında Klaros Kutsal Alanı’nda mevcuttaki rekreatif faaliyetlerin ve yapılabilecek rekreatif faaliyet alternatifleri ortaya konulmuş ve faaliyetlerin bu destinasyona yaptığı katkıları ortaya çıkarılmıştır. Verilerin elde edilmesi için Klaros Kutsal Alanı kazılarının bilimsel başkanı ve kazı ekibi ile nitel araştırma kapsamında görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın bulgularında, Klaros Arkeopark alanında uygulamaya konulan ya da konulacak olan rekreatif faaliyetlerin ziyaretçilerin kültürel miras bilinçlerinin oluşmasına, ziyaretçilerin alanla ilgili eğitim düzeyinin artmasına, kültürel varlıkların korunması bilincinin oluşmasına ve alanın sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesine katkı sağlayabileceği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rekreasyon, Açık Hava Rekreasyon Alanı, Arkeopark, Klaros Kutsal ALanı

Teşekkür

Çalışmaya katkılarından dolayı Klaros Kazısı Bilimsel Başkanı sayın Doç. Dr. Onur Zunal'e teşekkürlerimizi sunarız.

Archeoparks As Open Recreation Areas: Klaros Example

Öz

The experimental archaeology activities, sensory presentation methods, and digital applications offered in archaeoparks make these areas more dynamic, enhancing visitors’ interest and motivation. This study aims to examine the recreational activities conducted in Klaros Sacred Area, represents the first small-scale application of an archaeopark, and evaluate the recreational activities carried out and planned to be carried out in the Claros archaeopark area in terms of cultural heritage awareness, cultural heritage protection, education and sustainability, which are the main functions of archaeoparks, and to reveal the recreational activity potential of this archaeopark. The interview technique was used to collect the data for the study.. The participants consisted of four people, including the scientific head of the excavations at the Sanctuary of Claros and experts from the excavation team. The data obtained from the interviews were evaluated through descriptive analysis.The findings of the study reveal that the recreational activities implemented or planned in the Klaros Archaeopark area contribute to the formation of visitors’ cultural heritage awareness, increase their educational level regarding the site, foster a consciousness for the preservation of cultural assets, and ensure the sustainability of the area.

Anahtar Kelimeler

Recration, Open recreation area, Archaeopark, Klaros Sanctuary

Kaynakça

• Acar, V. ve Doğan Gürbüzer, E. (2021). Klaros. İçinde; T. F. Çakmak (Editör). Turist Rehberleri için Anadolu’da Antik Kent ve Merkezler (ss.307-328). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Akyürek, S., ve Köroğlu, A. (2017). Yerli Turistlerin Rekreasyon Alan ve Faaliyetleri Hakkındaki Görüşleri Üzerine Bir Araştırma: Bodrum Ziyaretçileri Örneği, Journal of International Social Research, 10 (54): 1065-1074.
• Ardahan, F. (2017). Açık Alan Rekreasyonunun Turizmle İlişkisi. İçinde; F. Ardahan (Editör). Açık Alan Rekreasyonu (ss: 167-188). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Aylan, F. K., ve Yetiş, Ş. A. (2021). Açık Alan Rekreasyon Faaliyetlerinin Destinasyon Kıyaslaması Bağlamında İncelenmesi: Nevşehir-Konya İllerinin Karşılaştırılması, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (79): 1279-1297.
• Ballew, M.T., ve Omoto, A.M. (2018). Absorption: How Nature Experiences Promote Awe and Other Positive Emotions, Ecopsychology, 10: 26 - 35.
• Coşkun, A., ve Yantaç, A. E. (2016). Kültürel Mirasın Sürdürülebilirliği için Tasarlamak: Küçükyalı Arkeopark Tasarım Atölyeleri Süreci ve Çıktıları Üzerine Bir İnceleme, Utak 2016 Bildiri Kitabı Sorumluluk, Bağlam, Deneyim ve Tasarım, (21-23 Eylül 2016), 683-702.
• Durukan, İ., Belge, B., ve Burat, S. (2023). Mersin Yumuktepe Höyüğü Arkeopark Projesi, Sketch: Journal of City and Regional Planning, 5 (02): 1-19.
• Eres, Z. (2009). Tarih Öncesi Kazı Alanlarında Koruma ve Sergileme Kavramının Gelişimine Kısa Bir Bakış, TÜBAKED Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, 7/ 2009: 119-130.
• Ertuğral, S., Gedik, S., ve Tekeli, H. N. (2019). The Valuation of The Archaeoparks in the Scope of Cultural Herıtage: Küçükyalı Arkeopark. International Journal of Entrepreneurship and Management Inquiries, 3 (5): 218-227.
• Gula, Louie P. (2022). A Scoping Review on the Implementation of Active Recreational Activities, INSPIREE: Indonesian Sport Innovation Review, 3 (01): 56–70.
• İşcan, M., ve Halaç, H. H. (2023). Mimarlığın ve Arkeolojinin Kesişimi: Arkeoparkların Sürdürülebilir Tasarım İlkelerinin Belirlenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10 (2): 433-464.
• Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon Boş Zamanları Değerlendirme. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Keskin, Y., ve Zeren, M. T. (2018). Arkeolojik Alanlarda bir Sunum Yöntemi Olarak “Arkeoparklar”, Journal Of Architectural Sciences and Applications, 3 (2): 110-124.
• Keçecioğlu Dağlı, P., ve Cengiz, C. (2018). Sustainability, Heritage Tourism, Cultural Identity Reflections: Archeoparks, V. International Multidisciplinary Congress of Eurasia (IMCOFE2018), 24-26 July 2018, Barcelona, Spain. Book of Proceedings: 124-135.
• Kwas, M. L. (1986). Archaeological Parks: A Horse of a Different Color. İçinde; M. L. Kwas (Editör). Archaeological Parks Integrating Preservation, Interpretation and Recreation (ss.1-14), Naschville, Tennessee: Deparment of Conservation Division of Parks an Recreation.
• Lee, T. H., Chang, P. S., ve Luo, Y. W. (2016). Elucidating The Relationships Among Destination Images, Recreation Experience, and Authenticity of the Shengxing Heritage Recreation Area in Taiwan, Journal of Heritage Tourism, 11 (4): 349-363.
• Özaltın Türker, G., Türker, A., ve Güzel, Ö. (2014). Turistik Ürün Çeşitlendirmesi Kapsamında Dalyan Destinasyonunun Rekreasyon Potansiyelinin Değerlendirilmesi, International Journal of Sport Culture and Science, 2 (özel sayı): 70-86.
• Parlıtı, U. (2017). Turizm, Arkeopark ve Rekreasyon Projelerinin Kırsal Yerleşime Katkısı: Ayanis Örneği, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34: 11-30.
• Pausanias. Pausanias Description of Greece with an English Translation by W.H.S. Jones, Litt.D., and H.A. Ormerod, M.A., in 4 Volumes. Cambridge, MA, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1918.
• Servetbaş, İ. (2022). Şanlıurfa Göbeklitepe Kentsel Arkeolojik Sit Alanı ve Örencik Mahallesi Arkeopark Model Önerisi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı.
• Shenton, A. K. (2004). Strategies For Ensuring Trustworthiness in Qualitative Research Projects, Education For Information, 22 (2): 63-75.
• Şahin, N. (1998). Klaros. Apollon Klarios Bilicilik Merkezi. İstanbul, Ege Yayınları.
• Şahin, N. (2012). Apollon Klarios Bilicilik Merkezi. İçinde; A.Çilingiroğlu, Z. Mercangöz, G. Polat (Editörler). Ege Üniversitesi Arkeoloji Kazıları / Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi, Klasik Arkeoloji, Sanat Tarihi. (ss.248-269). İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
• Şener, S., Bahçeci, V., Doğru, H., Sel, Z. G., Ertaş, M., Songür, S., ve Tütüncü, Ö. (2017). Turizm Alanındaki Nitel Araştırmaların Güvenirlik ve Geçerlik Ölçütleri Kapsamında Değerlendirilmesi, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 28 (1): 7-26.
• Tuna, A. ve Erdoğan, E., (2016). Arkeolojik Sitlerin Sürdürülebilirliği Kapsamında Arkeolojik Parklar, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2: 110- 122.
• Winter, P. L., Selin, S., Cerveny, L., ve Bricker, K. (2020). Outdoor Recreation, Nature-based Tourism, and Sustainability, Sustainability, 12 (81): 1-12.
• Whittemore, R., Chase, S. K. ve Mandle, C. L. (2001). Validity in Qualitative Research, Qualitative Health Research, 11 (4): 522-537.
• Yayla, Ö. ve Güven, Y. (2019). Rekreasyon ve Ekoloji. İçinde; Ö. Yayla ve E. Karaçar (Editörler), Rekreasyon Yönetimi (ss: 27-53). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Zunal, O. (2023). İnanç Turizmine Antik Dönem’den Bir Örnek: Klaros Kutsal Alanı, Sosyal, Beşerî ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (8): 1080–1093.