Yerel Halkın Turizme Yönelik Algısı ve Desteği: Bakü Örneği

Yıl 2025, Cilt: 36 Sayı: 1, 108 - 126, 14.05.2025

Javid Alıyev , İsmail Kızılırmak

https://doi.org/10.17123/atad.1557686

Öz

Turizm faaliyetlerinin yoğun olduğu bölgelerdeki etkiler, turizm paydaşlarını doğrudan ya da dolaylı olarak etkiler. Ancak, bu etkiler en çok destinasyonda yaşayan yerel halk tarafından hissedilir. Turizmin başarılı ve sürdürülebilir bir şekilde planlanabilmesi için, yerel halkın turizm gelişimine yönelik algısının belirlenmesi önemlidir. Bu bağlamda araştırma yerel halkın, turizm gelişiminin neden olduğu olumlu ve olumsuz etkilere ilişkin algısı ile turizm gelişimine sağladığı desteği incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu hedefe yönelik olarak, Bakü şehrinde yaşayan 18 yaş ve üzeri 389 kişilik bir örnekleme 1-30 Kasım 2024 tarihlerinde anket uygulanmıştır. Araştırma bulguları, yerel halkın turizm sektörünün gelişimine ilişkin algısı ile turizme verdikleri destek arasında anlamlı bir pozitif ilişki olduğunu ortaya koymaktadır. Turizmin sosyo-kültürel ve ekonomik etkileri, yerel halkın sektöre yönelik desteğini şekillendirmektedir. Özellikle ekonomik kazanç algısının yüksek olduğu bireyler, turizmin gelişimine daha fazla destek verme eğilimindedir. Bu durum, ekonomik fayda beklentisinin yerel halkın turizme yönelik tutum ve destek düzeylerini belirleyici bir faktör olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Algı, Destek, Yerel halk, Bakü

Local People’s Attitude and Support Towards Tourism: The Baku Example

Öz

Tourism activities in regions with high intensity affect stakeholders both directly and indirectly. However, these effects are most strongly felt by the local population in the destination. To plan tourism development effectively and sustainably, it is crucial to understand the local community’s perceptions of tourism growth. This study aims to examine local perceptions of the positive and negative impacts of tourism development and the support they provide for tourism. A survey was conducted with a sample of 389 individuals aged 18 and over in Baku between November 1-30, 2024. The findings show a significant positive relationship between local perceptions of tourism development and the support provided. Socio-cultural and economic impacts of tourism shape local support, with individuals perceiving higher economic benefits being more likely to support tourism development. This suggests that economic expectations are a key factor in shaping local attitudes and support for tourism.

Anahtar Kelimeler

Perception, Support, Local population, Baku

Kaynakça

• Akkoç, T. (2024). Festivallerin Sosyo-Ekonomik Sonuçlarının Yerel Halkın Turizm Desteğine Etkisi. GSI Journals Serie A: Advancements in Tourism, Recreation and Sports Sciences, 7 (1): 260-279.
• Akova, O. (2014). Yerel Halkın Turizmin Etkilerini Algılamalarına ve Tutumlarına Yönelik Bir Araştırma, Akademik İncelemeler Dergisi, 1 (2): 77-109.
• Alaeddinoğlu, F. (2007). Van Halkının Turisti ve Turizmi Algılama Şekli, Coğrafi Bilimler Dergisi, 5 (1): 1-16.
• Alaeddinoğlu, F. (2008). Sivas Kentinde Halkın Turiste ve Turizme Bakışı, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5 (2): 1-23.
• Alamineh, G. A., Hussein, J. W., Endaweke, Y. ve Taddesse, B. (2023). The Local Communities' Perceptions on the Social Impact of Tourism and its Implication for Sustainable Development in Amhara Regional State, Heliyon, 9: 1-17.
• Alexis, P. (2017). Over-Tourism and Anti-Tourist Sentiment: An Exploratory Analysis and Discussion, Ovidius University Annals, Economic Sciences Series, 17 (2): 288-293.
• Andriotis, K. ve Vaughan, D. R. (2003). Urban Residents’ Attitudes Towards Tourism Development: The Case of Crete, Journal of Travel Research, 42 (2): 172-185.
• Assante, L. M., Wen, H. I. ve Lottig, K. J. (2012). Conceptualization of Modeling Resident Attitudes on the Environmental Impacts of Tourism: A Case Study of Oahu, Hawaii, Tourism Planning and Development, 9 (2): 101-118.
• Ayazlar, G. (2016). Yerel Halkın Turizmin Etkilerine Yönelik Tutumlarını Anlamak: Yerel Halkın Bölge İmajı ve Turizme Desteği, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (43): 478-488.
• Ayazlar, R. A. (2017). Residents’ Attitudes Towards Rural Tourism, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16 (1): 53-69.
• Aykaç, E. ve Tekeli, M. (2021). Yerel Halkın Turizm Gelişimine Yönelik Tutumu: Çorum İli Örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5 (3): 1874-1895.
• Azerbaycan Turizm Bürosu. (2024). Bakü'nün Turizm Olanakları, https://www.tourismboard.az Erişim tarihi: 14.05.2024.
• Bakır, A. ve Şenol, F. (2020). Azerbaycan’ın Gözbebeği Bakü Şehrine Genel Bir Bakış (Eski Çağlardan Orta Çağ’ın Sonuna Kadar), Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi, 2 (3): 87-122.
• Bakü Şehir İcra Hakimiyeti. (2025). Coğrafi Konum, https://baku-ih.gov.az/az/page/13.html, Erişim tarihi: 19.03.2025.
• Baş, B. ve Deveci, B. (2022). Yerel Halkın Turizm Algısının Turizme Verilen Desteğe Etkisinin Belirlenmesi: TR21 Bölgesi Örneği, Academic Social Resources Journal, 7 (43): 1592-1601.
• Baştürk, S. ve Taştepe, M. (2013). Evren ve Örneklem. İçinde; S. Baştürk (Editör) Bilimsel Araştırma Yöntemleri (ss. 129-159). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Beeton, S. (2006). Community Development Through Tourism. (1. Baskı). Australia: Landlinks Press. Blackie, I. R., Tsholetso, T. ve Keetile, M. (2023). Residents’ Attitudes, Perceptions and the Development of Positive Tourism Behaviours Amid COVID-19, Cogent Social Sciences, 9: 1-17.
• Blesic, I., Pivac, T., Besermenji, S., Ivkov-Dzigurski, A. ve Kosic, K. (2014). Residents’ Attitudes and Perception Towards Tourism Development: A Case Study of Rurual Tourism in Dragacevo, Serbia, Eastern European Countryside, 20 (1): 151-165.
• Boğan, E. ve Sarıışık, M. (2016). Yerel Halkın Turizm Faaliyetine Yönelik Görüş ve Algılamalarının Belirlenmesi Üzerine Alanya’da Bir Araştırma, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12: 325-342.
• Butler, R. W. (1980). The Concept of A Tourist Area Cycle of Evolution: Implications for Management of Resources, Canadian Geographer, 24: 5-12.
• Can, A. (2020). Spss ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Cavus, S. ve Tanrısevdi, A. (2003). Residents' Attitudes Toward Tourism Development: A Case Study in Kusadası, Turkey, Tourism Analysis, 7 (3-4): 259-269.
• Çeken, H., Yılmaz, Ö. G. ve Ertürk, N. (2018). Arap Ülkelerinden Gelen Turistlerin Etkilerine Yönelik Yerel Halkın Algısı: Sapanca Örneği, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (1): 401-414.
• Cohen, J. (1988). Statistical Power Analysis for The Behavioral Sciences (2. Baskı). Los Angeles: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Demirbulat, G. Ö. (2012). Turizmin Sosyal ve Kültürel Etkilerinin Turist Rehberleri Tarafından Algılanması Üzerine Bir Araştırma: Trabzon İli Örneği, Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1: 53-75.
• Devlet İstatistik Komitesi. (2024). Azerbaycan'da Turizm, https://www.stat.gov.az, Erişim tarihi: 16.05.2024.
• Dursun, Ş. ve İbrahimova, İ. (2014). Bakü Hava Kirlenmesinde SO2’nin Rolü ve Meteorolojik Olaylarla İlişkisinin Araştırılması, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1 (3): 84-91.
• Duyar, M. ve Bayram, M. (2019). Overtourism and Tourismphobia: Evolution of Host and Tourism Relationship, International Journal of Geography and Geography Education, 40: 347-362.
• Ekici, R. ve Çizel, B. (2014). Yerel Halkın Turizm Gelişimi Desteğine İlişkin Tutumlarının Destinasyonların Gelişme Düzeylerine Göre Farklılıkları, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 11 (3): 73-87.
• Emiroğlu, B. D. (2023). Turizmin Yerel Halk Tarafından Algılanan Etkileri ve Turizme Yönelik Destek: Mardin İli Örneği, Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6 (3): 1365-1384.
• Eren, R. ve Aypek, N. (2012). Kırsal Turizm Bölgesinde Yerel Halkın Turizmin Gelişimine Karşı Tutumları: Cumalıkızık Köyü Örneği, Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Bilimler Dergisi, 2 (2): 43-47.
• Erkılıç, E. (2019). Yerel Halkın Turizm Algısı ve Turizmin Gelişimine Yönelik Tutumları: Rize Örneği, International Journal of Contemporary Tourism Research, 3 (1): 66-82.
• Eser, S. ve Akgündüz, Y. (2021). Yerel Halkın Turizm Algısı ve Toplumsal Yaşam Kalitesi: İğneada Örneği, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (1): 347-369.
• Filiz, A. ve Yılmaz, Ö. D. (2017). Turizm Gelişim Yaklaşımları Kapsamında Yerel Halkın Turizme Yönelik Algı ve Tutumları: Mazı Köyü- Türkbükü Karşılaştırmalı Analizi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (2): 1799-1824.
• Garcia, A. F., Vazguez, A. B. ve Macias, C. R. (2015). Resident's Attitudes Towards the Impacts of Tourism, Tourism Management Perspectives, 13: 33-40.
• García-Buades, M. E., García-Sastre, M. A. ve Alemany-Hormaeche, M. (2022). Effects of Overtourism, Local Government, and Tourist Behavior on Residents’ Perceptions in Alcudia (Majorca, Spain), Journal of Outdoor Recreation and Tourism, 39:1-12.
• Gaziyev, E. ve Boyacıoğlu, E. Z. (2021). Azerbaycan Ekonomisinin Gelişiminde Turizmin Yeri: Türkiye Tecrübesinin Uygulanabilirliği, Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 6 (2): 275-295.
• Golzardi, F., Sarvaramini, S., Sadatasilan, K. ve Sarvaramini, M. (2012). Residents’ Attitudes Towards Tourism Development: A Case Study of Niasar, Iran, Journal of Applied Sciences, Engineering and Technology, 4 (8): 863-868.
• Güneş, E., Alagöz, G. ve Uslu, A. (2020). Yerel Halkın Sürdürülebilir Turizme Yönelik Tutumu: Fethiye Örneği, Uluslararası Türk Dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 5 (2): 201-215.
• Güneş, N. (2014). Yerel Halkın Turizm Algısı ve Turizme Katılımı: Antalya Konyaaltı ve Kepez İlçesi Örneği (Yüksek Lisans Tezi). Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm Fakültesi.
• Gürsoy, D., Chi, C. G. ve Dyer, P. (2010). Locals’ Attitudes Toward Mass and Alternative Tourism: The Case pf Sunshine Coast, Australia, Journal of Travel Research, 49 (3): 381-394.
• Güzel, M. O. ve Çakır, G. P. (2023). Yerli Halkın Turizm Etkilerine Yönelik Algısı: Uzungöl’de Bir Araştırma, Journal of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6 (1): 276-299.
• Hair, J. F., Sarstedt, M., Pieper, T. ve Ringle, C. M. (2012). The Use of Partial Least Squares Structural Equation Modeling in Strategic Management Research: A Review of Past Practices and Recommendations for Future Applications, Long Range Planning, 45 (5-6): 320-340.
• Hançer, Ş. G. ve Mancı, R. A. (2017). Bölgesel Kalkınma Açısından Yerel Halkın Turizme Bakış Açısı: Diyarbakır Örneği, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5(4): 70-91.
• Hughes, N. (2018). Tourists Go Home: Anti-Tourism Industry Protest in Barcelona, Social Movement Studies, 17 (4): 1-7.
• Ivett. P. S., Smith, M., Olt, G. ve Berezvai, Z. (2019). Overtourism and the Night-Time Economy: A Case Study of Budapest, International Journal of Tourism Cities, 5 (1): 1-16.
• Karakaş, A. ve Şengün, İ. H. (2017). Yerel Halkın Turizm Faaliyetlerine Yönelik Tutumları, Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 8 (15): 183-202.
• Karipçin, Z. ve Ateş, A. (2022). Kültürel Miras Temelli Turizmin Geliştirilmesinde Yerel Halkın Tutumu - Beyşehir Örneği, Selçuk Üniversitesi Akşehir Meslek Yüksekokulu Sosyal Bilimler Dergisi, 13: 17-34.
• Kaya, N. ve Işık, O. (2018). Hasta Güçlendirme Ölçeğinin Türkçe Geçerlilik ve Güvenilirliği, İşletme Bilimi Dergisi, 6 (1): 27-42.
• Keleş, H. ve Akmeşe, H. (2022). Local People's Quality of Life Concept in Tourism Sector, International Journal of Tourism and Social Research, 9: 110-125.
• Kırmızıuşak, D. (2023). Azerbaycan Mutfak Kültürü. İçinde; A. Adem (Editör) Türk Dünyası Mutfak Kültürü (ss. 23-38). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kuscer, K. ve Mihalic, T. (2019). Residents’ Attitudes Towards Overtourism from the Perspective of Tourism Impacts and Cooperationt He Case of Ljubljana, Sustainability, 11 (6): 1-16.
• Lepp, A. (2007). Residents’ Attitudes Towards Tourism in Bigodi Village, Uganda, Tour Managament, 28: 876-885. Lindberg, K. ve Johnson, R. L. (1997). Modeling Resident Attitudes Toward Tourism, Annals of Tourism Research, 24 (2): 402-424.
• Mcgehee, N. G. ve Andereck, K. L. (2004). Factors Predicting Rural Residents’ Support of Tourism, Journal of Travel Research, 43 (2): 131-140.
• Merkezi Seçim Komisyonu. (2024). Seçmen Listesi, https://www.infocenter.gov.az, Erişim tarihi: 26.03.2024. Muresan, I. C., Oroian, C. F., Harun, R., Arion, F. H., Porutiu, A., Chiciudean, G. O., Todea, A. ve Lile, R. (2016). Local Residents’ Attitude Toward Sustainable Rural Tourism Development, Sustainability, 8 (1): 1-14.
• Oğuzbalaban, G. (2017). Türkiye’de Yerel Halkın Turizme ve Turizmin Etkilerine Yönelik Algı ve Tutumlarına İlişkin Yazın Taraması, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (51): 1321-1329.
• Ozili, K. (2023). The Acceptable R-Square in Empirical Modelling for Social Science Research, Munich Personal RePEc Archive, 1-14.
• Özdemir, M. A. ve Kervankıran, İ. (2011). Turizm ve Turizmin Etkileri Konusunda Yerel Halkın Yaklaşımlarının Belirlenmesi: Afyonkarahisar Örneği, Marmara Coğrafya Dergisi, 24: 1-25.
• Peters, M., Chung-Shing, C. ve Anita, L. (2018). Local Perception of Impact-Attitudes-Actions Towards Tourism Development in the Urlaubsregion Murtal in Austria, Sustainability, 10 (7): 1-28.
• Seferov, R. ve Hesenov, T. (2006). Azerbaycan’ın Turizm Potansiyeli ve Turizm Etkinliklerinin Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 20: 255-272.
• Simmons, D. G. (1994). Community Participation in Tourism Planning, Tourism Management, 15 (2): 98-99.
• Sünnetçioğlu, S., Mercan, Ş. O., Özkök, F. ve Sünnetçioğlu, A. (2021). Overtourism Perception in the Islands: The Case of Bozcaada and Gökçeada, Revista Anais Brasileiros de Estudos Turísticos, 11 (1): 1-13.
• Steber, F. ve Mayer, M. (2024). Overtourism Perception Among Residents in a Rural Proximity Destination During the COVID-19-Pandemic–The Writing on the Wall for a Sustainability Transition of Tourism?, Zeitschrift für Tourismuswissenschaft, 16 (3): 228-260.
• Soltanova, H. (2015). Azerbaycan Cumhuriyeti'nde Turizm ve Gelişimi. Bakü: Aztu Matbaası.
• Şahin, A. B. ve Şengel, Ü. (2024). Yerel Halkın Turizm Algısı: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme. İçinde; A. Hassan, E. Şimşek, C. Kaya ve A. Atanlar (Editörler) 22. Geleneksel Turizm Sempozyumu Bildiriler Kitabı (545-561). Ankara: TODAİE Yayınları.
• Şanlıoğlu, Ö. ve Erdem, A. (2017). Kayseri Örneğinde Yerel Halkın Turizm Faaliyetlerini Nasıl Algıladığının Tespitine Yönelik Bir Araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27: 277-298.
• Tanburacı, M. ve Mancı, A. R. (2020). Yerel Halkın Turizme Bakış Açısı: Şanlıurfa Örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4 (3): 2924-2944.
• Tayfun, A. ve Kılıçlar, A. (2004). Turizmin Sosyal Etkileri ve Yerli Halkın Turiste Bakışı, Gazi Üniveristesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, 1: 1-18.
• Türker, G. Ö. ve Türker, A. (2014). Yerel Halkın Turizm Etkilerini Algılama Düzeyi Turizm Desteğini Nasıl Etkiler: Dalyan Destinasyonu Örneği, Electronic Journal of Vocational Colleges, 4 (1): 81-98.
• Türker, N., Koçoğlu, C. M. ve Saraç, Ö. (2024). Effect of Overtourism on Residents’ Quality of Life in World Heritage Cities, Journal of New Tourism Trends, 5 (1): 1-16.
• Türker, N., Şengül, S. ve Özyıldırım, A. (2016). Turizmin Yerel Halkın Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi: Safranbolu Örneği, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (1): 1-13.
• Uslu, A. K. T. ve Kiper, T. (2006). Turizmin Kültürel Miras Üzerine Etkileri: Beypazarı/Ankara Örneğinde Yerel Halkın Farkındalığı, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3 (3): 305-314.
• Ünal, Ç. ve Yücel, B. (2018). Kırsal Turizmin Geliştirilmesi ve Yönetilmesinde Yerel Halkın Algı ve Tutumları: Ödemiş/Birgi Örneği, Doğu Coğrafya Dergisi, 23 (39): 113-130.
• Valiyev, A. (2013). City Profile – Baku, Cities, 31: 625-640.
• Yaba, M, ve Yılmaz, M. (2022) Investigating of Effect of Covid-19 Pandemic on the Tourism Sector in the World and in the Turkey: Years 2019-2020, CUJOSS, 46 (1): 139-148.
• Yılmaz, T., Tercan, T., Karataş, B. G. ve Yüzbaşıoğlu, N. (2023). Sosyal Bilimler Alanında Ekoturizm Kavramının Bibliyometrik Analizi, Journal Of Gastronomy, Hospitality and Travel, 6 (4): 1659-1670.
• Yumuk, Y. ve Pınaroğlu, B. (2022). İstanbul Adalar’da Yaşayan Halkın Turizm Fobisi Seviyelerinin Belirlenmesi, Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 5 (3): 354-371.
• Zhang, J., Robert, J. I. ve Mervyn S. J. (2006). Understanding Community Attitudestowards Tourism and Host–Guestınteraction in the Urban–Rural Border Region, Tourism Geographies, 8 (2): 182-204.