İSTANBUL'UN ERKEN BALOLARI

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 5, 18 - 52, 31.12.2021

Arus Yumul

Öz

Avrupa geleneği ve kültürünün ürünü olan balonun İstanbul’a gelişi öncelikle elçilikler ve bir dereceye kadar da şehirdeki yerleşik yabancılar yoluyla oldu. Baloların altın çağı on dokuzuncu yüzyıl ve özellikle batılılaşmanın ivme kazandığı bu yüzyılın ikinci yarısı olsa da on yedinci yüzyılın sonlarından itibaren Avrupalı elçiler ve temsilciler çeşitli vesilelerle İstanbul’da balolar vermişlerdir. Bu baloların davetlileri şehirdeki Avrupalılar, Frenkler, Rumlar, Ermeniler ve diplomatlar olsa da devlet ricali ve ileri gelen Müslümanlar on sekizinci yüzyıldan itibaren balolara katılırlar. Dolayısıyla, balo etnik sınırların ve bir nebzeye kadar da dini sınırların aşıldığı bir alan olur. On dokuzuncu yüzyılda sultanlar da yabancı elçilik balolarına katılacak, aynı yüzyılda Osmanlının Avrupa’daki elçileri de ihtişamlı balolar vereceklerdir. Batılıların tanıklıklarına göre, başta balonun ortamına uyum sağlamakta zorlanan, özellikle saygın kişilerin dans etmesini ve eşli dansları yadırgayan Müslüman Osmanlılar, zamanla balo salonunun kurallarını öğrenirler, dans da ederler. 1865 yılına gelindiğinde bir gözleme göre “Pera ve Galata’da Paris salonları ile karşılaştırılacak balo ve partiler” verilmektedir. Bu yazı İstanbul’un erken balolarının bir dökümünü ve tasvirini yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Balo, dans, İstanbul, karnaval

Kaynakça

• Akın, Nur, 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Galata ve Pera. İstanbul: Literatür Yayıncılık, 1998.
• And, Metin. “Dances of Anatolian Turkey.” Dance Perspectives.” 3 (1959): 3-77.
• Bareilles, Bertrand. İstanbul’un Frenk ve Levantan Mahalleleri: Pera-Galata-Baniyöler. Çeviren Ali Berktay. İstanbul: Güncel Yayıncılık, 2003.
• Baudens, M. L. La Guerre de Crimée: les Campements, les Abris, les Ambulances, les Hopitaux, etc., etc. Paris: Michek Lévy Freres, 1858.
• Bilim, Cahit. Osmanlı Dış İlişkileri: Sefaretnameler, Elçilikler-Anlaşmalar. İstanbul: Onbir Yayınları, 2019.
• Blackwood, Harriot Georgina .My Russian and Turkish Journals. New York: Scribener’s Sons, 1916.
• Cevdet Paşa, Ahmet. Tezakir. C. 1. Yayınlayan Cavid Baysun. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1953.
• Cevdet Paşa, Ahmed. Faideli Bilgiler. İstanbul: Hakikat Kitabevi, 2001.
• Craven, Elizabeth. A Journey Through the Crimea to Constontinople. Londra: G. G. J. & J. Robinson, 1789.
• “Customs and Manners of Constantinople.” The New Annual Register, 136-142. Londra: John Stockdale, 1809.
• Deringil, Selim. İktidarın Sembolleri ve İdeoloji: II. Abdülhamid Dönemi (1876-1909). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007.
• Dönmez, Ahmet. “Karşılıklı Diplomasiye Geçiş Sürecinde Osmanlı Daimi Elçiliklerinin Avrupa’da Yeniden Tesisi 1832-1841.” Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2006.
• Firges, Pascal. French Revolutionary Politics and Culture in the Ottoman Empire: Diplomacy, Political Culture, and the Limiting of Universal Revolution, 1792-1798. Oxford: Oxford University Press, 2017.
• Ferriol, Charles de. Corredpondance du Marquis de Ferriol: Ambassadeur de Louis XIV à Constantinople. Anvers : Buschmann, 1870.
• Ferté-Meun, Cesse de la. Lettres sur le Bosphore, ou Relation d’un Voyage en Différents Parties de l’Orient Pendant les Années 1816 a 1819. Paris: Domere, 1821.
• Fontmagne, Baronne Durand de. Kırım Savaşı Sonrasında İstanbul Günleri: İkinci İmparatorluk Döneminde İstanbul’da Fransız Konsolosluğunda Geçen Günler. Çeviren İsmail Yerguz. İstanbul: İstiklal Kitabevi, 2007.
• Frankland, Charles Colville. Travels to and from Constantinople in the Years 1827 and 1828, or, Personal Narrative of a Journey from Vienna, through Hungary, Transylvania, and Roumelia, to Constantinople. C.1. Londra: Henry Colburn, 1829.
• Groot, Alexander H. De. “Dragoman’s Careers: Change of Status in Some Families Connected with the British and Dutch Embassies at Istanbul 1785-1829,” Levantine Heritage. Erişim tarihi 20 Temmuz 2021. http://www.levantineheritage.com/pdf/dragomans_careers.pdf.
• Günay, Bekir. “The Crimean War and its Effects on Ottoman Social Life.” Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, 16 (2014): 105-128.
• Gürsoy, Belkıs Altuniş. “Türk Modernleşmesinde Sefir ve Sefaretnamelerin Rolü.” Billig 36 (2006): 139-165.
• Hitzel, Frédéric. “Les Jeunes de langue de Péra-les-Constantinople.” Dix-Huitième Siècle 28 (1996): 57-70.
• Hornby, Lady. Constantinople During the Crimean War. Londra: Richard Bentley, 1863.
• Karal, Enver Ziya. Osmanlı Tarihi. C. 6. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1983.
• İsmail Kemal Bey. The Memoirs of Ismail Kemal Bey. Londra: Constable, 1920. Karateke, Hakan T. “From Divine Ruler to Modern Monarch: The Ideal of the Ottoman Sultan in the Nineteenth Century.” Comparing Empires. Encounters and Transfers in the Long Nineteenth Century, der. Jörn Leonhard ve Ulrike von Hirschhausen, 287-301. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2011.
• Keppel, George Thomas. Narrative of a Journey Across the Balcan. C. 2. Londra: Henry Colburn and Richard Bentley, 1831.
• Lane-Poole, Stanley. Lord Stratford Canning’in Türkiye Anıları. Çeviren Can Yücel. Ankara: Yurt Yayınları, 1988.
• “Letters from Constantinople.” The European Magazine, and London Review, 416-420, Haziran, 1801. Lütfi Efendi, Vak’anüvis Ahmed Lutfi Efendi Tarihi. C. 2-3. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları 1999.
• Mac Farlane, Charles. A Glance at Revolutionized Italy. C.1. Londra: Smith, Elder, 1849.
• Marindin, G. E. The Letters of John B. S. Morrit of Rokeby: Descriptive of Journeys in Europe and Asia Minor in the Years 1794-1796. Londra: John Murray, 1914.
• Marmont, Marshal. Turkish Empire. Londra: John Oliver, 1839.
• Martin, Guillaume. İstanbul’a Seyahat. Çeviren İsmail Yerguz. İstanbul: İstikbal Kitabevi, 2007.
• “Modern Life on the Bosphorus.” Eclectic Magazine, 2 (1865): 82-86.
• Motraye, Aubrey, de la. A. de La Motraye’s Travels through Europe, Asia, and into parts of Africa. C.1. Londra, 1723.
• Niebuhr, Carsten. Voyage en Arabie & en d’autres Pays Circonvoisins. C. 1. İsviçre: Les Libraires Associés, 1780.
• Otter, William. The Life and Remains of Edward Daniel Clarke. New York: Harper, 1827.
• Pardoe, Julia, S. H. Şehirlerin Ecesi İstanbul: Bir Leydi’nin Gözüyle 19. Yüzyılda Osmanlı Yaşamı. Çeviren Banu Büyükkal. İstanbul: Kitap Yayınevi, 2004.
• Porter,David. Constantinople and its Environs in a Series of Letters. C. 2. New York: Harper & Brothers, 1835.
• Poujolat, Baptistin. Voyage à Constantinople. Paris: Victor Sarlit, 1860.
• Said, Rosemarie Janet. “George Baldwin and British Interests in Egypt, 1775 to 1798.” Doktora tezi, Londra Üniversitesi, 1968.
• Resmi, Ahmed. Ahmed Resmi Efendi’nin Viyana ve Berlin Sefaretnameleri. Sadeleştiren Bedriye Atsız. İstanbul: Tercüman, 1980.
• Rothman, Natalie, E. The Dragoman Renaissance: Diplomatic Interpreters and the Routes of Orientalism. Ithaca: Cornell University Press, 2021.
• Slade, Adolphus. Records of Travels in Turkey, Greece , &c. : and of a Cruise in the Black Sea, with the Capitan Pasha, in the Years 1829, 1830, and 1831. C. 1. Philadelphia: E. L. Carey & A. Hart, 1833.
• Stanhopei Hester Lucy ve Charles Lewis Meryon. Travels of Lady Hester Stanhope: Forming the Completion of Her Memoirs. Londra: H. Colburn.
• Tancoigne, J. M. Voyage a Smyrne, dans L’archipel et L’İle de Candie en 1811, 1812, 1813 et 1814; Suivi d’une Notice sur Péra et d’une Description de la Marche du Sultan. C. 2. Paris: Nepveu, 1817.
• Temple, Grenville. Being the Second Part of Excursions in the Mediterranean. C. 2. Londra: Saunders & Oatley.
• Tchihatchef, Pierre de. İstanbul ve Boğaziçi. Çeviren Ali Berktay. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2018.
• Tietz, Friedrich. St. Petersbugh, Constantinople, and Napoli Di Romania in 1833 and 1834: A Characteristic Picture Drawn During a Residence There. C. 2. Londra: Adolphus Richter & Co. 1836.
• Tott, François de. Memoirs of Baron dr Tott: Containing the State of the Turkish Empire and the Crimea, During the War with Russia. With Numerous Anectodes, Facts, and Observations, on the manners and Customs of the Turks and Tartars. C. 1. Londra: G.G.J & J. Robinson, 1785.
• Tyrell, Henry. The History of War with Russia: Giving Full Details of the Operations of the Allied Armies. Londra: The London Printing and Publishing Company, 1858.
• von Struve, Johann Christian. Travels in the Crimea: A History of the Embassy from Petersburg to Constantinople in 1793. Londra: G. and J. Robinson, 1802.
• Webb, Nigel ve Caroline. The Earl and His Butler in Constantinople: The Secret Diary of an English Servant Among the Ottomans. Londra: I.B. Taurus, 2009.
• White, Charles. Three Years in Constantinople. C.1. Londra: H. Colburn, 1845.
• Whitman, Sidney. Turkish Memories. New York: Chas. Scribner’s Sons, 1914.
• Wittman, William. Travels in Turkey, Asia-Minor, Syria and Across the Desert into Egypt During the Years 1799, 1800 1nd 1801: In Company with the Turkish Army and the British Military Mission. C. 1. Londra: R. Phiilips, 1803.
• Woods, Henry Felix. Spunyarn From the Strands of a Sailor’s Life Afloat and Ashore, Forty Seven Years Under the Ensigns of Great Britain and Turkey. C. 2. Londra: Hutchinson, 1924.