ŞAHNÂME’DE KADINLAR VE ÖLÜM/ Women and Death in Shahnama

Yıl 2017, Sayı: 59, 71 - 82, 08.06.2018

Gözde Esma Zengin

Öz

Firdevsî’nin ölümsüz eseri Şahnâme, sadece İran edebiyatı değil; dünya edebiyatı için de çok önemli bir eserdir. Eserde geçen destanlarda işlenen konular eski İran gelenekleri yanında tarihsel, sosyal, dinî, ahlakî vb. birçok konuya dair bilgiler sunmaktadır. Şahnâme’deki destanlarda geniş yer tutan konulardan biri de ölüm mevzuudur. Tıpkı erkek kahramanların doğumu gibi ölümü ve cenaze merasimleri de o dönem gelenekleri açısından oldukça açıklayıcı niteliktedir. Kadın karakterlerin ölümü de her ne kadar erkek karakterlerinki kadar geniş yer tutmasa ve ölüm merasimlerine dair çok fazla bilgi içermese de yine de önemlidir. Eserde kadın ve ölüm konusunun birkaç açıdan gruplandırılması mümkündür. Öyle ki kadınların tabii; iç ve dış faktörlerin etkisiyle gerçekleşen ölümleri yanında intihar konusu da bu ölümlere farklı bir boyut kazandırmaktadır. Ayrıca bazen de kadınların başkalarının ölümüne direkt ya da dolaylı olarak sebebiyet verdikleri de görülmektedir. Söz konusu çalışmada Şahnâme’de kadınlar ve ölüm konusu örnekleriyle işlenecektir. Anahtar Kelimeler: Şahnâme, Kadın, Ölüm, Eş, Evlat. Abstract Ferdowsi’s immortal work Shahnama is a very important work not only in Persian literature but also for the literature of the world. The topics discussed in the epics in this work introduced information related to Old Persian traditions as well as many historical, social, religious, moral etc. subjects. One of the common topics in Shahnama is the concept of death. The death and funeral ceremonies of heroes as well as their births are explanatory in terms of the traditions of the period. Although they do not come into prominence and give much information about the funeral ceremonies as much as men’s, the deaths of women characters are still important. It is possible to categorize the themes of woman and death in this work under a few perspectives. In fact, women’s deaths due to natural, internal and external factors as well as the topic of suicide bring a different dimension to those deaths. In addition, it may be seen that women directly or indirectly cause other people’s deaths too. In this study, the concept of death and woman will be analyzed with examples in Shahnama. 

Anahtar Kelimeler

Şahnâme, Kadın, Ölüm, Eş

Kaynakça

• Besârî, Tel’at. (1350 hş). Zenân-i Şahnâme. Tahran.
• Firdevsî. Şahnâme I. (2009). Necati Lugal (Çev.). İstanbul.
• Firdevsî, Şahnâme II. (2016). Nimet Yıldırım (Çev.). İstanbul.
• Kanar, Mehmet. (1996). “Firdevsî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt: XIII, s. 125-127.
• İstanbul. Mînovî, Muctebâ. (2017). Firdevsi ve Şiiri. Nimet Yıldırım (Çev.). İstanbul.
• Mûsevî, Seyyîd Kâzım; Hüsrevî, Eşref. (1387 hş). “Ânîmâ ve Râz-i Esâret-i Hâherân Hemrâh der Şahnâme”. Pejûhiş-i Zenân, (3), s. 133-153. Nakî, Hüseyin Ali. (1390 hş). “Tahlîl-i Şahsiyet ve Nakş-i Zenân der Dâstânhâ-yi Şahnâme”. Faslnâme-i İlmî-yi Pejûhişî-yi Zen ve Ferheng, (9), s. 59-81.
• Nudûşen, Muhammed Ali. (1363 hş). Zindegî ve Morg-i Pehlivânân Der Şahnâme. Tahran.
• Resmî, Atike; Resmî, Sekîne. (1394 hş). “Berresî-i Tatbîkî-i Peyvend-i Aşk ve Hamase Der Şahnâme-i Firdevsî ve Dâstân-i Köroğlu”. Faslnâme-i Edebiyyât-i İrfânî ve Ustûreşenâhtî, (40), s. 209-237.
• Serrâmî, Kadam Ali. (1392 hş). Ez Reng-i Gül tâ Renc-i Hâr. Tahran.
• Sencerî, Seyyide Sa’ideh. (1394 hş). “Tahlîl-i İzdivâc Der Şahnâme-i Firdevsî”. Faslnâme-i İlmî-yi Pejûhişî-yi Zen ve Ferheng, (25), s. 95-105.
• Şemîsâ, Sîrûs. (1386 hş). Ferheng-i Telmîhât. Tahran. Tahsîlî, Tâhire Sâdıkî; Zâhidî, Seyide Ekrem. (1392 hş). “Câygâh-i Mader Der Şahnâme ve Râmâyânâ”. Neşriyye-i Edebiyyât-i Tatbîkî, (9), s. 95-112.
• Yâhakkî, Muhammed Ca‘fer. (1386 hş). Ferheng-i Esâtîr ve Dâstânvârehâ der Edebiyyât-i Fârsî. Tahran.