Shape and Content Features of Farid-al-din Attar’s “İlahinameh”

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 10, 108 - 127, 01.12.2016

Aygün Attar

Öz

The
article has been dedicated to the research of shape and content features of
Farid-al-Din Attar’s “Ilahinameh”.  Plot
line of this work consists of a father’s dialogue with his six sons, each of
which asks from his father something. The first son asks him the daughter of the king of nymphs. The second one asks sorcery and witchcraft. The third
son desires the basin of wisdom, while the fourth son strives for the water of
internal life. The fifth son desires to have the ring of Suleyman and finally,
the sixth son wants to possess the knowledge of chemistry. In “Ilahinameh”, the
father represents the spirit and the sons are the means that cause spirit
perfection – desire, Satan, wisdom, knowledge, poverty and divine unity. The
plot line of “Ilahinameh” presents the way of spirit perfection stage by stage.
The dialogue of the father with his sons has been presented in 22 articles,
every of which consist of different stories. Besides, content relation between
all stories of each article has been observed. 
The stories also have plot lines of their own and are divided as below
in accordance with their contents:

Stories similar to “Tazkirat-al-Awliyah”;Koranic and
religious stories; Stories with social and historical content (Generally, about
Sultan Mahmoud, Sutaln Sanjar and Malikshah); Stories written under the
influence of “Shahnameh”, “Bakhtiyarnameh”, “Marzbannameh”, “Sindibadnameh” and
“One Thousand and One Nights” (the epos of Bijan and Akvan, the basin of
Keykhosrov, Rustam, Sohrab and Derafhshe Kaviyan, the epos of Yezdegird,
Khune-Siyavush, the epos of Rustam and Isfandiyar, Afrasiyab and etc.); Stories
with other kinds of content (retold by animals, trees, planets and etc.);
Stories about poets (Mahsati Ganjavi, Fakhr-ad-Din Gorgani and Rabia bint
Kaab).  Taking into consideration all
mentioned above, it can be assumed that Farid-al-Din Attar’s “Ilahinameh” is a
very interesting literary work with its plot line and meaningful content and
research of this work has a great importance for understanding the features of
the Gnostic and literature.

Anahtar Kelimeler

Farid-al-Din Attar, Ilahinameh, article, story, plot, content

Ferideddin Attar'in “İlahiname” Adli Eserinin Şekil ve İçerik Özellikleri

Öz

Bu
makalede Ferideddin Attar'ın “İlahiname”  adlı eserinin şekil və içerik  özellikleri hakında araştırma yapılmıştır.
"İlahiname" adlı eserinin çok ilginç olaylar dizisi ve yapısı vardır.
Bu eserin olaylar dizisi bir babanın altı evladı ile
dialoguna həsr olunmuşdur. Oğlullardan her biri babasından bir şey istiyor. Bu
görüşmelerde büyük oğul periler şahının kızını, ikinci oğul sihir ve
büyü, üçüncü oğul came-cem, dördüncü oğul dirilik suyu, beşinci oğul
Süleyman'ın yüzüğünü, altıncı oğulsa kimyaya ulaşabilmek isteğindedir.
Eserde ata ruh, oğullar ise ruhun kamilleşme vesileletleridir. Bunlar nefs,
şeytan, akıl, bilim, fakr ve tevhiddir. Eserde insan ruhunun kamilliğe
yetmek yolları gösterilir. Baba və oğullarının konuşması 22 makalede
yazılmıştır. Makaleler de ayrı-ayrı hikayelerden ibarətdir.

"İlahiname"de verilen hikayetleri
içeriğine göre aşağıdaki bölümlere ayırabiliriz: "Tezkiretul-evliya"
eseri ile örtüşen hikayeler, Kuran kıssaları ve dini içerikli hikayeler,   Toplumsal-tarihsel içerikli hikâyeler
(Başlıca olarak Sultan Mahmud, Sultan Sencer ve Sultan Melikşahla ilgili),
"Şehname", "Bahtiyarname", "Mərzbanname",
"Sindibadname", "Binbir Gece"nin etkisi altında yazılan
hikayeler. (Bijen ve Ekvan Dev Destanı, Keyhüsrev’in camı, Rüstem, Söhrab ve
Derefşe Kaviyan, Yezdigerdin Destanı, Hune-Siyavuş, Rüstem ve İsfendiyar
destanı, Efrasiyab vs.). Diğer içeriğe sahip hikayeler
(Buraya hayvanlar, ağaçlar, gezegenler vb. dilinden nakledilen hikayeler
aittir), Şairler hakkında hikayeler. (Mehseti, Fahrettin Gorqani ve
Keebin kızı Rabîa)

      Tüm
söylenenlere dayanarak diyebiliriz ki, Ferideddin Attar'ın
"İlahiname" eseri ilginç olaylar dizisi, derin ve anlamlı içeriği ile
çok ilginç eserlerden biridir ve çok geniş konuları kapsayan bu eserin
araştırılması tasavvuf edebiyatının özelliklerini anlamak açısından çok
önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Ferideddin Attar, İlahiname, makale, hikaye, olaylar dizisi, mazmun

Kaynakça

• ZARINE K. Abd el-Hussain, 1374, Baqarvan Hela, Tahran.
• SAID S.Dia al-Din, 1386, I. Bar Mabani İrfan ve Suf, Tahran.
• TANRININ KURBAN EDILMESI, 1363, İran Edebiyatı Tarihi (Hald Dom), Tahran.
• Fruzanfar Badayyat, 1374,Şeyh Farid Al-Din Atar Nishaburi, Etkilerinin Açıklanması, Eleştirisi ve Analizi, Tahran.
• NİŞABURİ FARİD AL-DİN EL-ATTAR, 1367, el-Hiyamah, Der: Helmut Zaiter, Enthasar Tous, Tahran.
• http://ganjoor.net/