Kırıkkale'de Kırsal Mimari: Konur Köyü Evleri

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 1931 - 1967, 30.09.2020

Muhammed Enes Canöz

Öz

Konur Köyü, bağlı olduğu Keskin ilçesine 15 km, il merkezine ise 45 km uzaklıktadır. Köyün içinde yer aldığı Kırıkkale ili, tarih boyunca, doğuyu, batıyı ve Karadeniz’i birbirine bağlayan önemli bir yol güzergahı olmuştur. İl sınırlarını batıdan ve güneyden çevreleyen Kızılırmak kavisi içerisinde ve kuzeydeki yol güzergahında pek çok yerleşim yeri kurulmuştur. Kızılırmak kavisi içerisinde kalan Konur Köyü de tarih boyunca önemli bir yerleşim alanı olmuştur. Konur adına ilk kez 1485 yılı Tahrir kayıtlarında rastlanmaktadır. Bilinen geçmişiyle 535 yıl boyunca iskân edilen köyde, dönemine özgü konut mimarisi de gelişmiştir. Makale kapsamında 1925-1960 yılları arasında inşa edilen taş evler tespit edilerek, plan, mimari ve süsleme özellikleri açısından incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda köyün geleneksel dokusunun, aslında Keskin ve çevresindeki kırsal mimarinin temsilciliğini üstlendiği anlaşılmaktadır. Hızla yok olmasına karşın özgün dokusunu koruyan evler, döneminin mimari üslubunu yansıtmaktadır. Evlerde yer alan gömme dolaplar ve cepheleri süsleyen üçgen alınlıklı pencereler bunun en önemli göstergesi olmuştur. Konur’da evlerin ilk kez Sanat Tarihi disiplini çerçevesinde değerlendirilmesi de bölgenin mimarlık üslubunu belirlemesi açısından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Orta Anadolu, Kırsal Mimari, Kırıkkale, Konur, Taş Evler

Rural Architecture in Kırıkkale: Konur Village Houses

Öz

Konur Village is 15 km away from Keskin district and 45 km away from the city center. Kırıkkale province, where the village is located, has been an important road route that connects the east, the west and the Black Sea throughout the history. Many settlements have been established within the Kızılırmak curve, which surrounds the provincial borders from the west and the south, and on the road route to the north. Konur Village, which is in the Kızılırmak curve, has been an important settlement area throughout the history. The name Konur is first encountered in the Tahrir records of 1485. The village, which has been inhabited for 535 years with its known past, has developed a residential architecture specific to its period. The stone houses built between 1925-1960 were determined within the scope of the article and examined in terms of plan, architecture and decoration features. As a result of the investigations, it is understood that the traditional texture of the village actually represents the rural architecture of Keskin and its surrounding. The houses that retain their original texture despite the rapid disappearance reflect the architectural style of the period. The built-in wardrobes and triangular pediment windows adorning the facades have been the most important indicator of this. The first evaluation of houses in Konur within the framework of art history discipline is also important in terms of determining the architectural style of the region.

Anahtar Kelimeler

Central Anatolia, Rural Architecture, Kırıkkale, Konur, Stone Houses.

Kaynakça

• BAHÇECİ, F. ve AYTAÇ, İ., “Kırsal Mimaride Malatya-Darende Aşağıulupınar Evlerinin Karakteristik Özellikleri”, Social Sciences (NWSASOS) 12, sy. 2 (2017): 118-139.
• BAYKARA, T., “Kaza”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 25, Ankara: TDV Yayınları, 2002, ss. 119-120.
• BEKLEYEN, A., “Geleneksel Konut Mimarisindeki Avlulu Mekân Örgütlenmesinin Günümüzdeki Yorumları”, Türk Bilim Araştırma Vakfı Dergisi 12, sy. 1 (2019): 1-13.
• BİNAN, D. E., “Güzelyurt Örneğinde, Kapadokya Bölgesi Yığma Taş Konut Mimarisinin Korunması İçin Bir Yöntem Araştırması”, Yıldız Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 1994.
• BULUT, İ. vd., “Kırsal Konut Ekolojisi Açısından Geleneksel Sorgun Köy Evleri”, I. Uluslararası Bozok Sempozyumu Bildiri Kitabı, c. 4, (2016): 297-314.
• BÜLBÜL, C., “Eski Anadolu Tarihinde Frigler”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1, sy. 27 (2009): 79-94.
• DELİBAŞ, R. E., “Kırsal Mimari Bağlamında Konya Halkapınar Evlerinin Mimarisi Üzerine Bir İnceleme”, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, 2016.
• DUMAN, T., “Mühimmeler ve Cevdet Tasnifinde Kal’acık Keskin ve Konur”, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 1998.
• ELDEM, S. H., Türk Evi Plan Tipleri, İstanbul: Pulhan Matbaası, 1954.
• GÜNAY, N., “XIX. Yüzyılın Sonlarında Kırşehir Sancağı’nın Demografik Yapısı”, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 7, sy.1 (2006): 21-33.
• KARAYAZI, S. S., “Akseki İlçesi, Belenalan Köyü Kırsal Mimari Doku Özelliklerinin Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2015.
• KARPUZ, H., “Konya’da Halk Mimarisi”, Erdem Türk Halk Kültürü Özel Sayısı 13, sy. 38 (2002): 223-233.
• KAYA, M. A., “Anadolu’da Roma Eyaletleri: Sınırlar ve Roma Yönetimi”, Tarih Araştırmaları Dergisi 14, (2005): 11-30.
• KAZDHAN, A., The Oxford Dictionary of Byzantium, Oxford: Oxford University Press, 1991.
• KEÇİŞ, M. ve GÜNEŞ, C., “Bizans’ın Anadolu’daki Yeni Düzeni: Thema Sistemi’nin Ortaya Çıkışı ve Problemler”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi 19, sy.43 (2018): 95-107.
• KURTULUŞ, B. ve GÜÇHAN, N. Ş., “Tarsus Bölgesi’nde Geleneksel Kırsal Mimari ve Yaşam”, TÜBA-KED 13, (2015): 101-124.
• LEVİ, E. A. ve TAŞÇI, B., “Ege’de Kırsal Mimari Araştırmaları: Bayındır Köyleri”, MEGARON 12, sy. 3 (2017): 365-384.
• MATSUMURA, K., “Büklükale Kazıları 2009-2014”, ed. Sachihiro Omura, Kırşehir Arkeolojik ve Paleoantropolojik Çalışmalar, Ankara: Kırşehir Valiliği, 2016, ss. 55-85.
• METİN, R., Tarihi Belgeler Işığında Konur Kazası, Ankara: Maya Akademi, 2013.
• ______, “1844-1845 Tarihli Temettuat Defterine Göre Ankara Eyaleti Konur Kazası (Nefs-i Konur)’un Sosyal ve Ekonomik Yapısı”, Humanities Sciences 8, sy. 1 (2013): 37-50.
• ______, “Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre XVI. Yüzyılda Kırıkkale İl Bölgesi (Keskin, Konur, Dinek Nahiyeleri)”, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi, 1997.
• MISTANOĞLU, N., “XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Kırşehir Sancağı”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2004.
• OMURA, S., “Kaman Kalehöyük Kazıları”, ed. Sachihiro Omura, Kırşehir Arkeolojik ve Paleoantropolojik Çalışmalar, Ankara: Kırşehir Valiliği, 2016, 9-31.
• ÖZAYDIN, A., “Ankara”, TDV İslam Ansiklopedisi, c.3, Ankara: TDV Yayınları, 1991, 203-204.
• SARIKAYA, B. ve ARPACIOĞLU, Ü., “Orta Anadolu Köy Evlerinde Duvar”, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1, sy. 1 (2019): 21-31.
• SEVİM, Ali, “Malazgirt Muharebesi”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 27, Ankara: TDV Yayınları, 2003, 481-483.
• Tarih İçinde Kırıkkale, Kırıkkale: Kırıkkale Belediyesi Tarih ve Kültür Yayınları, 2008.
• TOKAY, Z. H. ve DURAN, A., “Karaman “Taşkale” Yerleşimi ve Yöresel Mimari Özellikleri”, Tasarım Kuram Dergisi 26, (2018): 143-150.
• TURAN, O., Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, 11. Baskı, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2009.
• VATANSEVER, T. ve ÇİFTÇİ, A., “Eskişehir İli, Mahmudiye İlçesi, Mesudiyeköyü’ndeki Geleneksel Yapıların Mimari Özellikleri ve Yapım Teknikleri”, Kırsal Mimari Miras Sempozyumu Bildiri Özetleri, (2019): 22-28.