Çocuğun Soyadıyla İlgili Yargı Kararlarının Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 51 Sayı: 2, 69 - 94, 01.08.2018

Pelin Taşkın

https://doi.org/10.30964/auebfd.442132

Cited By: 1

Öz

Bireyin kimliğinin parçası olan soyadı, 2525 sayılı Soyadı Kanunu ve 4721
sayılı Türk Medeni Kanununda düzenlenmektedir. Türk Medeni Kanunu uyarınca
çocuğun soyadının belirlenmesinde, soybağı esası kabul edilmiştir ve çocuk
soyadını doğumla kendiliğinden kazanır. Söz konusu düzenleme uyarınca evlilik
içinde doğan çocuğun soyadı babanın soyadıdır. Çocuğa aktarılan soyadı babanın
ölümü ya da tarafların boşanması halinde dahi değişmeyecektir. Başka deyişle, velayet
hakkı verilen kadın, soyadının soybağı esasına dayanması ve çocuğun velayete
sahip annesinin soyadını alabileceğine dair bir düzenleme bulunmaması
nedeniyle, velayeti altındaki çocuğuna kendi soyadını verememektedir ve çocuğun
soyadı babanın soyadı olarak kalmaktadır. Çocuğun annesiyle farklı soyadının
olması, arkadaşlarının alaylarına maruz kalması, anne babasının boşanmış
olduğunu arkadaşlarına açıklamak zorunda kalması, mutsuz olması, psikolojisinin
olumsuz etkilenmesi gibi sorunlara yol açmaktadır. Belirtilen bağlamda araştırmanın
amacı, velayeti annesine bırakılan çocuk ile annesinin soyadının farklı olması
nedeniyle yapılan soyadı değişikliği istemlerinin, mahkeme kararlarında nasıl
incelendiğini ve annesiyle soyadının farklı olması nedeniyle çocuğun günlük
yaşamında ve okul yaşamında yaşadığı sorunları belirlemektir. Araştırmada nitel
araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın amacı doğrultusunda,  veri toplama tekniği olarak belge incelemesi
yapılmıştır.  Bu araştırmada, 2011-2015 yılları arasında
verilmiş, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun kararlarından ve Anayasa
Mahkemesi’nin iptal ve bireysel başvuru kararlarından konuyla ilgisi olduğu
belirlenen sekiz karar incelenmiştir. İncelenen kararlarda çocuğun soyadının
soybağı hükümleri yerine, velayet hükümlerine dayandırılarak incelendiği,
hakimlerin çocukların soyadı değişikliği istemlerini karara bağlarken Birleşmiş
Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’yi (özellikle m. 12) ve çocuk hukuku
ilkelerini dikkate almadıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuğun soyadı, çocuk hakları, çocuğun yüksek yararı, velayet, Yargıtay ve Anayasa Mahkemesi Kararları

Kaynakça

• Abik, Y. (2005). Kadının soyadı ve buna bağlı olarak çocuğun soyadı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Akipek, J. G., Akıntürk T. ve Ateş Karaman D. (2017). Türk medeni hukuku başlangıç hükümleri kişiler hukuku, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Akyüz, E. (2018). Çocuk hukuku. Ankara: Pegem Akademi.
• Ayan, S. (2012). Anayasa mahkemesi kararları ve çocuklar ile kadının soyadına ilişkin değişiklik tasarısı taslağı ışığında soyadının ilk kez edinilmesi, kendiliğinden değişmesi ve değiştirilmesi, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16(4), 19-90. http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/16_4_2.pdf adresinden erişilmiştir.
• Birinci Uzun, T. (2016). Türk Medenî Kanunu’na göre velâyetin kullanılması ve çocuğun yüksek (üstün) yararı ilkesi doğrultusunda boşanmada ve evlilik dışı ilişkide birlikte velâyet modeli. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1) 135–166. http://www.hukukdergi.hacettepe.edu.tr/dergi/C6S1makale6.pdf adresinden erişilmiştir.
• Cengiz, B. (2011). Türk hukukunda ad ve adın değiştirilmesi, Ankara: Adalet Yayınları.
• Dural, M., Öğüz T. ve Gümüş A. (2018). Türk özel hukuku cilt III, aile hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Dural, M. ve Öğüz T. (2017). Türk özel hukku cilt ıı, kişiler hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Duymaz, E. (2014). Anayasa Mahkemesi’nin soyadına ilişkin kararları üzerine düşünceler. Anayasa Hukuku Dergisi 3(5), 37-52.
• Erbek Odabaşı, Ö. (2017). Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay kararları çerçevesinde evli kadının soyadı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19 (1), 43-109. http://hukuk.deu.edu.tr/wp-content/uploads/2017/11/2-OZGE-ERBEK-ODABASI.pdf adresinden erişilmiştir.
• Ergene, D. (2011). İnsan hakları hukukundaki gelişmeler ışığında Türk Hukukunda kadının ve çocuğun soyadı meselesi ve medenî kanun’da değişiklik önerisi, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 31(2), 123-176. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/411052 adresinden erilmiştir.
• Genç Arıdemir, A. (2012). Türk hukukunda anne ve babası evli olan çocuğun soyadı ve uygulamada ortaya çıkan sorunlar, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi: Prof. Dr. Erhan ADAL’a Armağan içinde, Özel Sayı, C. 2011/II-2012/I, s. 731-753.İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Yayınları.
• Güriz, A. (2016). Hukuk başlangıcı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Işıntan, P. (2012). Anayasa mahkemesinin 8.12.2011 tarihli kararı ışığında Türk hukukunda velayet hakkı kendisine verilmiş kadının çocuğun soyadını seçme hakkı mevcut mudur?, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2012/1, 265-279. http://dosya.gsu.edu.tr/Docs/HukukFakultesi/TR/FakulteDergisi/fakulte-dergisi-2012-1-hukuk-fakultesi.pdf adresinden erişilmiştir.
• Mortaş, S. (2016a). Avrupa insan hakları sözleşmesi ve Türk hukukunda aile hayatının korunması, Ankara: Adalet Yayınları.
• Mortaş, S. (2016b). Evlenen kadın ile velayeti kadına bırakılan çocuğun soyadının belirlenmesinde “kocanın soyadı” parametresi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20 (2), 311-370. http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/20_2_10.pdf adresinden erişilmiştir.
• Kamacı, M. (2016). Çocuğun soyadıyla ilgili anayasa mahkemesince verilen ihlal kararlarının hukuksal değeri, Yargıtay Dergisi, 42 (1-2), 363-382.
• Landsdown, G. (2011). Every child’s right to be heard. A Resource guide on the UN committee on the rights of the child general comment No 12, London: Save the Children UK.
• Oğuzman, M. K. ve Barlas, N. (2017). Medeni hukuk, giriş, kaynaklar, temel kavramlar, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Oğuzman, M. K., Seliçi, Ö. ve Oktay-Özdemir S. (2016). Kişiler hukuku 11. Bası, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Öcal Apaydın, B. (2015). Son yargı kararları ışığında kadının soyadı meselesi çözüme kavuşturulmuş mudur?, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(2), 435-458. http://openaccess.inonu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11616/3921/makale.pdf?sequence=1&isAllowed=y adresinden erişilmiştir.
• Öztan, B. (2015). Aile hukuku, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Serozan, R. (2008). Soybağı hukuku üzerinden çeşitlemeler, Prof.Dr. Bilge Öztan’a Armağan içinde, (Editör Cengiz Koçhisarlıoğlu). s.759-777. Ankara: Turhan Kitabevi. https://docs.wixstatic.com/ugd/a6a924_30623866105d4bbb9b2d12bfb3e0d8af.pdf adresinden erişilmiştir.
• Serozan, R. (2017a). Çocuk hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Serozan, R. (2017b). Medeni hukuk genel bölüm kişiler hukuku, İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Tahmazoğlu Üzeltürk, S. (2014). Ad ve soyada ilişkin kararlar bireyin kimlik hakkı. Anayasa Hukuku Dergisi, 3 (5), 11-36.
• Usta, S. (2012). Çocuk hakları ve velayet, İstanbul: Oniki Levha Yayınları.
• Yarayan, A. (2013). Türk medeni hukuku temel bilgiler, Ankara: Yetkin Kitabevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, C. (2015). Yargıtay kararları ışığında çocukla kişisel ilişki kurulması. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni (MHB), Y. 35, S.1, 103-141. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/411017 adresinden erişilmiştir.