Eğitimde Özelleştirme: Strateji, Yöntem ve Teknikler

Yıl 2021, Cilt: 54 Sayı: 2, 645 - 675, 30.07.2021

Hüseyin Yolcu

https://doi.org/10.30964/auebfd.846861

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada, eğitimde özelleştirmede başvurulan strateji, yöntem ve teknikler ile karşılaşılan sorunlar ele alınmıştır. Kamusal eğitim, 1970’lerden bu yana yapısal bir kriz (bunalım) içinde olan kapitalizme çözüm olarak sunulan neo-liberal politikaların saldırısıyla karşı karışıyadır. Sahip olduğu piyasa büyüklüğüyle eğitim, aralarında yerel çıkar grupları, uluslararası örgütler ve özel kuruluşların da bulunduğu çok sayıda aktörün dikkatini çekmektedir. Her biri ulusal ve uluslararası sermayenin birer temsilcisi veya sözcüsü konumunda olan bu aktörler; eğitim hizmetinin daha etkili, rekabetçi, eşitlikçi ve verimli olabilmesi için devletin eğitimin sunumu, finansmanı ve kontrolündeki desteğini olabildiği kadar en aza indirmesi gerektiğini ileri sürmektedir. Özelleştirme, eğitim hizmetlerinin sunumunda çoğunlukla özel sektörün strateji, yöntem ve tekniklerine başvurmaktadır. Söz konusu bu strateji, yöntem ve tekniklerin her biri de özelleştirilmeye yeni bir boyut ve içerik kazandırarak eğitimin piyasalaşmasının sınırlarını genişletmektedir. Ancak bu süreçte elde edilen deneyimler göstermektedir ki eğitimde özelleştirme, savunucularının ileri sürdükleri söylemlerin aksine, var olan eşitsizlikleri gidermek yerine daha da derinleştirmektedir. Özelleştirme yöntemleri arasında, diğerleriyle karşılaştırıldığında daha sinsi ve daha tehlikeli olduğu ileri sürülebilecek olan, kendi kendine yardım/girişimci hayırseverlikle ilgili çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Özelleştirme, eğitimde özelleştirme, özelleştirme stratejileri, özelleştirme yöntemleri, özelleştirme teknikleri, girişimci hayırseverlik, eğitim harcaması

Privatization in Education: Strategy, Method and Techniques

Öz

The present study discusses the strategies, methods and techniques used in the privatization of education and problems encountered in this process. With its market size, education attracts the attention of many players, including local interest groups, international organizations and private organizations. These actors, each of whom is a representative or spokesperson of national and international investors, argue that for the education service to be more effective, competitive, egalitarian and efficient, the state should minimize its support in the provision, financing and control of education as much as possible. Privatization mostly uses the strategies, methods and techniques of the private sector in the provision of educational services. Each of these strategies, methods and techniques add a new dimension and content to privatization, expanding the boundaries of the marketization of education. However, the experiences gained during this process show that, contrary to the discourses of its advocates, privatization in education deepens the existing inequalities rather than eliminating them.

Anahtar Kelimeler

Privatization, privatization in education, privatization strategies, privatization methods, privatization techniques, entrepreneurial philanthropy, , education expenditure

Kaynakça

• Akça, Ş. (2002). Ailelerin ilköğretim kademesinde yaptıkları eğitim harcamaları: Ankara ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aktan, C. C. (1992). Türkiye’de özelleştirme uygulamaları. İstanbul: TÜSİAD Yayın No. T/92.1.148.
• Aktan, C. C. (2004). Privatization. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Altuntaş, S. Y. (2005). İlköğretim okullarının finansman ihtiyaçlarını karşılama düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Apple, M. W. (2004). Neoliberalizm ve eğitim politikaları üzerine eleştirel yazılar. (F. Gök, M. Apak, B. Can, D. Çankaya, F. Keser ve H. Ala, Çev.). Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
• Aslan, G. (2015). Eğitimde özelleştirme uygulamalarına ilişkin eleştirel bir değerlendime. K. Karakütük (Ed.), Prof. Dr. Mahmut Âdem’e 80. yaş armağanı içinde (ss. 561-580). Ankara: Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayın No: 214.
• Aslan, G. (2019). Aid policies regarding poor students with low socioeconomic levels at schools: Reconsidering social justice. Kastamonu Education Journal, 27(5), 2203-2220. doi: 10.24106/kefdergi.3394
• Aslan, G. (2020). Neoliberal politikaların zorunlu eğitime yansımaları: Öğretmen ve okul yöneticilerinin görüşlerine dayalı nitel bir analiz. N. Beltekin (Ed.), Türkiye’de eğitim iktisadı disiplini içinde (ss. 335-380). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ball, J. S. (2007). Education policy: Understanding private sector participation in public sector education. New York: Routledge.
• Ball, J. S., and Youdel, D. (2008). Hidden privatization in public education. London: University of London.
• Behrman, R. J., Deolalikar, B. A., and Soon, L. (2002). Conceptual ıssues in the role of education decentralization in promoting effecttive schooling in Asian Developing Countries (Working Paper Series No. 22). Varsa Şehir: Asian Development Bank.
• Belfield, C. R., and Levin, H. M. (2002). Education privatization: Causes, consequences and planning implications. Paris: International Institute for Educational Planning.
• Bellei, C. (2019). When the funding system is the problem: the chile an experience of vouchers in education. Retrieved from https://journals.openedition.org/ries/7535
• Bellei, C., and Orellana, V. (2015). What does education privatisation mean? Conceptual discussion and empirical review of Latin American cases (Working Paper no. 62) Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/276411941_What_Does_Education_Privatisation_Mean_Conceptual_discussion_and_Empirical_Review_of_Latin_American_Cases
• Bentaouet, K. R., and Burnett, N. (2004) User fees in primary education. Washington DC: World Bank.
• Berg, A., and Berg, E. (1997). Methods of privatization. Journal of International Affairs, 50(2), 357-390. Retrieved from https://www.jstor.org/stable/24357622?seq=1
• Bernal, J. L. (2013). Eğitimde kamu hizmetlerinin özelleştirilmesi sonucunda: Aile seçimi, sosyal sınıf ve piyasa güçleri [Parental choice, social class and market forces: the consequences of privatization of public services in education] (H. Yolcu, Çev.). Eleştirel Pedagoji Dergisi, 5(25), 48-57.
• Bourdieu, P. (2015). Pratik nedenler [Raisons pratiques] (2. Basım). (H. U. Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Hil Yayın (1994).
• Boyle, S., Brock, A., Mace, J., and Sibbons, M. (2002). Reaching the poor ‘costs’ of sending children to school a six country comparative study. Sevenoaks: Published By Department for International Development.
• Bray, M. (1996). Counting the full cost parental and community financing of education in East Asia. Washington DC: World Bank.
• Brunello, G., and Checchi, D. (2005). School vouchers Italian style (Discussion paper series no. 1475). Bonn: Institute for the study of labor. Retrieved from http://ftp.iza.org/dp1475.pdf
• Burch, P. (2009). Hidden markets the new education privatization. New York: Routledge.
• Carrasco, A., and Gunter, H. M. (2019). The “private” in the privatisation of schools: The case of Chile. Educational Review, 71(1), 67-80. doi: 10.1080/00131911.2019.1522035
• Dernek ve Vakıfların Kamu Kurum ve Kuruluşları İle İlişkilerine Dair Kanun (5072 NK, 22.01.2004). Resmi Gazete, 25361, 29.01.2004. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5072.pdf adresinden erişilmiştir.
• Duru-Bellat, M. (2000). Social inequalities in the french education system: The joint effect of ındividual and contextual factors. Journal of Education Policy, 15(1), 33-40.
• Eğitim Reformu Girişimi. (2018). Eğitim reformu girişimi raporu 2017-2018. İstanbul: Sabancı Üniversitesi.
• Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası. (1998). Demokratik eğitim kurultayı (2-6 Şubat 1998). Ankara: Eğitim Sen Yayınları.
• Foster, J. B. (2012). Eğitimde sermayenin yapısal krizi: ABD örneği. Montly Review Bagımsız Sosyalist Dergisi, 29, 49-87.
• Freire, P. (2019). Kültür işçileri olarak öğretmenler: Öğretmeye cesaret edenlere mektuplar [Teachers as cultural activities: Letters to those who dare teach] (Ç. Sümer, Çev.). İstanbul: Yordam Kitap. (2005).
• Girox, H. (2008). Eleştirel pedagoji ve neoliberalizm (1. bs). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Güngör, G. (2019). Mesleki ve teknik ortaöğretimde okul terkinin nedenleri ve çözüm önerileri: Bütüncül bir program önerisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü, Kocaeli.
• Habercom (2017). Okul servislerinin yarattığı 1 milyardolarlıkekonomi, kanlıkavgalaranedenoluyor. https://www.haberler.com/okul-servislerinin-yarattigi-1-milyar-dolarlik-10002365-haberi/ adresinden erişilmiştir.
• Hall, M. H., Barr, C.W., Easwaramoorthy, M., Sokolowski, S.W., and Salamon, L. M. (2005). The Canadian nonprofit and voluntary sector in comparative perspective. Toronto: Imagine Canada.
• Holonqi (2020). Education in 2030. Retrieved from https://www.Holoniq.Com/Notes/250-Global-Education-Stocks/#:~:Text=Education%20is%20a%20%245.8%20trillion,Education%20system%20at%20historic%20levels
• Hopoğlu, S. (2012). Vakıf üniversiteleri ve TRB1 bölgesinde vakıf üniversitelerinin kurulabilirliği. Elazığ: Fırat Kalıkınma Ajansı. Retrieved from https://fka.gov.tr/sharepoint/userfiles/Icerik_Dosya_Ekleri/FKA_ARASTIRMA_RAPORLARI/VAKIF%20%C3%9CN%C4%B0VERS%C4%B0TELER%C4%B0.pdf
• Hungerman, D. M., and Rinz K. (2015). Where does voucher funding go? How large-scale subsidy programs affect private school revenue, enrollment, and prices (National Bureau of Economic Research Working Paper 21687). Retrieved from http://www.Nber.Org/Papers/W21687
• Köksal, T. (1993). Belediye hizmetlerinin özelleştirilmesi yöntemler ve uygulamalar (Yayınlanmış uzmanlık tezi). Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı Yayınları.
• Kurul, N. Küçüker, E., Yolcu, H., Özdemir, T, Çokluk, Ö., Baykal, S. ve Öztürk, T. (2013). Kapitalist sistemde öğrenme ve pazar ilişkisi: metalaştırma, ölçme, standartlaştırma. N. Kurul, T. Öztürk ve İ. Metinnam (Der.), Kamusal eğitim: eleştirel yazılar içinde (ss. 57-92). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Küçüker, E. (2018). Üç öykü üzerinden okul terki: Eğitimsizlik, yoksulluk, ataerkillik. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 16(64), 94-119. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TXpReE56UTJOZz09/uc-oyku-uzerinden-okul-terki-egitimsizlik-yoksulluk-ataerkillik adresinden erişilmiştir.
• Larocque, N. (2006). Contracting for the delivery of education services: A typology and international examples. Wellington, New Zealand: Education Forum.
• Lieberman, M. (1989). Privatization and educational choice. London: The Macmıllan Press Ltd.
• Marchelli, C. H. (2001). Decentralization and privatization of education in Salvador: Asssing the experience (Occasional Paper No: 19). Columbia: National Center for the Study of Privatization in EducationTeacher College.
• Mashala, Y. L. (2019). The impact of the implementation of free education policy on secondary education in Tanzania. International Journal of Academic Multidisciplinary Research (IJAMR), 3(1), 6-14. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/332607737_The_Impact_of_the_Implementation_of_Free_Education_Policy_on_Secondary_Education_in_Tanzania/link/5cc056b3299bf120977c55da/download
• Mecek, M. (2017). Okul kantinlerinin işletilmesi ya da kiraya verilmesinde yetki unsuru: Türkiye’de yapılan yanlış uygulamalar. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 8(1), 319-350. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/323509 adresinden erişilmiştir.
• Millî Eğitim Bakanlığı Okul Aile Birliği Yönetmeliği. Resmi Gazete, 25831, 31.05.2005.
• Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Kanunu (5580 NK, 8.02.2007). Resimi Gazete, 26434, 14.02.2007.
• Millî Eğitim Temel Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (6528 NK, 1.3.2014). Resmi Gazete, 28941, 14.03.2014. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/03/20140314-1.htm adresinden erişilmiştir.
• Millî EğitimTemel Kanunu, (1739 SK, 14.06.1973). Resmi Gazete, 14574, 24.06.1973. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf adresinden erişilmiştir.
• Mok, K., and Tan, J. (2004). Globalization and marketization in education: A comparative analysis of Hong Kong and Singapore. Cornwall: MPG Books Ltd.
• Murphy, J. (1996). Why privatization signals a seachange in schooling. Education Leadership. 54(2), 60-62. Retrieved from https://eric.ed.gov/?q=load+AND+shedding&id=EJ534020
• Murphy, J., Gilmer, Scott, W., Weise, R., and Page, A. (1998). Pathways to privatization in education. London: JaiPress Ltd.
• Ongun, M. T. (1997). Hizmet ticareti genel antlaşması ve olası sonuçları. Türk- İş’97 yıllığı: 1990’ların bilançosu (2. Cilt, değerlendirme yazıları) içinde (ss. 350-367). Ankara: Türk-İş Araştrıma Merkezi Yayını.
• Oseni, G., Huebler, F., Mcgee, K., Amankwah, A., Legault, E., and Rakotonarivo, A. (2018). Measuring household dexpenditure on education: A guide book for designing household survey questionnaires. Washington DC: World Bank.
• Özdemir, N. (2011). İlköğretim finansmanında bir araç: Okul-aile birliği bütçe analizi: Ankara ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Öztürk, Ş. (2002). İlköğretim okullarının finansman kaynakları: Ankara ili Polatlı ilçesi örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstiütsü, Ankara.
• Patrinos, H. A., Barrera-Osorio F., and Guáqueta, J. (2009) The role and impact of public-privatepartnerships in education. Washington DC: World Bank.
• Polat, S. (2013). Neo-liberal education policies in Turkey and transformation in education. Journal for Critical Education Policy Studies, 11(4), 159-178. Retrieved from http://www.jceps.com/wp-content/uploads/PDFs/11-4-08.pdf
• Polat, S. (2014a). Reasons for demand and dropping out of vocational high schools from the perspective of school administrations. International J. Soc. Sci. & Education, 4(4), 913-923. Retrieved from http://ijsse.com/sites/default/files/issues/2014/v4-i4-2014-1/Paper-18.pdf
• Polat, S. (2014b). Reasons for school dropout in vocational high school. Educational Research and Reviews, 9(18), 711-718. doi: 10.5897/ERR2014.1830
• Rizvi, F. (2016). Privatization in education: Trends and consequences (Working Paper). Paris: International Institute for Educational Planning.
• Rondinelli, D. A. (2003). Partnering for development: Government–private sector cooperation in service provision. In D. A. Rondinelli, and G. S. Cheema, (Eds.), Reinventing government for the 21st century: State capacity in a globalizing society (pp. 221-241). Bloomfield CT: Kumarian Press.
• Roth, G. (1988). Private provision of public services in developing country. London: Oxford University Press. Saltman, K. J. (2009). There rise of venture philanthropy and the ongoing neoliberal assault on public education: The case of the Eli and Edythe Broad Foundation. Workplace, 16, 53-72.
• Saltman, K. J. (2010). The gift of education: Public education and venture philanthropy. New York: Pal GraveMacmillan.
• Sayıştay (2019). Millî eğitim bakanlığı 2018 yılı sayıştay denetim raporu. https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/files/raporlar/kid/2018/Genel_B%C3%BCt%C3%A7e_Kapsam%C4%B1ndaki_%20Kamu_%C4%B0dareleri/M%C4%B0LL%C4%B0%20E%C4%9E%C4%B0T%C4%B0M%20BAKANLI%C4%9EI.pdf adresinden erişilmiştir.
• Stiglitz, J. (1988). Economics of the public sector (Third Ed.). New York: W. W. Norton & Copmpany Ltd.
• Süzük, İ. (2002). İlköğretim okul harcamalarında genel bütçe dışındaki kaynakların yerine ilişkin okul yöneticileri ve öğretmen görüşleri: Ankara ili örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, İ. (2006). İlköğretim müfredat laboratuar okullarının okul geliştirme süreci açısından incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Taytak, M. (2007). Türkiye’de özel okul öncesi eğitim, ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarının vergiler ve vergi teşvikleri karşısındaki konumu (Ege bölgesi uygulama sonuçları) (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Tiongson, E. R. (2005). Education policy reforms. In S. Paternostrove and A. Coudouel (Eds.), Analyzing the distributional impact of reforms (pp. 261-294). Washington DC: World Bank.
• TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası. (2009). Özelleştirme: Varlığım sermayeye armağan olsun. http://www.imo.org.tr/resimler/dosya_ekler/4b1f4391e948943_ek.pdf?dergi=141 adresinden erişilmiştir.
• Toker, G. A. (2020). Eğitimde özelleştirme. (M. Sağır ve R. Yirci (Ed.), Eğitim ekonomisi ve planlaması içinde (ss.175-215 ). Ankara: Pegem Akademi.
• Toker, G. A., and Uslu, Ö. F. (2018). The ways school principals meet the needs that require financial resources in primary schools. İnönü University Journal of the Faculty of Education, 19(1), 315-334. doi: 10.17679/inuefd.311995
• Tösten, R. ve Han, B. (2015). Okul profili çalışması: Diyarbakır ili örneği. Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 5, 81-94. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/160444 adresinden erişilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2002). Türkiye eğitim harcamaları araştırması. Ankara: TÜİK Matbaası.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2020). Eğitim harcamamaları istatistikleri. https://Data.Tuik.Gov.Tr/Bulten/Index?P=Egitim-Harcamalari-Istatistikleri-2019-33670 adresinden erişilmiştir.
• United Kingdom Civil Society Almanac. (2020). What is the economic contribution of the voluntary sector? Retrieved from https://data.ncvo.org.uk/impact/
• Ulusoy, B. ve Yolcu, H. (2013). Household education expenditure of families at primary education level. Journal of Educational Sciences Research, 3(1), 1-27. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/697230 adresinden erişilmiştir.
• Ulusoy, B. ve Yolcu, H. (2014). Çocuklarını kamu okullarına gönderen alilerin ilköğretim düzeyinde yapmış oldukları hanehalkı eğitim harcamaları. Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3), 1091-1112. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/209911 adresinden erişilmiştir.
• Valenzuela, J. P., Bellei, C., and de los Ríos, D. (2014). Socioeconomic school segregation in a market-oriented educational system: The case of Chile. Journal of Education Policy, 29(2), 1-25. doi: 10.1080/02680939.2013.806995
• Verger, A., Fontdevila, C., and Zancajo, A. (2016). The privatization of education: A political economy and global education reform. New York: Columbia University Press.
• Volunteering Australia. (2017). The value of volunteering support services. Retrieved from https://volunteeringqld.org.au/docs/The-Value-of-Volunteering-Support-Services.pdf
• Walberg, H. J., and Bast, J. L. (2003). Education and capitalism: How overcoming our fear of markets and economics can improve America’s schools. Stanford: Hoover Institution Press.
• Yamaç, U. (2010). İlköğretim okullarının finans kaynakları: Denizli örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar (2012/3305 SK). Resmi Gazete, 28328, 19.06.2012.
• Yolcu, H. (2007). Türkiye’de ilköğretim finansmanının değerlendirilmesi (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yolcu, H. (2013). Parents’ voluntary contributions to primary schools which are not directly monetary. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, (50), 227-246. Retrived from https://www.ejer.com.tr/en/archives/2013-winter-issue-50/parents-voluntary-contributions-to-primary-schools-which-are-not-directly-monetary-2661/
• Yolcu, H. (2014). Education agenda of Turkey: Marketing within context of neo-liberal policies. In D. Turner and H. Yolcu (Eds.), Neo-Liberal educational reforms: A critical analysis (pp. 50-72). New York: Routledge.
• Yolcu, H. ve Yeşilyurt, Y. E. (2020). Ailelerin erken çocukluk bakımı ve eğitimi dönemi eğitim harcamaları. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi,16(30), 2448-2477. doi: 10.26466/opus.733398