Determination of The Citizenship Types of Social Studies Teachers

Yıl 2021, Cilt: 54 Sayı: 2, 459 - 496, 30.07.2021

Serdar Malkoç Bahri Ata

https://doi.org/10.30964/auebfd.897458

Cited By: 2

Öz

The aim of this research is to determine the citizenship types of social studies teachers. The research was designed to the basic qualitative research design. Participants were selected from teachers who are members of the 4 major teachers' unions working nationally. 2 people, 1 female and 1 male from each of the said unions, took part in the research. Data were produced through semi-structured interviews with teachers. Qualitative data were analyzed using inductive content analysis. As a result, two types of citizenship emerged, namely, Value and Tradition Oriented Citizenship (VTOC) and Criticism and Participation Oriented Citizenship (CPOC). For the VTOC type, values and tradition are the most important dimension that shapes citizenship. According to VTOC, what defines citizenship identity is its organic bond with history and culture. According to this type of citizenship, adhering to traditions and keeping the legacy of the past is an important fee of citizenship identity. Another important concept in VTOC type is duty and responsibility. Duty and responsibility are shaped around value and tradition. For his education, "social studies as a citizenship transfer" approach is adopted. CPOC interprets the concept of citizenship in the axis of criticism and questioning. In this type of citizenship, the "rights" dimension of citizenship is seen as important. Rights may need to be protected and further developed. In the definition of this citizenship approach, this discourse is called “citizenship transmission. In this sense, it is necessary to organize demonstrations and protest marches, to petition and to organize under non-governmental organizations. In this type of citizenship, citizens should be active in the public sphere with their active and participatory characteristics. For citizenship education, criticism and inquiry-based “reflective thinking” come to the fore. Society is an important field of study within citizenship education. Therefore, opportunities for effective citizenship practices can be created in teachers' pre-service courses in “Community Service Projects and Social Project”. Co-ordinated projects can be produced especially with non-governmental organizations and official institutions. 

Anahtar Kelimeler

Citizenship types, citizenship, citizenship education, social studies, social studies teachers

Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Vatandaşlık Tiplerinin Belirlenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık tiplerini belirlemektir. Araştırma temel nitel araştırma desenine göre tasarlanmıştır. Katılımcılar ulusal ölçekte çalışma yürüten dört büyük öğretmen sendikasına üye olan öğretmenlerden seçilmiştir. Söz konusu sendikaların her birinden bir kadın bir erkek olmak üzere ikişer kişi araştırmada yer almıştır. Öğretmenlerle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmelerle veriler üretilmiştir. Nitel veriler tümevarımcı içerik analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Sonuç olarak Değer ve Gelenek Odaklı Vatandaşlık (DGOV) ile Eleştiri ve Katılım Odaklı Vatandaşlık (EKOV) olmak üzere iki vatandaşlık tipi ortaya çıkmıştır. DGOV tipi için değerler ve gelenek vatandaşlığı şekillendiren en önemli boyuttur. DGOV’a göre vatandaşlık kimliğini tanımlayan öğe onun tarih ve kültür ile olan organik bağıdır. Bu vatandaşlık tipine göre gelenek göreneklere bağlı olmak, geçmişin mirasına sahip çıkmak vatandaşlık kimliğinin önemli harcıdır. DGOV tipinde önemli bir diğer kavram da görev ve sorumluluktur. Görev ve sorumluluk, değer ve gelenek etrafında şekillenmektedir. Eğitimi için ise “vatandaşlık aktarımı olarak sosyal bilgiler” yaklaşımı benimsenmektedir. EKOV vatandaşlık kavramını eleştiri ve sorgulama ekseninde yorumlamaktadır. Bu vatandaşlık tipinde, vatandaşlığın daha çok “haklar” boyutu önemli görülmektedir. Hakların korunması ve dahası geliştirilmesi gerekebilir. Bu anlamda gösteri ve protesto yürüyüşleri düzenlemek, dilekçe vermek, sivil toplum kuruluşu altında örgütlenmek gereklidir. Bu vatandaşlık tipinde vatandaşlar etkin ve katılımcı özellikleriyle kamusal alanda etkinlik göstermelidir. Vatandaşlık eğitimi için ise eleştiri ve sorgulama temelli, “yansıtıcı inceleme olarak sosyal bilgiler” ön plana çıkmaktadır. Vatandaşlık eğitimi içinde toplum önemli bir çalışma alanıdır. Dolayısıyla öğretmenlerin hizmet öncesinde “Topluma Hizmet ve Sosyal Proje Geliştirme” derslerinde etkin vatandaşlık uygulamaları için olanaklar yaratılabilir. Özellikle sivil toplum kuruluşları ve resmi kurumlarla eşgüdümlü projeler üretilebilir.

Anahtar Kelimeler

Vatandaşlık tipleri, vatandaşlık, vatandaşlık eğitimi, sosyal bilgiler, sosyal bilgiler öğretmenleri

Kaynakça

• Acun, İ., Demir, M., & Göz, N. L. (2010). Öğretmen adaylarının vatandaşlık yeterlilikleri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişki. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 107-123
• Akagündüz, S.Y. (2017). Ahlaklı vatandaş. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Akhan, E., Çiçek, S., Mert, H. (2019). Cumhuriyetten günümüze sosyal bilgiler öğretim programlarında değişen “iyi vatandaşlık” algısı. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (2), 9-19.
• Alabaş, R. (2018). Cumhuriyet’in ilk yıllarında ilk mekteplerde insani ve toplumsal değerler eğitimi: resimli, yeni musâhabât-ı ahlâkıye ve medeniye ders kitabı örneği. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 18 (36), 55-87.
• Altıntaş, İ. N. (2016). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının aktif vatandaşlık kazanımları: eylem araştırması. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Anderson, C., Avery, P. G., Pederson, P. V., Smith, E. S., & Sullivan, J. L. (1997). Divergent perspectives on citizenship education: A Q-method study and survey of social studies teachers. American Educational Research Journal, 34(2), 333-364.
• Ata, B. (2009). Sosyal bilgiler öğretim programı. C. Öztürk (Ed.), Sosyal bilgiler öğretimi: demokratik vatandaşlık eğitimi içinde (s. 34-51). Ankara: Pegem.
• Bakioğlu, A., & Kurt, T. (2009). Öğretmenlerin demokrasi vatandaşlık ve vatanseverlik algılarının nitel olarak incelenmesi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 19-39.
• Balbağ, N. L., Bayır, Ö. G., & Ersoy, A. F. (2017). How do teachers and students perceive human rights, citizenship and democracy course?. Sakarya University Journal of Education, 7(1), 223-241.
• Barr, R. D., & Barth, J. L. 8c Shermis, SS (1977). Defining the social studies. Washington, DC: National Council for the Social Studies.
• Bauman, Z. (2006). Sosyolojik düşünmek (çev. A. Yılmaz, 5. basım). İstanbul: Ayrıntı.
• Bulandere, V. (2014). Öğrencilerin vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersi kazanımlarını elde etme düzeyleri ve derse yönelik görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• Castro, A. J. (2013). What makes a citizen? critical and multicultural citizenship and preservice teachers' understanding of citizenship skills. Theory & Research in Social Education, 41(2), 219-246. doi:10.1080/00933104.2013.783522
• Caymaz, B. (2007). Türkiye'de vatandaşlık: resmî ideoloji ve yansımaları (Vol. 18). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Cohen, A. (2013). Conceptions of citizenship and civic education: lessons from three ısraeli civics classrooms. Doctoral Thesis. Columbia University
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Ankara. Siyasal.
• Dewey, J. (1965). Democracy and education. The Macmillan Company. New York.
• Doğanay, A. & Sarı, M. (2009). Lise öğrencilerinin vatandaşlık algılarına etki eden faktörlerin analizi. A. Şişman vd. (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (45-62). Uşak: Uşak Üniversitesi
• Doğanay, A. (2009). Öğretmen adaylarının vatandaşlık algısı ve eylemlerinin siyasal toplumsallaşma bağlamında değerlendirilmesi. A. Şişman vd. (Ed.), I. Uluslararası Avrupa Birliği, Demokrasi, Vatandaşlık ve Vatandaşlık Eğitimi Sempozyumu Bildirileri (28-44). Uşak: Uşak Üniversitesi.
• Doğanay, A. (2010). What does democracy mean to 14-year-old Turkish children? A comparison with results of the 1999 iea civic education study. Research Papers in Education, 25(1), 51-71. doi:10.1080/02671520802315060
• Doğanay, A., Çuhadar, A. & Sarı, M. (2007). Öğretmen adaylarının siyasal katılımcılık düzeylerine çeşitli etmenlerin etkisinin demokratik vatandaşlık eğitimi bağlamında incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50, 213-246.
• Ekici (2018). Ortaokullarda vatandaşlık eğitiminde yaşanan sorunlara ilişkin sosyal bilgiler öğretmenlerinin görüşleri. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Ersoy, A. F. (2014a). Active and democratic citizenship education and its challenges in social studies classrooms. Eurasian Journal of Educational Research (55), 1-20. doi:10.14689/ejer.2014.55.1
• Ersoy, A. F. (2014b). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının etkin vatandaşlık deneyimleri: sivil toplum kuruluşları örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47(2), 65-88.
• Ersoy, A. F. (2016). Social studies teachers' and students' perception of the citizenship and democracy education Course. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 17(3).
• Ersoy, A.F. (2019). Birlikte yaşama kültürü ve demokrasi için karakter ve değerler eğitimi. İçinde Ersoy, A. F. ve Ünüvar, P. (Eds.). Karakter ve Değerler Eğitimi (ss. 279-305). Anı Yayıncılık, Ankara.
• Ersoy, F. (2007). Sosyal bilgiler dersinde öğretmenlerin etkili vatandaşlık eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Eryılmaz, Ö., Bursa, S., & Ersoy, A. F. (2018). Social studies teachers' and students' perceptions of active citizenship and non-governmental organisations. International Online Journal of Educational Sciences, 10(2). doi:10.15345/iojes.2018.02.018
• Glesne, C. (1999). Becoming qualitative researchers: an introduction (2 ed.). New York, NY: Longman.
• Göz, N. L. (2010). İlköğretimde demokrasi ve vatandaşlık eğitimi. Yüksek Lisan Tezi. Uşak Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Uşak.
• Güdücü, H. S.(2008) İlköğretim programlarında yer alan vatandaşlık ve insan hakları eğitimi dersine ilişkin öğretmen algısına yönelik Manisa örneği. Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Güven, S. (2010). İlköğretim birinci kademede vatandaşlık eğitimi üzerine bir durum çalışması. Doktora Tezi. Gazi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Güven, S., Tertemiz, N., & Bulut, P. (2009). Vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimine yönelik sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 149.
• Hahn, C. L. (1998). Becoming political: Comparative perspectives on citizenship education. Albany, NY: State University of New York Press.
• Hahn, C. L. (2015). Teachers’ perceptions of education for democratic citizenship in schools with transnational youth: A comparative study in the UK and Denmark. Research in Comparative and International Education, 10(1), 95-119.
• Kadıoğlu, A., Keyman, F. & Çakmaklı, D. (2016). “Vatandaşlık Araştırması” Bulgular Raporu. (Konda/İPM). İstanbul: İstanbul Politikalar Merkezi, Sabancı Üniversitesi
• Kahne, J., & Westheimer, J. (2003). Teaching democracy: What schools need to do. Phi Delta Kappan, 85(1), 34-66.
• Kaya, B. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının vatandaşlık algıları ile politik ilgi ve katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kızılay, N. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenim: Bana göre iyi vatandaş. Turkish Studies, 10(11), 987-1006. doi: 10.7827/TurkishStudies.8468.
• Kuş, Z. ve Aksu, A. (2017). Vatandaşlık ve vatandaşlık eğitimi hakkında sosyal bilgiler öğretmenlerinin inançları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 5 (1)
• Kuş, Z. ve Ozan, H. (2019, Kasım). Nasıl bir vatandaş? görev ve sorumluluklarını bilen vatandaş: erken cumhuriyet dönemi vatandaşlık dersi öğretim programlarının analizi. 8. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu’unda sunulmuş bildiri. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Lee WO and Fouts JT (2005) Education for Social Citizenship: Perceptions of Teachers in the USA, Australia, England, Russia, and China. Hong Kong: Hong Kong University Press.
• Leenders, H., Veugelers, W., & De Kat, E. (2008). Teachers' views on citizenship education in secondary education in The Netherlands. Cambridge journal of education, 38(2), 155-170.
• Marri, A. R., Michael-Luna, S., Cormier, M., & Keegan, P. (2014). Urban pre-service K- 6 teachers' conceptions of citizenship and civic education: Weighing the risksm mand rewards. The Urban Review, 46, 63e85. http://dx.doi.org/10.1007/s11256- 013-02483.
• Martin, L. A. (2008). Elementary and secondary teacher education students' perspectives on citizenship. Action in Teacher Education, 30(3), 54-63. doi:10.1080/01626620.2008.10463502
• McLaughlin, T. H. (1992). Citizenship, diversity and education: A philosophicalperspective. Journal of Moral Education, 21, 235e250. http://dx.doi.org/10.1080/ 0305724920210307.
• MEB (2005). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı ve kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir uygulama. Ankara. Nobel.
• Mısırlı-Özsoy, A. (2010). 8. sınıf öğrencilerinin vatandaşlık ile ilgili konulara ve seçime ait politik ve sivil katılıma yönelik algıları. Doktora Tezi, ODTÜ Eğitim Bilimleri Bölümü. Ankara.
• Nalçacı, A. (2001). Cumhuriyetten günümüze ilköğretim sosyal bilgiler öğretim programındaki değişmelerin değerlendirilmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• O’Brien, J. L. & Smith, J. M. (2011). Elementary education students’ perceptions of “good” citizenship. Journal of Social Studies Education Research, 2(1), 21-36.
• OchoaBecker, A. S. (Ed.). (2007). Democratic education for social studies: An issuescentered decision making curriculum. IAP.
• Osler, A. (2011). Teacher interpretations of citizenship education: national identity, cosmopolitan ideals, and political realities. J. Curriculum Studies, 43(1) 1-24.
• Öztürk, F. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının ideal vatandaşlık anlayışlarına yönelik bir anlatı sorgulaması. Doktora Tezi. Gazi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Patterson, N., Doppen, F. & Misco, T. (2012). Beyond personally responsible: A study of teacher conceptualizations of citizenship education. Education, Citizenship and Social Justice, 7(2), 191-206.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. Ankara. Pegem.
• Phipps, S. B. (2010). High School Social Studies Teachers Beliefs and Education for Democratic Citizenship (Doctoral dissertation, University of Missouri--Kansas City).
• Sel, B., ve Sözer, M. (2018). Cumhuriyet dönemi (1928-1948) yurt bilgisi ders kitaplarında çocukluğun politik yapılandırılmasına ilişkin bir araştırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33 (2), 293-315.
• Silverman, D. (2015). Interpreting qualitative data. California. Sage.
• Sim, J. B. Y. (2008). What does citizenship mean? Social studies teachers' understandings of citizenship in Singapore schools. Educational Review, 60(3), 253-266.
• Sim, Jasmine B.-Y., Shuyi Chua, and Malathy Krishnasamy. (2017). “‘Riding the Citizenship Wagon’: Citizenship Conceptions of Social Studies Teachers in Singapore.” Teaching and Teacher Education 63: 92–102.
• Şentürk, M., Şimşek, U., Tıkman, F., & Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilgiler ve sınıf eğitimi öğretmen adaylarının gözünden vatandaşlık eğitimi: Nitel bir çalışma. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (32), 913-925.
• Thapa, O. K. (2016). A phenomenological study of the lived experiences of social studies teachers: constructing ideas about democratic citizenship and teaching. Doctoral Thesis, The University of Toledo Graduate School of Social Sciences, Toledo.
• Thornberg, R., & Oğuz, E. (2016). Moral and citizenship educational goals in values education: A cross-cultural study of Swedish and Turkish student teachers' preferences. Teaching and Teacher Education, 55, 110-121. doi:10.1016/j.tate.2016.01.002
• Thornton, S. J. (1989). Aspiration and Practice: Teacher as Curricular-Instructional Gatekeeper in Social Studies. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED315347.pdf adresinden ulaşılmıştır.
• Touraine, A. (2015). Demokrasi nedir? (O. Kunal, Çev. 6 baskı.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Turner, B. (2012). Bir vatandaşlık kuramının anahtarları. A. Kadıoğlu (Ed.), Vatandaşlığın dönüşümü: üyelikten haklara. İstanbul: Metis.
• Utku, M. (2015). Üniversite öğrencilerinin vatandaşlık ve sosyal medya (sosyal ağ) vatandaşlık algısının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• Üstel, F. (2014). Makbul vatandaşın peşinde. İstanbul: İletişim.
• Westheimer, J., & Kahne, J. (2004). What kind of citizen? The politics of educating for democracy. American educational research journal, 41(2), 237-269.
• Westheimer, J., & Kahne, J. (2004). Educating the “good” citizen: Political choices and pedagogical goals. PS: Political Science & Politics, 37(2), 241-247.
• Yeşilbursa, C. C. (2015). Turkish pre-service social studies teachers perceptions of good citizenship. Educational Research and Reviews, 10(5), 634-640. doi:10.5897/err2014.2058
• Yiğit, E. Ö. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının gözünden vatandaşlık ve Türk vatandaşlığı. İlköğretim Online, 16(2).