Exploring Parental Attitudes Toward Children’s Rights in a Social-Cultural Context

Yıl 2023, Cilt: 56 Sayı: 2, 547 - 584, 26.07.2023

Enver Durualp , Lugen Ceren Güneş , Ender Durualp

https://doi.org/10.30964/auebfd.1092392

Öz

The present study aimed to explore the attitudes of parents towards children's rights according to various variables. The model of the research is quantitative and in relational screening model. The sample of the study included 477 volunteer parents selected by purposive sampling method and living in seven different regions of Turkey. The data were collected with the "General Information Form" and "Parental Attitude Scale towards Children's Rights". Ethics committee permission and informed consent of the parents were obtained in order to conduct the study. Research data were collected online via Google Form. After all; The age, educational status, socioeconomic level and family type of the parents, parents and spouses participating in the research and the attitudes of the parents towards children's rights do not differ (p>0.05). It has been determined that parents who have knowledge about the content of the United Nations Convention on the Rights of the Child and whose spouses are university graduates have a high attitude towards children's rights (p<0.05). In line with the results obtained from the research, suggestions were given to professionals working with children and their families.

Anahtar Kelimeler

Care and protection, children’s rights, United Nations Convention on the Rights of the Child, parent, state assurance, self-determination

Toplumsal-Kültürel Bağlamda Ebeveynlerin Çocuk Haklarına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi

Öz

Bu araştırmada, ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumlarını çeşitli değişkenlere göre incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın modeli nicel boyutta olup ilişkisel tarama modeldedir. Araştırmanın örneklemine, amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen ve Türkiye’nin yedi farklı bölgesinde yaşayan 477 gönüllü ebeveyn alınmıştır. Veriler “Genel Bilgi Formu” ve “Çocuk Haklarına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği” ile toplanmıştır. Araştırmanın yürütülebilmesi için etik kurul izni ve ebeveynlerin aydınlatılmış onamları alınmıştır. Araştırma verileri Google Form aracılığıyla online olarak toplanmıştır. Sonuçta; araştırmaya katılan ebeveyn, ebeveynin ve eşinin yaşı, öğrenim durumu, sosyoekonomik düzey ve aile tipi ile ebeveynlerin çocuk haklarına ilişkin tutumları farklılık göstermemektedir (p>0,05). Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin içeriği hakkında bilgisi ve eşi üniversite mezunu olan ebeveynlerin çocuk haklarına yönelik tutumlarının yüksek olduğu tespit edilmiştir (p<0,05). Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda çocuk ve aileleri ile çalışan profesyonellere öneriler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bakım ve koruma, çocuk hakları, Çocuk Hakları Sözleşmesi, devlet güvencesi, ebeveyn, kendi kendine karar verme

Kaynakça

• Akgül, M. Ş. (2015). İlkokul Öğrenci Velilerinin Çocuk Haklarına İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat, Türkiye.
• Allan J., and I’Anson J. (2004). Children’s rights in school: Power, assemblies and assemblages. The International Journal of Children’s Rights, 12, 123-138.
• Arslan, Ç. (2019). Çocuğu Ortaokula Devam Eden Ebeveynlerin Çocuk Haklarına İlişkin Tutumlarının İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncüyıl Üniversitesi, Van, Türkiye.
• Aslan, N. ve Cansever, B. (2007). Okuldaki Sosyal Etkinliklere Katılımda Ebeveyn-Çocuk Etkileşimi (Kültürlerarası Bir Karşılaştırma). Ege Eğitim Dergisi, 8(1), 113–131.
• Aydoğdu, F. ve Dilekmen, M. (2016). Ebeveyn Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 569-585.
• Ayyıldız, T. (2005). Zonguldak İl Merkezinde 0-6 Yaş Çocuğu Olan Annelerin Çocuk Yetiştirme Tutumları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karaelmas Üniversitesi, Zonguldak, Türkiye.
• Baş, E. (2021). Evlilik: Modernleşme Sürecinde Kuşaklararasında Yaşanan Değişim. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 20(2), 821-845.
• Beeckman, K. (2004). Measuring the implementation of the right to education: Educational versus human rights indicators. The International Journal of Children’s Rights, 12: 71-84.
• Belli, M., Akçay-Didişen, N. ve Bal-Yılmaz, H. (2021). Geçmişten Günümüze Değişen Babalık Rolü ve Çocuk Gelişimine Katkıları. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(2), 366-371.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2019). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çelen N. (1998). Ana-Babaların Çocuğun Oyun Hakkına İlişkin Tutumları. İçinde: Cumhuriyet ve Çocuk 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Kitabı, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• Çelik, E. ve Çat, F. B. (2018). Toplumda Değişen Çocuk Algısı, Eğitim Yöntemleri ve İnternetin Etkilerine Yönelik Nitel Bir Araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi, 13(2), 265-300.
• Day, D.M., Peterson-Badali M., and Ruck M.D. (2006). The relationship between maternal attitudes and young people’s attitudes toward children’s rights. Journal of Adolescence, 29: 193-207.
• Deb, S., and Mathews, B. (2012). Children’s rights in ındia: parents’ and teachers’ attitudes, knowledge and perceptions. International Journal of Children’s Rights, 20, 241–264.
• Dinç, B. (2015). Okulöncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden Çocukların Ebeveynlerinin Çocuk Hakları Eğitimi Konusundaki Görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 7-25.
• Doğan, İ. (2000). Akıllı Küçük – Çocuk Kültürü̈ ve Çocuk Hakları Üzerine Sosyo-Kültürel Bir inceleme. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Doğan, İ. (2004). Toplum ve Eğitim Sorunları Üzerinde Felsefi ve Sosyolojik Tahliller. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Doğan, İ. (2009). Dünden Bugüne Türk Ailesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Doğan, İ. (2016). Sosyoloji. Ankara: Pegem Akademi.
• Doğan, İ. (2021). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Nobel Akademik.
• Erdoğan, T. ve Vakıf, B. (2020). Çocukluk Sosyolojisinin Tarihsel Gelişimi ve Kuramsal Temelleri. SEFAD, (44): 461-486.
• Flerin, U., Gogala, A., and Pavlovic, Z. (2000). Do values of parents influence subjective perspective of children’s rights?. Horizons of Psychology, 9(3), 103- 118.
• Gezer-Şen, B. (2011). Çocuk Sosyolojisi Bağlamında Ailelerin Çocuklarına Bakış Açılarının Değerlendirilmesi (Elazığ İli Örneği) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Fırat Üniversitesi, Elazığ, Türkiye.
• Grigorenko, E. L., and Sternberg. R. J. (2000). Elucidating the etiology and nature of beliefs about parenting styles. Developmental Science, 3(1), 93-112.
• Güçlü, S. (2016). Çocukluk ve Çocukluğun Sosyolojisi Bağlamında Çocuk Hakları. Sosyoloji Dergisi, Armağan Sayısı, 1-22.
• Gür, G. (2019). Ebeveynlerin, Öğretmenlerin ve Yöneticilerin Çocuk Haklarına İlişkin Görüş ve Uygulamaları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, Türkiye.
• Gürdal, D. A. (2013). Sosyolojinin İhmal Edilen Kategorisi Çocuklar Üzerinden Çocukluk Sosyolojisine ve Sosyolojiye Bakmak. İş, Güç Endüstri ilişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 15(4), 1-26.
• Haktanır, G., Aral, N., Alisinanoğlu, F., Baran, G., Başar, F., Köksal, A. ve Bulut, Ş. (1999). Türkiye'de Anne-Baba Tutumu Araştırmalarına Genel Bakış. Cumhuriyet ve Çocuk 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi (ss. 331-344).
• İmamoğlu, O. (1993). Değişen Dünyada Değişen Aile-İçi Roller. Kadın Araştırmaları Dergisi, (1), 58-68.
• İnal, K. (2014). Çocuk ve Demokrasi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Karakaş, B. ve Çevik, Ö. C. (2016). Çocuk Refahı: Çocuk Hakları Perspektifinden Bir Değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 887-906.
• Karasar, N. (2019). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Karataş, K. (2001). Toplumsal Değişme ve Aile. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 12(2), 89-98.
• Kasapoğlu, M. A. (2018). Sosyolojik Yaklaşımlar Temelinde Aile Kuramları. A. Kasapoğlu ve N. Kakıner (Editörler), Aile Sosyolojisi (ss. 2-27). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kent-Kükürtçü, S. (2011). 5-6 Yaş Çocuklarının Ailelerin ve Öğretmenlerinin Kullandıkları Disiplin Yöntemlerinin Çocuk Hakları ile İlişkisinin İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Kepenekçi, Y. K. (2008). İnsan Hakları ve Vatandaşlık. Ankara: Ekinoks Yayınevi.
• Kesayak, Y. (2018). Ailede Çocuk Haklarının Uygulanma Düzeyine İlişkin Ebeveyn Görüşleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu, Türkiye.
• Khoury-Kassabri, M., and Ben-Arieh, A. (2009). School Climate and Children's Views of Their Rights: A Multi-Cultural Perspective Among Jewish and Arab Adolescents. Children and Youth Services Review, 31, 97–103.
• Kızılırmak, K. ve Alkan-Ersoy, Ö. (2015). İlkokul Birinci Sınıfa Devam Eden Çocukların Annelerinin Çocuk Haklarına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi (Ankara Örneklemi). Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi (ss. 523-541). Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/husbfd/issue/7893
• Kosher, H. (2018). What children and parents think about children’s right to participation. International journal of children’s rights, 26, 295-328.
• Kurtdede-Fidan, N. ve Özaydın, A. (2019). Ebeveynlerin Çocuk Haklarına İlişkin Metaforik Algıları. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2), 361-378.
• Kuzucu, Y. (2011). Değişen Babalık Rolü ve Çocuk Gelişimine Etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 79-91.
• Lansdown, G. (2005). The evolving capacities of the child. United Nations Children’s Fund.
• Magnuson, K., and Votruba-Drzal, E. (2009). Enduring influences of childhood poverty. Focus, 26 (2),32-7.
• Marshall, G. (2021). Sosyoloji Sözlüğü (O. Akınhay & D. Kömürcü, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Morine, S.J. (2000). Children’s and parents’ attitudes towards children’s rights and perceptions of family relationship, Unpublished Master Thesis, Toronto University, Toronto, Canada.
• Morrow, V. (1999). We are people too: Children‟s and young people’s perspectives on children’s rights and decision-making in England. The International Journal of Children’s Rights, 7: 149-170.
• Onur, B. (1994). Toplumsal Tarihte Çocuk. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Onur, B. (2007). Çocuk, Tarih ve Toplum. Ankara: İmge Kitabevi.
• Özpolat, A. (2010). Ailede Demokratik Sosyalleşme. Aile ve Toplum Dergisi, 5(20), 9-24.
• Pembecioğlu, N. (2006). İletişim ve Çocuk. İstanbul: Ebabil Yayıncılık.
• Peterson-Badali M., Morine, S.L., Ruck, M.D., and Slonim, N. (2004). Predictors of maternal and early adolescent attitudes toward children’s nurturance and self-determination rights. Journal of Early Adolescence, 24(2): 159-179.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun Yokoluşu (K. İnal, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Redlener, I. E. (1979). Children's Rights And Parents' Rights in Child Abuse: New Diagnostic Problems. Child Abuse and Neglect, 3, 93-97. Sayın, Ö. (1993). Toplumsal Yasam ve Toplumsal Yapı. Sosyoloji Dergisi, (4), 1-17.
• Sutton, P.B. (2003). The relationship between parents’ attitude toward children’s rights, parenting styles, and children’s right to sexuality education, Unpublished Dissertation, Alliant International University, Fresno. California, USA.
• Tan, M. (1989). Çağlar Boyunca Çocukluk. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 22(1), 71-88.
• Taşkın, A. (2019). Çocuk Hakları Konusunda Ebeveyn Tutumları ile Ortaokul Öğrencilerinin Farkındalık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Giresun Üniversitesi, Giresun, Türkiye.
• Tatlı, S., Selimoğlu, H. ve Bademci, D. (2012). Çocukları Okul Öncesi Eğitime Devam Eden Annelerin Aile Hayatı ve Çocuk Yetiştirme Tutumlarının İncelenmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2(3). 101-114.
• Tezel-Şahin, F. (2007). Sosyal Değişim Sürecinde Değişen Babalık Rolü. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi (ss. 765-773). Ankara.
• Tunca, T. (2020). Türkiye’de Değişen Aile ve Çocuğa Yüklenen Anlamlar. N. Adak (Editör), Değişen Toplumda Değişen Aile (ss. 163-176). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• UNICEF (1998). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme Uygulama El Kitabı. Ajans Türk Basın ve Basım A.Ş, Ankara.
• UNICEF (2004). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme El Kitabı. UNICEF, Türkiye.
• Washington, F. (2010) 5-6 Yaş Grubu Çocuklarına Uygulanan Aile Katılımlı Çocuk Hakları Eğitimi Programının Etkililiğinin İncelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Wolfe, J.B. (1998). The relation between mother’s and children’s understanding of rights, Unpublished Dissertation, Toronto University, Toronto, Canada.
• Yeşilkayalı, E. ve Yıldız-Demirtaş, V. (2016). İlköğretim Öğrencilerinin Ebeveynlerinin Çocuk Haklarına Yönelik Tutumları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 119-140.
• Yurtsever, M. (2009). Ebeveyn Çocuk Hakları Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Anne Babaların Çocuk Haklarına Yönelik Tutumlarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye.
• Yurtsever-Kılıçgün M. ve Oktay, A. (2011). Çocuk Haklarına Yönelik Ebeveyn Tutum Ölçeği’nin geliştirilmesi ve standardizasyonu. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 31: 1-22.
• Yurtsever-Kılıçgün, M. (2015). Çocuk Haklarına Yönelik Ebeveyn Tutumları ile Ebeveynlik Rolleri Arasında İlişki. Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, Uluslararası Katılımlı 3. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi (ss. 511-522). Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/husbfd/issue/7893