ӘНШІ-АҚЫНДАР – САЛ-СЕРІЛІК ДӘСТҮРДІҢ ЖАЛҒАСЫ

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 11, 355 - 362, 15.07.2017

Gazız Yeştanayev Kanagat Altaybekova

https://doi.org/10.33692/avrasyad.509689

Öz

Мақалада Арқа ӛңірінде ерекше қарқынмен дамыған, ӛзіндік мектеп
қалыптастырған әнші-ақындар шығармашылығының ерекшеліктері сӛз болады. Авторлар
қазақ даласындағы сал-серілік ӛнердің сипаттарына да тоқтала отырып, олардың заңды
жалғасы сияқты кӛрінетін әнші-ақындар тобын ӛзге ӛнер ортасынан айырықшалап
тұратын белгілеріне тоқталған. Әнші-ақындардың қазақ ұлттық ӛнерін ӛрістетудегі, әсіресе
музыка мен сӛз ӛнерінің XIX ғасырда айырықша дамуындағы атқарған қызметі зор болды.
Қазақ даласының әр аймағында қалыптасқан осындай мектептің бірі – Арқадағы әнші-
ақындар мектебі.
Әйгілі Біржан сал дәстүрінен түлеп ұшқан Жаяу Мұса, Басықараның Қанапиясы,
Құлтума, Ғазиз, Иманжүсіп, Кемпірбай, Шашубай, Тайжан, Ағашаяқ сынды ӛнер
тарландарының шығармаларындағы тақырып ӛрісі, атап айтқанда, әнші-ақындардың
шығармаларындағы әлеуметтік мәселелердің қозғалуы, олардың қоғамдық ортаға деген
сыншылдық кӛзқарасы, әділетсіздік атаулыға деген қарсылық таныту кӛзқарастарының
туу себептері сӛз етіледі. XIX ғасырдағы қазақ даласында болып жатқан оқиғалар, яғни ен
даланы еркін иемдене бастаған отарлаушылар әрекеті, отар елге айналып бара жатқан
қазақ елінің тағдыры, елдің сол уақыттағы хал-күйі әнші-ақындардың бәрін де бейжай
қалдырмады. Осындай тарихи оқиғалар қозғалысына үн қатқандардың бірі әнші-ақындар
тобы екені дәлелді мысалдармен, бұған дейін айтылған ғылыми пікірлермен орайлас сӛз
болады

Anahtar Kelimeler

қазақ сӛз ӛнері, әнші-ақындар, сал-серілік дәстүр, әлеуметтік теңсіздік

Kaynakça

• AYMAUIBITOV J., (1989), Magjannın Akındıgı Turali. Magjan Jumabaev. Şıgarmaları, Almatı: «Jazuşı».