KARAYCANIN BUGÜNKÜ DURUMU:MYKOLAS FİRKOVİÇİUS İLE MARK LAVRİNOVİÇİUS’LERİN ANISINA

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 12, 1 - 16, 15.11.2017

Timur Kocaoğlu

https://doi.org/10.33692/avrasyad.509778

Cited By: 3

Öz

Karaycayı konuşanların sayısının
oldukça azalması dolayısıyla bu dili yeniden yaşatmaya çalışmanın artık çok geç
olduğu bir dönemde, Mykolas Firkovicius and Mark Lavrinoviçius’lerin
1985 ile 2011 yıllarında yaptıkları bilimsel çalışmalar Karay dili açısından
çok önemlidir. Firkovičius
çalışmalarında Karay yazı dilinin tümce kuruluşunda Türkçe özelliğini saklamaya
çabalarken, Lavrinoviçius de daha da mükemmel bir Rusça-Karayca
Sözlük, Karayca dil kursu kullanması ile çeşitli dil metinleri yayımladı. Bu
yazıda Karayların Litvanya ve Polonyada'ki tarihleri, dinleri ile Karay yazın
dilinin 1930’lardan günümüze kadar gelen durumu 
konusunda bilgi veriliyor. Karaylar gibi çok az sayıdaki bir topluluğun
kendi anadilini canlandırabilmesi ve yaşatması için o topluluğun her bir
kişisinin bu iş için kararlı olması ve ayrıca 
dışardan bu topluluğa yardım eli uzatılması gerekiyor. Litvanya’daki
Karay topluluğu arasında anadili Karaycayı gerek yazı dili ve gerekse konuşma
dili olarak en iyi bilen ve bu alanda 
çok sayıda dinî, kültürel ve dilbilgisi kitapları hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karay Türkçesi, Karayca, Karaylar

Kaynakça

• BERTA Arpad, (1998), “West Kipchak Languages” The Turkic Languages (Hazırlayanlar: Lars Johanson and Eva A. Csato). London: Routledge, 1998; s. 301-317. CSATO Eva, (2002a), “Karaim: A high-copying Language”, Languages Change. The Interplay of Internal, External and Extra-Linguistic Factors [=Contributions to the Sociology of Languages 86] (Hazırlayanlar: M.C. Jones and E. Esch). New York & Berlin: Mouton de Gruyter, s. 315-327. CSATO Eva, (2000b), “Syntactic code-copying in Karaim”, The Circum Baltic Languages: Their Typology and Contacs (Hazırlayanlar: Ö. Dahl and M. Koptjevskaja-Tamm). Amsterdam: John Benjamins, 265-277. ÇULHA Tülay, (2006), Karaycanın Kısa Sözvarlığı: Karayca-Türkçe Kısa Sözlük. İstanbul: Dil ve Edebiyat Dizisi. ÇULHA Tülay, (2013), Kırım Karaycasının Katık Mecmuası. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları (İlk baskısı: 2010). ÇULHA Tülay, (2017), Seyfü’l-Müluk İle Bediü’l-Cemal Hikayesi (Kırım Karay Rivayeti). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. FİRKOVİCİUS Mykolas, (1989), Karay jyrlary. Vilnius: Lietuvas Kulturos Fondas Karaimu Kulturos Bendrija. DUBİŃSKİ Aleksander, (1994): Caraimica: Prace Karaimoznawcze (Hazırlayanlar: Tadeusz Majda). Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Dialog. FİRKOVİCİUS Mykolas, (1993), Karaj koltchalary. Vilnius: lietuvos rašytoju sajungos leidyka. FİRKOVİCİUS Mykolas, (1994a) “Karaims in Lithuania” Baltic News (Lithuen), March 1-15: s. 34-35. FİRKOVİČİUS Mykolas, (1994b), David bijniń machtav cozmachlary: Psalmės. Vilnius: Danielius. FİRKOVİCİUS Mykolas, (1996) Mien karajce ürianiam. Vilnius: Danielius. FİRKOVİCİUS Mykolas, (1998) Karaj dinlilarnin jalbarmach jergialiari, vol. 1. Vilnius. Baltos lamkos. FİRKOVİCİUS Mykolas, (1999) Karaj dińlilarnin jalbarmach jergialiari, vol. 2. Vilnius. Baltos lamkos. FİRKOVİCİUS Mykolas, (2000) Šelomonun masallary. Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları. FİRKOVİCİUS Mukolas, (2001) Karaj Kalendary / Karaimų Kalendorius 2001-2051. Vilnius: yayınevi yok. GÜLSEVİN Selma, (2016), Karay Türklerinin Dili (Troki Dialekti). Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları. JANKOWSKİ Henryk, (2003) “On the Language Varieties of Karaims in the Crimea” Studia Orientalia, Vol. 95, s. 109-130. Karaimsko-russko-polskii slovar. 1974: (Hazırlayanlar: Seraya Shapshal, Nikolay Baskakov, Ananiasz Zajaczkowski), Moskova: İzdatels’tvo Russkiy Yazık. Karaj Awazy (Glos karaima) 1931-1939 (12 sayı). Lusk (Mikrofilim yazarın arşivinde). KAZAN Özlem, (2002) Litvanya Karaylarına Ait Dini Metinler, I-IV. İstanbul: Marmara Universitesi [Doktora Tezi]. KOCAOĞLU Timur, (2006), Karay: The Trakai Dialect. Munich: Lincom Europa Academic Publishers. KOCAOGLU Timur, (2007) “Karay Türkçesi Yaşatılabilecek mi?” I. Uluslar arası Türk Dünyası Kültür Kurultayı –Bildiriler-. Cilt III, s. 1369-1398. Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü. KOCAOĞLU Timur, (2007) “Karayca: Türk Dilinin Kaybolmakta Olan Bir Kolu” Omeljan Pritsak Armağanı / A Tribute to Omeljan Pritsak (Hazırlayanlar: Mehmet Alpargu ve Yücel Öztürk). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları; s. 237-282. KOCAOĞLU Timur, (2008), “Karay (Karaim) Syntax in the Works of the Late Hazzan Mykolas Firkovičius (1924-2000)” Orientas Lituvos Didžiosios Kunigaikštijos Visuomenės Tradicijojoje: Totoriai ir Karaimai / Orient in the Social Tradition of the Grand Duchy of Lithuania: tatars and Karaims (Hazırlayanlar: Tamara Bairašauskaitė, Halina Kobeckaitė, Galina Miškinienė). Vilnius: Vilniaus Universiteto Leidykla; s. 189-194. KOWALSKİ Tadeusz, (1926), “Jezyk Karaimski” Mysl Karaimska, No. 1 (3: 3-7. KOWALSKİ Tadeusz, (1929b), Karaimsiche Texte im Dialekt von Troki: Eingeleitet, erläutert und mit einem karaimisch-polnisch-deutschen Glossar versehen. Cracow: Nakladem Polskiej Akademji Umiejetnosci. LAVRİNOVİCH Markas, (2011), KaraimI, Karaimskiy äzIk. In: Avaldan Kieliasigia: iz dalökogo proşlogo v buduşçee. Trakay, 2011. 80 LAVRİNOVİCH Markas, (2012) : Urus-Karaj Sioźliugiu / Russko-Karaimskiy slovar’. Trakai. LAVRİNOVİCH Markas, (2013), k 75-letiü so dnä rojdeniä. Rossiyskaä türkologiä. Moskva-Kazanь: Rossiyskaä Akademiä nauk, otdelenie istoriko-filologiçeskih nauk, rossiyskiy komitet türkologov. Nr 1(8), 2013. s. 120-125. 5) LAVRİNOVİCH Markas, (2017), 100 karaj tiliniń üriatiuviü: Troch karaj sioziü. (100 urokov karaimskogo äzIka: trakayskiy dialekt). Trakay, 2017. MUSAEV Kenesbay, (1964), Grammatika karaimskogo yazyka: Fonetika i morfologiia. Moskova: Nauka. MUSAEV Kenesbay, (1977), Kratkiy grammaticheskiy ocherk karaimskogo yazyka. Moskova: Nauka. MUSAEV Kenesbay, (2004), Sintaksis karaimskogo yazıka. Moskova: Rossiyskaia Akademiya Nauk: Institut Yazıkoznaniya. PRİTSAK Omeljan, (1959), “Das Karaimische” Philologiae Turcicae Fundamenta, cilt. I:318-340. Wiesbaden: Frans Steiner Verlag ZAJACZKOWSKİ Ananiasz, (1965), Karaims in Poland: History, Language, Folklore, Science. La Haye: Panstwowe Wydawnictvo Naukowe Warszawa/Mouton & Co.. ZAJACZKOWSKİ Ananiasz, (1965), “Die Karaimische Literature” Philologiae Turcicae Fundamenta, vol. II: s. 793-801. Wiesbaden: Frans Steiner Verlag.