UYGURLAR VE T’ANG HANEDANLIĞI ARASINDAKİ DİPLOMATİK İLİŞKİLER VE ELÇİLER

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 15, 501 - 519, 28.11.2018

İbrahim Onay

https://doi.org/10.33692/avrasyad.510115

Öz

Bu çalıĢma Orhun Uygur Kağanlığı ile Çin de bulunan T‟ang Hanedanlığı arasındaki
diplomatik iliĢkileri ve elçileri konu edinmektedir. Uygurlar ve T‟ang‟lar arasındaki diplomatik
nitelikte iliĢkiler henüz I. Gök Türk Hakanlığı zamanında kurulmuĢtur. Bu iliĢkiler Uygur ve
T‟ang‟lar bakımından faydalı görünse de Gök-Türkler için zararlı ve yıkıcı olmuĢtu. Gök-Türk
Hakanlığının yine Uygurlar eliyle yıkılmasından sonra, bu iliĢkiler hızlandı ve geliĢti. Bu konuda
özellikle Çin‟de baĢlayan An Lu-shan isyanı, Uygur ve T‟ang iliĢkileri bakımından bir dönüm
noktası olmuĢtur. Bu tarihten sonra iki ülke iliĢkisi konusunda Uygurların hakim tavrı dikkat
çekmektedir. Bu isyan sonrası büyük güç kaybına uğrayan T‟ang bir daha eski gücüne
kavuĢamamıĢtır. Bundan sonra Uygur- T‟ang iliĢkileri bakımından iktisadi kazançların baĢı
çektiği bu süreçte, elçilik faaliyetleri siyasi ve sosyal konuları da içermiĢtir. Genel olarak hediyeharaç
sunulması, ticaret isteği, isim ve unvan verilmesi, ölüm sonrası taziye, taht değiĢiklikleri
gibi pek çok konuda iki ülke arasında elçiler faal olmuĢlardır. Gönderilen elçilerin kimliği ve
sayısı da iliĢkilerin niteliği bakımından önemlidir. Yine Çin vasıtasıyla Uygur ülkesine giren
Maniheizm‟in, Uygur –T‟ang iliĢkilerinde etken olarak yer aldığı anlaĢılmaktadır. Uygur - T‟ang
iliĢkilerinde, Uygur Hakanlarına eĢ olmak için T‟ang sarayından gelen hakiki prenseslerin varlığı
görülmektedir. Bu sebeple oluĢturulan konvoylarda da T‟ang ailesine mensup hanedan
üyelerinin varlığı görülmektedir. Bu iliĢkiler pek çok açıdan hem Uygurlar hem de T‟anglar
bakımından olumlu veya olumsuz süreçlere neden olmuĢtur. Siyasal duruma bağlı olarak
Çin‟de taĢkınlık yapan Uygur elçileri olduğu gibi, bazı zamanlar da Çin‟in bu elçileri- tüccarları
öldürdüğü tarihi vakıalar da bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Uygur, T‟ang, Diplomasi, Elçi

Kaynakça

• .