DEDE KORKUT HİKÂYELERİNİ FEMİNİST KURAM BAĞLAMINDA OKUMA

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 25, 257 - 271, 15.12.2020

Fidan Uğur Çerikan

https://doi.org/10.33692/avrasyad.840057

Cited By: 1

Öz

Dede Kokut hikâyelerine yönelik olarak Türkiye başta olmak üzere Türk Dünyası
merkezli çalışmalar metin okuma, tarihi unsurlarla karşılaştırma ve motif inceleme gibi belirli
alanlarda yoğunlaşmaktadır. Binlerce yıl öncesinden Osmanlı dönemine kadar geçen süreye ait
kültürel özellikleri barındıran metin, yoğun olarak destan devrinin yansımaları şeklinde kabul
edilmiş; dolayısıyla bu devrin genel özelliği olarak ataerkil bir söylemle ele alınmıştır. Ancak
metnin tüm eril unsurlarına karşın genel akademik teamül, bu erilliği nispeten yumuşatarak
verme yönünde olmuştur. Bir kültür politikasının ve mevcut dönemin etkisi olarak görülebilecek
bu bakış açısı, metindeki birçok unsurun göz ardı edilmesine ve daha ziyade eşitlikçi bir sosyal
yapının varlığına dönük söylemi doğurmuştur.
Bu çalışma, Dede Korkut hikâyelerine yönelik mevcut söylemlerin dışına çıkarak
feminist teori kapsamında metnin incelenmesini hedeflemiştir. Bu yönüyle diğer çalışmalardan
birçok noktadan farklılıklar barındırmakta ve genel söylemle çatışmaktadır. Ancak dikkatin
yoğunlaştırılması gereken temel husus; metnin hangi bakış açısıyla ele alınırsa alınsın kadına
yönelik içerdiği ağır ithamların, kabul ve uygulamaların varlığına yönelik söz ve eylemleri
barındırdığı gerçeğidir. Feminist teorinin Türk halk bilimi alanında sınırlı oranda çalışmayla
işlenmesi ve Dede Korkut hikâyelerine önemli ölçüde uygulanmamış olması, tarihsel realitelerin
ifade edilmemesine yol açmıştır. Dolayısıyla bu çalışma; kuramsal bir çalışma olmakla birlikte,
çeşitli nedenlerle ifade edilmeyen bazı unsurların akademik bir platformda ortaya çıkarılarak
alan yazına katkı sağlanmasını hedeflemiştir.

Anahtar Kelimeler

Feminist Teori,, Dede Korkut Hikayeleri,, Eril Tahakküm

Kaynakça

• ARSEL, İlhan (1988). Şeriat ve Kadın, Kaynak Yayınları: İstanbul.
• BOURDİEU, Pierre (1988). Masculine Domination, Polity Press: Cambridge.
• BEAUVOİR, Simonde (1993). Kadın “İkinci Cins”, (Çev. Bertan Onaran), PayelYayınları: İstanbul.
• BERKTAY, Fatmagül (2016). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın, Metis Yayınları:İstanbul.