HALEP VALİSİ VE ESTERGON BAŞ MUHAFIZI EBUBEKİR PAŞA’NIN MUHALLEFÂTI (1684)

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 29, 335 - 353, 20.12.2021

Muhammed Yazıcı

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1035744

Öz

Bu çalışma, XVII. yüzyılda doğu-batı ticareti arasındaki önemli bir merkez konumundaki
Halep şehrinde valilik yapan ve ardından katıldığı Avusturya seferi esnasında öldürülerek
malları müsadere edilen Ebubekir Paşa’nın muhallefâtının incelenmesini kapsamaktadır. Kaplan
Mustafa Paşa’nın kethüdalığını yapan Ebubekir Paşa 6 Ağustos 1682 tarihinde Halep valiliğine
atanmış ve burada yaklaşık bir yıl görev yaptıktan sonra Avusturya Seferi için 12 Haziran
1683’de emrindeki askerlerle Ösek’de toplanan orduya katılmıştır. Ebubekir Paşa 11 Ekim 1683
yılındaki Ciğerdelen yenilgisi üzerine Estergon baş muhafızı olmuştur. Estergon Kalesi’nin Baş
muhafızı iken kaleyi teslim ettiği için yanındaki diğer komutanlar ile birlikte boğularak öldürülmüş
ve mal varlığı müsadere edilmiştir. Paşanın mal varlığının tespiti yaklaşık dokuz ay sürmüş ve
toplam 3.731.076 akçelik malvarlığının 6,102 kuruşluk kısmı varislerine bırakıldıktan sonra
geriye kalan kısmı hazineye aktarılmıştır. İki eşi ve üç kızı olan Ebubekir Paşa’nın 14 kölesi
bulunmaktadır. Muhallefâtının yarıya yakın kısmını tarım gelirlerinin oluşturduğu Ebubekir
Paşa’nın Halep’in değişik yerlerinde yedi adet çiftliği bulunmaktadır. Harim Kazasına bağlı İskat
Köyündeki çiftlikte bulunan toplam 16148 zeytin ağacı ve üç adet zeytin değirmeni yoğun bir
tarımsal üretimin varlığına delalet etmektedir. Yine çiftliklerde çok sayıda incir, ceviz, üzüm, dut,
badem ve elma ağaçları bulunmaktadır. Ebubekir Paşa’nın muhallefâtında değişik tür ve
özelliklerde bulunan kumaşların zenginliği valilik yaptığı Halep’in dönemin önemli dokuma
merkezlerinden biri olmasından kaynaklanmaktadır. Paşa’nın çeşitli tür ve özelliklerde ev
eşyalarının, savaş araç-gereçlerinin ve at takımlarının bulunduğu mal varlığının içerisinde
çoğunluğunu tefsir ve fıkıh kitaplarının oluşturduğu 13 adet de kitabı bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ebubekir Paşa, Muhallefât, Halep, XVII. yüzyıl, Estergon.

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet 1994, “Dürerü’l-Hükkâm”, Dia., Cilt:10, İstanbul: Tdv. Yay., 27-28.
• Aygün, Necmettin 2009, “Xvııı. Yüzyılda Bir Osmanlı Valisi: Üçüncüoğlu Ömer Paşa Ve Muhallefatı”, Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Cilt:7, Sayı: 7, 39-77