ULUSLARARASI HUKUK AÇISINDAN MÜTAREKE KAVRAMI VE MONDROS MÜTAREKESİ

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 31, 229 - 248, 25.06.2022

Bengül Bolat Burak Güneş

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1133034

Öz

Uluslararası ilişkilerde devletler, uyuşmazlıklarının çözümü için ya da yeni işbilriği
alanlarını tesis için kimi antlaşmalar imzalarlar. Mütareke de devletlerarasındaki silahlı
çatışmaların (savaşın) durdurulması için yapılan antlaşmalardandır. Devletlerarasında akdedilen
bu tarzdaki metinler, zaman içerisinde farklı hukuksal sonuçlar doğurmaya da başlamıştır. Zira
1945 öncesi ve sonrası diye iki farklı zaman aralığında “mütarekeleri” değerlendirmek daha
sağlıklı olacaktır. Bu çalışmanın amacı, mütareke ya da ateşkes antlaşmalarının doğasını
uluslararası hukuk perspektifinden anlamaya çalışmaktır. Böylelikle “mütareke” kavramının
hukuksal açılımı yapıldıktan sonra, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Merkezi Devletler ile
yapılan mütarekelerin analizi yapılmaya çalışılacaktır. Mütareke kavramı, Barış Antlaşmasının
aksine, aktif şekilde yürütülmekte olan silahlı çatışmaları gerek tüm cephelerde gerekse
bazılarında durduran belgelerdir. Geleneksel anlamıyla değerlendirildiğinde, mütareke,
çatışmaları durdurmakla birlikte savaş halini sona erdirmemektedir. Belli koşullar içerisinde
savaşın devam etmesine imkân da tanımaktadır. Bu durum Birleşmiş Milletler Şartının yürürlüğe
girmesi ile farklı bir anlam kazanmıştır. Bu bağlamda değerlendirildiğinde, 1945 öncesi döneme
ilişkin olarak mütareke kavramı çalışmanın esasını oluşturacaktır. Buna mukabil, Osmanlı
Devleti ile 30 Ekim 1918 tarihinde yapılan Mondros Mütarekesi’nin diğerlerinden farklı yönleri
olup olmadığı tartışılacaktır. Sonuç olarak bu çalışmada, Mondros Mütarekesi’nin, salt mütareke
olarak değerlendirilmemesi gerektiği; aksine mütarekenin hukuksal anlamının dışına çıkan
uygulama ve yorumlara konu edildiği savlanacaktır. Bu yönüyle Mondros Mütarekesi,
“uygulanış” ve “yorumlanış” biçimiyle, bir işgal belgesi olarak nitelenebilir

Anahtar Kelimeler

Mütareke, Mondros Mütarekesi, uluslararası hukuk.

Kaynakça

• Aksar, Yusuf. 2017. Temel Metinler ve Davalarla Uluslararası Hukuk. Ankara: Seçkin.
• Akşin, Sina. 1988. "Siyasal Tarih: 1789-1908." Türkiye Tarihi 3: Osmanlı Devleti 1600-1908, Sina Akşin (ed.). İstanbul: Cem Yayınları.
• Akşin, Sina. 2020. Kısa 20. Yüzyıl Tarihi. istanbul: T. İş Bankası Yayınları