OSMANLI-İTALYAN HARBİ’NDE (1911-1912) ÇANAKKALE’YE ASKER İHRACINA KARŞI ALINAN SAVUNMA TEDBİRLERİ

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 32, 271 - 293, 25.09.2022

Barış Borlat

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1176860

Öz

İtalya, siyasi birliğini tamamladıktan sonra hızla sömürge arayışına girmiştir. Bu amaçla
Akdeniz havzasında önce Tunus’a yönelmiş ancak Fransa’nın Tunus’u işgali ile Trablusgarp’ta
nüfuz sağlamaya başlamıştır. Bu kapsamda süreç yönetimi için Avrupa güç dengesini gözetmiş
ve siyasal ittifaklar ile varlığını güçlendirmeye çalışmıştır. İtalya, Trablusgarp’ı işgal öncesinde
bölgede nüfuzunu sağlamak adına siyasal, sosyal ve ekonomik birçok girişim yaptıktan sonra
Avrupa siyasal ilişkiler bütününü de uygun zamanını gözeterek işgali gerçekleştirmiştir.
Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu siyasal, ekonomik ve askerî şartlara
Trablusgarp’ın coğrafi durumu da eklendiğinde savunmayı önemli oranda zorlaştırmış ve bir
yanıyla gayrinizami harbi zorunlu kılmıştır. Osmanlı Devleti, bu amaçla bölgeye gönüllü giden
subaylara her türlü kolaylığı sağladığı gibi maddi destek vermeyi de ihmal etmemiştir.
İtalya’daki bazı yöneticiler için Trablusgarp’ın işgali askeri bir gezintiden ibaret olacak
kadar basit olduğu değerlendirilmiş olsa da durum hiç de öyle olmamıştır. Nitekim İtalya sahil
kıyılarına tutunmuş iç bölgelere girmeyi bir türlü başaramamıştır. Bu durum savaşın başta
ekonomik olmak üzere yükünü her geçen gün artırmıştır. İtalya, bu sıkışmışlık içerisinde
Osmanlı Devleti’ni barış anlaşması yapmaya zorlamak için savaşı Akdeniz’e ve Ege’ye
yaymaya başlamıştır. Bu çerçevede Çanakkale Boğazı’na iki defa saldırı düzenlemiştir.
İtalyanların, Trablusgarp Savaşı esnasında Çanakkale’ye ilk saldırıları 18 Nisan 1912
tarihinde olmuştur. Bu olay, Osmanlı karar alıcılarında İtalyanların karaya asker ihracı ihtimalini
düşündürmeye başlamıştır. Bu durum savunma yaklaşımını da önemli oranda şekillendirmiştir.
Osmanlı Devleti, Gelibolu Yarımadası başta olmak üzere bölgenin kritik arazilerini tespit
etmeye, yığınak yapmaya ve birlikleri tertiplendirmeye başlamıştır.
Bu çalışmada, Osmanlı-İtalyan Harbi sürecinde Çanakkale bölgesinde konuşlu olan
Çanakkale Ordusu bünyesinde İtalyanların karaya asker çıkarmaları ihtimaline karşı alınan
savunma tedbirleri askeri arşiv belgeleri (ATASE) temelinde Çanakkale muharebelerine uzanan
savunma yaklaşımları mukayesesinde değerlendirilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Osmanlı-İtalyan Harbi, Trablusgarp, Çanakkale, Asker İhracı, Savunma.

Kaynakça

• 1911-1912 Osmanlı-İtalyan Harbi ve Kolağası Mustafa Kemal, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1985.
• Agbılı, Farag. 2019. “Trablusgarp’ın İtalya Tarafından İşgali ve Osmanlı Devleti’nin Tutumu” Doktora Tezi, Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük.