SOSYOKÜLTÜREL HAYATTA FERDİ TAYFUR VE ÇEŞME ŞARKISI

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 33, 31 - 58, 24.12.2022

İsmail Abalı

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1220302

Öz

Folklorik ve sosyokültürel yaşam unsurları, popüler kültürü ve yaratılma sürecini
derinden etkilemiştir. Yazılan kurgusal metinler, çekilen sinema filmleri ya da bestelenen
şarkıların yaratılmasında halk kültürünün, sosyokültürel ve günlük yaşamın etkisi malumdur ve
bu konuda pek çok araştırma yapılmıştır. Peki, bunun tersi bir durum söz konusu mudur? Yani
popüler kültür unsurlarının insanlar arasındaki sosyal ve kültürel ilişkileri etkilemesi veya folklorik
ürünlere sirayet etmesi mümkün olmuş mudur? Güfte analizi ve sanal ortam derlemesi
yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışmada, Türkiye’de geniş bir kitleye hitap etmiş olan Ferdi
Tayfur’un sanatçı kimliği ve onun Çeşme isimli şarkısı bu bakış açısıyla ele alınmış; müzik
piyasasında uzun yıllar boyunca tutunabilmesinin sosyokültürel nedenleri irdelenmiştir. Halkın
kültürel kabul kodları çerçevesinde bestelenmiş olduğu ve bu sayede sosyokültürel hayatta
birtakım işlevler üstlendiği tespit edilen Çeşme şarkısının aynı zamanda hem bestecisi hem de
icracısı olan Ferdi Tayfur’a da yine aynı sosyal ve kültürel ilişkiler dâhilinde çeşitli fonksiyonlar
yüklediği saptanmıştır. Netice itibariyle Türk toplumu, Çeşme şarkısını aşkın, kederli ruh halinin
ve gecekondu yaşam tarzındaki pişmanlığın bir sembolü yahut sloganı olarak yorumlamış ve
hatta sözlü kültür ürünlerine dahi aksettirmiştir. Ferdi Tayfur ise bir dönemin gençleri tarafından
idol olarak kabul edilmesinin neticesinde, sonraki kuşağın “öz babası” şeklinde algılanmıştır.
Böylelikle çalışmada, Türk toplumunun niçin Ferdi Tayfur şarkıları dinlediği sorusuna da halk
bilimsel birtakım cevaplar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halk hayatı, Popüler kültür, Folklor/esk, Arabesk müzik, Ferdi Tayfur, Çeşme