SOSYOKÜLTÜREL HAYATTA FERDİ TAYFUR VE ÇEŞME ŞARKISI

Yıl 2022, Cilt 10, Sayı 33, 31 - 58, 24.12.2022

İsmail ABALI

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1220302

Öz

Folklorik ve sosyokültürel yaşam unsurları, popüler kültürü ve yaratılma sürecini derinden etkilemiştir. Yazılan kurgusal metinler, çekilen sinema filmleri ya da bestelenen şarkıların yaratılmasında halk kültürünün, sosyokültürel ve günlük yaşamın etkisi malumdur ve bu konuda pek çok araştırma yapılmıştır. Peki, bunun tersi bir durum söz konusu mudur? Yani popüler kültür unsurlarının insanlar arasındaki sosyal ve kültürel ilişkileri etkilemesi veya folklorik ürünlere sirayet etmesi mümkün olmuş mudur? Güfte analizi ve sanal ortam derlemesi yöntemlerinin kullanıldığı bu çalışmada, Türkiye’de geniş bir kitleye hitap etmiş olan Ferdi Tayfur’un sanatçı kimliği ve onun Çeşme isimli şarkısı bu bakış açısıyla ele alınmış; müzik piyasasında uzun yıllar boyunca tutunabilmesinin sosyokültürel nedenleri irdelenmiştir. Halkın kültürel kabul kodları çerçevesinde bestelenmiş olduğu ve bu sayede sosyokültürel hayatta birtakım işlevler üstlendiği tespit edilen Çeşme şarkısının aynı zamanda hem bestecisi hem de icracısı olan Ferdi Tayfur’a da yine aynı sosyal ve kültürel ilişkiler dâhilinde çeşitli fonksiyonlar yüklediği saptanmıştır. Netice itibariyle Türk toplumu, Çeşme şarkısını aşkın, kederli ruh halinin ve gecekondu yaşam tarzındaki pişmanlığın bir sembolü yahut sloganı olarak yorumlamış ve hatta sözlü kültür ürünlerine dahi aksettirmiştir. Ferdi Tayfur ise bir dönemin gençleri tarafından idol olarak kabul edilmesinin neticesinde, sonraki kuşağın “öz babası” şeklinde algılanmıştır. Böylelikle çalışmada, Türk toplumunun niçin Ferdi Tayfur şarkıları dinlediği sorusuna da halk bilimsel birtakım cevaplar verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halk hayatı, Popüler kültür, Folklor/esk, Arabesk müzik, Ferdi Tayfur, Çeşme