ÖZİ KALESİ VE 1768-1774 OSMANLI-RUS SAVAŞINDAKİ FONKSİYONU

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 33, 169 - 182, 24.12.2022

Serhat Kuzucu

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1220379

Öz

Osmanlı Devleti kuruluşundan kısa bir süre sonra sınırlarını hızla genişleterek üç
kıtaya yayılmıştı. Bu fetih hareketleri sonrasında elde edilen bu toprakların muhafazasında
en önemli askeri lojistik merkezleri ise kaleler olmuştu. Osmanlı Devleti iç kalelerden ziyade
sınır kalelerine daha çok ehemmiyet vermişti. Sınır hattında bulunan kalelerin bakım, onarım
ve tamirat işlerini ihmal etmediği gibi buralarda sürekli asker bulundurmaktaydı. XVIII.
Yüzyılın başlarından itibaren eski gücünü kaybeden devlet artık yeni fetihlerden ziyade
mevcut topraklarını korumak adına askeri ve siyasi politikalar yürütmek zorunda kalmıştı. Bu
durum ise sınır bölgelerinde bulunan kalelerin önemini daha çok arttırmıştı. XVIII. Yüzyılın
başlarında Karadeniz’in kuzeyinde güçlü bir devlet olarak ortaya çıkan Rusya’nın genişleme
siyasetinin merkezinde başta Kırım olmak üzere Osmanlı toprakları yer almaktaydı.
Rusya’nın muhtemel yayılma alanı içerisinde yer alan Kuzey Karadeniz bölgesinin
muhafazasında sınır kalelerinin askeri fonksiyonu önemliydi. Bu kalelerden biri olan Özi
Kalesi gerek coğrafi konumu gerekse lojistik açıdan Karadeniz güvenliğinin sağlanması
açısından stratejik bir konuma sahipti. Bu makalede Özi Kalesi’nin askeri ve lojistik açıdan
önemi incelenerek bu bağlamda 1768-1774 Osmanlı-Rus savaşındaki fonksiyonu ele
alınmıştır.
Bu çalışmanın hazırlanmasında Osmanlı tarihi araştırmalarının ana kaynakları olan
arşiv vesikaları ağırlıklı olarak kullanılmıştır. Başbakanlık Osmanlı arşivlerinde bu konuyla
ilgili belgelerin tespiti yapılarak transkribe edilmiştir. Bu arşiv belgelerinde elde edilen veriler
ışığında bu alanda yapılmış diğer tetkik eserlerden yararlanılarak çalışmamız hazırlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Rusya, Özi Kalesi