METİNDİLBİLİMSEL BİR ÖLÇÜT OLAN BAĞLAŞIKLIK BAKIMINDAN SU KASİDESİ

Yıl 2022, Cilt 10, Sayı 33, 306 - 329, 24.12.2022

Abdullah Tahir ÖZDEMİR

https://doi.org/10.33692/avrasyad.1220398

Öz

Fuzûlî, aruzun ustaca kullanılışı ve şiir tekniği açısından ulaşılan mükemmellik ile klasik edebiyatın en parlak dönemi olan 16. yüzyılda yetişmiştir. O, üç dilde telif ettiği eserleriyle klasik edebiyata yön vermiş, pek çok diğer şair için rol model olmuş ve sadece yaşadığı asırda değil kendisinden sonra da meşhur olmuş olan büyük bir şairdir. Su Kasidesi, Fuzûlî’nin ortaya koyduğu eserler arasında içerdiği bütün unsurların arz ettiği bütünlük açısından en çok öne çıkan şiirlerden birisidir. Bu bütünlüğün tezahür etmesine yardımcı olan en mühim unsurlardan birisi ise dilin kullanımıdır. Bu unsurun metin içindeki görünümlerini odak noktasına alan yöntemler ve tasvir eden kavramlar pek çoktur. Metindilbilimsel bir kavram olan bağlaşıklık da bunlardan biridir. Bağlaşıklık bir metnin ne anlama geldiğini değil, anlamın ne şekilde oluşturulduğunu tasvir eden bir kavramdır. Diğer bir deyişle bir yapının metin sayılıp sayılamayacağı hususunda diğer birkaç tanesiyle birlikte dikkate alınması gereken en temel metindilbilimsel ölçüttür. Bu kavram kendi içerisinde de temel olarak ikiye ayrılmaktadır. Bunlardan ilki sözcüksel, ikincisi ise dilbilgisel bağlaşıklıktır. Sözcüksel bağlaşıklık yineleme ve eşdizimsel örüntüleme gibi iki altbaşlığa ayrılırken dilbilgisel bağlaşıklık ise gönderim, eksilti, değiştirim, bağıntı ögeleri, zaman uyumu ve görünüş ve örtük anlatım gibi diğer bazı altbaşlıkları içermektedir. Bu çalışmada bahsedilen başlıklar altında Su Kasidesi incelenecek ve söz konusu şiirin bütünlüğünün oluşmasında bağlaşıklığın rolü irdelenecektir

Anahtar Kelimeler

Fuzûlî, Su Kasidesi, metindilbilim, sözcüksel bağlaşıklık, dilbilgisel bağlaşıklık.