Muş Yöresel Mutfak Kültüründe Yer Alan Kırçikli Kelem Sarması Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 417 - 428, 10.07.2025

Mehmet Gül , Serdar Egeli

Öz

Yöresel yiyecek ve içecekler, bir bölgenin veya ilin mutfak kültürü ile yöresel değerlerinin bir araya getirilmesiyle ortaya çıkan ve geleneksel olarak sürdürülebilirliğini devam ettiren ürünlerdir. Muş ili de gerek tarihsel süreçte çeşitli olaylara ev sahipliği yapmış olması gerekse de ilde yetişen tarımsal ürünlerin çeşitlliği sebebiyle zengin bir mutfak kültürüne sahiptir. Bu çalışmanın amacı, Muş ilinde önemli bir yöresel yemek olan kırçikli kelem sarmasının standart reçetesini ortaya çıkartmak, tüketim ve muhafaza yöntemlerini belirlemek ve sürdürülebilir gastronomi turizmi kapsamında tanıtımını yapmak olarak amaçlanmıştır. Bu amaçla, Muş kırçikli kelem sarması hakkında bilgiler verilmiş ve nitel araştırma yöntemlerinden olan durum çalışması yöntemi tercih edilmiştir. Muş’ta yaşayan, amaçlı örnekleme yöntemiyle 45 yaş ve üzeri yöresel yemekler ve kırcikli kelem sarması yapımı hakkında detaylı bilgiye sahip olan 12 kişi ile yüz yüze görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılan kişilerden elde edilen bilgilere göre, Muş kırçikli kelem sarmasının hazırlanış ve servis bakımından diğer sarmalardan farklı olduğu, dini bayramlar, özel gün yemeklerin ve kış aylarında yapılmaya devam edildiği ve Muş mutfak kültürü ve ilin tanıtımı açısından önemli gastronomik bir ürün olduğu ifade edilmiştir. Ayrıca kırçikli kelem sarması yemeğinin coğrafi işaretli ürünler içerisinde değerlendirilmesi için gerekli çalışmaların yapılması önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Muş mutfağı , mutfak kültürü , kırçikli kelem sarması

A Qualitative Research on Kırçikli Kelem Wrap in Muş Local Culinary Culture

Öz

Local food and beverages are products that are produced by combining the culinary culture and local values of a region or province and continue to be traditionally sustainable. Muş province has a rich culinary culture due to the fact that it has hosted various events in the historical process and the diversity of agricultural products grown in the province. The aim of this study is to reveal the standard recipe of kelem wrapping with crenic, which is an important local dish in Muş province, to determine the consumption and preservation methods and to promote it within the scope of sustainable gastronomy tourism. For this purpose, information about Muş kırçikli Kelem Wrap was given and the case study method, which is one of the qualitative research methods, was preferred. Face-to-face interviews were conducted with 12 people living in Muş, aged 45 years and over, who have detailed information about local dishes and kırçikli kelem wrap making by purposive sampling method. According to the information obtained from the people participating in the research, it was stated that Muş kırçikli Kelem Wrap is different from other wraps in terms of preparation and service, it continues to be made during religious holidays, special day meals and winter months, and it is an important gastronomic product in terms of Muş culinary culture and promotion of the province. In addition, it is important to carry out the necessary studies to evaluate the kırçikli kelem wraps dish among the geographically indicated products.

Anahtar Kelimeler

Muş cuisine , culinary culture , kırçikli kelem wrap

Kaynakça

• Badem, A., Teber, N., Kıratlı S. (2023). Karaman mutfağına dair bir araştırma: Göbede böreği. GastroMedia Dergisi, 2(1), 9–19.
• Beşirli, H. (2012). Yemek sosyolojisi: Yiyeceklere ve mutfağa sosyolojik bakış. Phoenix Yayınevi.
• Corbin, J., Strauss, A. (2015). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory (4. baskı). SAGE Publications.
• Creswell, J. W., Tashakkori, A. (2007). Differing perspectives on mixed methods research. Journal of Mixed Methods Research, 1(4), 303–308.
• Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı. (2024). Muş yöresel ürünler ve coğrafi işaretler. https://www.daka.org.tr/panel/files/files/yayinlar/mus-yoresel-urunler-ve-cografi-isaretler.pdf/ adresinden 19.10.2024 tarihinde alınmıştır.
• Dölek, İ., Avcı, V., Harunoğulları, M. (2018). Nüfusun ve yerleşmelerin yükseltiye göre değişimi: Muş ili örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 1011–1022.
• Ersungur, Ş., Aslan, M. (2014). Muş ilinin gelişme potansiyelinin SWOT analizi ile incelenmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4), 213–235.
• Filikçi, A., Işık, N. (2018). Aksaray ili Eskil ilçesi geleneksel bir buğday ürünü cüğcük. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek-1), 75–85.
• Işkın, M., Zengin, B. (2024). Yerel mutfakların gastronomi turizmi açısından değerlendirilmesi: Sivas örneği. The Journal of Academic Social Science, 40(40), 404–415.
• Kargiglioğlu, Ş., Ayyildiz, S. (2024). Mutfak kültürünün sürdürülebilirliği bakimindan yöresel yiyeceklerin menülerde yer alma düzeyi: Sinop ölçeğinde bir araştirma. The Journal Of Academic Social Science, 86(86), 346–355. https://doi.org/10.16992/ASOS.14596
• Muş İl Tarım ve Orman Müdürlüğü. (2024). 15-16 Mayıs 2017 Muş ovası tarım ve hayvancılık çalıştayı sonuç bildirgesi. https://mus.tarimorman.gov.tr/Haber/455/15-16-Mayis-2017-Mus-Ovasi-Tarim-Ve-Hayvancilik-Calistayi-Sonuc-Bildirgesi/ adresinden 25.09.2024 tarihinde alınmıştır.
• Muş Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü. (2024). İlde ne yenir. https://mus.ktb.gov.tr/ adresinden 02.10.2024 tarihinde alınmıştır.
• Muş Valiliği. (2024). İl hakkında tarih ve kültürel bilgiler. http://www.mus.gov.tr/ adresinden 24.09.2024 tarihinde alınmıştır.
• Muslu, M., Şensoy, F. (2020). Muş yemeklerinin beslenme antropolojisi bağlamında değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(20), 21–27.
• Özrek, B. (2018). Muş yemekleri ve mutfak kültürü. Muş Valiliği Kültür ve Turizm İl Müdürlüğü.
• Saatcı, G. (2019). Coğrafi işaretli yiyeceklerin tanıtım unsuru olarak yöresel yemekler kapsamında değerlendirilmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(1), 358–374.
• Şen, A., Koç, B. (2024). Trabzon ili yöresel mutfak kültürüne ait külür otu yemeği üzerine nitel bir araştırma. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(1), 285–294.
• Şengül, S., Türkay, O. (2016). Yöresel mutfak unsurlarinin turizm destinasyonu seçimindeki rolü Mudurnu örneği. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(29), 63–87.
• Subaşı, M., Okumuş, K. (2017). Bir araştırma yöntemi olarak durum çalışması. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 419–426.
• Türk, O. (2021). Muş ilinin gastronomi turizmi potansiyeli ve swot analizi. Journal of International Social Research, 14(77), 1203–1213.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Muş ili nüfusu. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Nufus-ve-Demografi-109/adresinden 20.10.2024 tarihinde alınmıştır.
• Yavuz, C. (2018). Turistik destinasyonların tanıtılmasında yerel mutfaklar: Ordu vejetaryen mutfağı. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 123–141.
• Yıldırım, M. A., Alpaslan, E. (2024). Muş yöresel ürünler ve coğrafi işaretler. https://www.daka.org.tr/panel/files/files/yayinlar/mus-yoresel-urunler-ve-cografi-isaretler.pdf/ adresinden 19.10.2024 tarihinde alınmıştır