YUSUF BALASAGUN’UN ÇALIŞMALARINDA DİN BİLİM MODELLERİ VE RUHSAL SÜREKLİLİK SORUNLARI

Yıl 2020, Sayı: 99, 78 - 96, 25.02.2020

G.a. Shadınova

Öz

Bu makale, ortaçağ Türk düşünürü Yusuf Balasagun’un çalışmalarında dini bilgi ve manevi süreklilik kurallarını tartışıyor. Sufi dünya görüşü, geleneksel felsefi kalıpların aksine, İslam felsefesinin, kategorilerinin, dilinin ve kavramlarının geliştirilmesini gerektiren ayrılmaz bir parçasıdır. Yusuf Balasagun’un felsefi bakış açısına göre, çok ince farklılıklar, felsefi ve tasavvufî bilgi arasında görünmez bir çizgi ortaya koyarken, aynı zamanda tasavvufi kişilik, teori ve panteizm arasındaki farklılıkları da göstermektedir. Bu eserin tasavvufi sembolü haline gelen Odgurmysh karakterinin ana görevi, en azından tatmin, sabır, merhamet ve erdem gibi niteliklere sahip olmak için yalnızca Allah'a güvenmektir. Gerçeği bilme şekli, yaşamın anlamını, tam olarak manevi değerini ortaya koymaktadır. Kutadgu Bilig gibi yüksek irtifa çalışmaları, şair ve düşünürün İslam dininin ilkelerine bağlı kalmasının yanı sıra İslam dünya görüşünün zengin bir mirasını edinmesi ve miras almasının temelini atmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Din, Odgurmiş, Islam, Felsefe, Insan, Yusuf Balasaguni.

ЖҮСІП БАЛАСАҒҰН ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ ДІНИ-ТАНЫМДЫҚ ҮЛГІЛЕР ЖӘНЕ РУХАНИ САБАҚТАСТЫҚ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Öz

Бұл мақалада ортағасырлық түркі ойшылы Жүсіп Баласағұнның шығармашылығындағы діни танымдық үлгілер және рухани сабақтастық мәселелері қарастырылады. Сопылық дүниетаным дәстүрлi философиялық қалыптардан өзгеше өзiндiк тiл‚ ұғым‚ категорияларды игерудi талап ететiн ислам философиясының ажырамас бөлiгi. Жүсіп Баласағұнның философиялық көзқарасында сопылыққа тән болмыстың бiрлiгi, теориясы мен пантеизм арасындағы ерекшелiктерi көрсетіле отырып, философиялық және сопылық таным арасындағы өте нәзік айырмашылық пен беймәлім қырлары ашылған. Бұл шығарманың сопылық рәмізі Одғұрмыш тұлғасы үшін басты міндет – аз нәрсеге қанағатшылдық, шыдамдылық, мейірімділік және ізгі қасиеттер тек бір Алладан үміттену болып табылады. Оның ақиқатты тану жолында адам өмірінің мәні, толық рухани құндылықтарын сезінуі көрінеді. «Құтадғу білік» сияқты шоқтығы биік туындыны ойшыл-ақынның ислам дінінің қағидалары ұстанымдарымен өмір сүруі және исламдық дүниетанымдарының бай мұрасын меңгеруімен дүниеге әкелуіне негіз қалады.

Anahtar Kelimeler

Сопылық, Дін, Одғұрмыш, Ислам, Философия, Адам, Жүсіп Баласағұн.

MODELS OF RELIGIOUS SCIENCE AND QUESTIONS OF SPIRITUAL CONTINUITY IN THE WORKS OF YUSUF BALASAGUN

Öz

The article discusses the laws of religious knowledge and spiritual continuity in the works of the medieval Turkic thinker Yusuf Balasaguni. The Sufi worldview, in contrast to traditional philosophical patterns, is an integral part of Islamic philosophy, which requires the development of categories, language, and concept. From the philosophical point of view of Yusuf Balasaguni, very subtle differences and an invisible line between philosophical and Sufi knowledge were revealed, while at the same time showing the differences between the unity of Sufi personality, theory and pantheism.The main task of the character Odgurmysh, who became the Sufi symbol of this work, is to rely on Allah alone to have such qualities as satisfaction of the least, patience, mercy and virtues. His way of knowing the truth reveals the meaning of life, its full spiritual value. High-altitude work, such as Kutadgu Bilig, laid the foundation for the poet and thinker to adhere to the principles of the Islamic religion, as well as acquire and inherit a rich legacy of the Islamic worldview.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Religion, Islam, Philosophy, Yusuf Balasaguni

МОДЕЛИ РЕЛИГИОЗНОЙ НАУКИ И ВОПРОСЫ ДУХОВНОЙ ПРЕЕМСТВЕННОСТИ В ТВОРЧЕСТВЕ ЮСУФА БАЛАСАГУНИ

Öz

В этой статье рассматриваются закономерности религиозного познания и духовной преемственности в творчестве средневекового тюркского мыслителя Юсуфа Баласагуни. Суфийское мировоззрение, в отличие от традиционных философских моделей, является неотъемлемой частью исламской философии, которая требует развития языка понятий, категорий философских воззрениях Юсуфа Баласагуни были выявлены очень тонкие различия и трудноразличимые грани между философским и суфийским познанием, одновременно показаны эти различия между единством суфийской личности, теорией и пантеизмом. Главная задача персонажа Одгурмыша, ставшего суфийским символом этой работы, – положиться на одного Аллаха, чтобы обладать такими качествами как довольство малым, терпение, милосердие и добропорядочность. Его способ познания истины раскрывает смысл жизни, и ее полную духовную ценность. Такая выдающаяся работа, как «Кутадгу билиг», вдохновила поэта поэта-мыслителя придерживаться принципов исламской религии, а также принять богатое наследие исламского мировоззрения.

Anahtar Kelimeler

Суфизм, Религия, Одгурмыш, Ислам, Философия, Человек, Юсуф Баласагуни.

Kaynakça

• 1. Человек: Мыслители прошлого и настоящего о его жизни, смерти и бессмертии. Древний мир – эпоха просвещения. – М., 1991. – 465 с.
• 2. George Polіtzer. Prіncіpes Fondamentaux de Phіlosophіe. Edіtіons Socіales. – Parіs, 1954. – 332 p.
• 3. Средневековая арабская философия. – М.: Восточная литература, 1998. – 390 с.
• 4. Аль-Фараби. Гражданская политика и человеческое общество. /Избранные трактаты. –Алма-Ата: Ғылым, 1994. – 448 с.
• 5. Абаев В.Н. Чань – буддизм и культурно-психологические традиции в средневековом Китае. – Новосибирск: Наука, 1989. – 351 с.
• 6. Трахтенберг О.В. Очерки по истории западно-европейской средневековой философии. – М.: Госполитиздат, 1957. – 256 с.
• 7. Көбесов А. Сөнбес жұлдыздар. – Алматы: Қазақ университеті, 1973. – 172 б.
• 8. Фильштинский И.М., Шидфар Б.Я. Очерк арабо-мусульманской культуры . – М., 1971. – 257 с.
• 9. Тәжікова К.Х. Ислам: дүниетаным, идеология, саясат. – Алматы: Қазақстан, 1989. – 176 б.
• 10. Кенжетай Д. Қожа Ахмет Иасауи // Иасауи жолы. – №3 (2). – Түркістан: Ұлттық рух, 2005. 86 – 96 б.
• 11. Yusuf Has Hacip. Kutadgu bilig. Cev: R.Rahmeti Arat. – Ankara: Türk Tarih Kurumu Basimevi, 1988. Beyit. – 656 s.
• 12. Кононов А.Н. Поэма Юсуфа Баласагунского «Благодатное знание» // Баласагунский Ю. Благодатное знание. – М.: Наука, 1983. – 560 с.
• 13. Иванов С.Н. О «Благодатном знании» // Баласагунский Ю. Благодатное знание. – М.: Наука, 1983. – 560 с.
• 14. Баласағұн Жүсіп. Құтты білік /Көне түркі тілінен аударған және алғы сөзі мен түсініктерін жазған А. Егеубаев. – Алматы: Жазушы, 1986. – 616 б.
• 15. Баласағұни Й. Құтадғу білік: Құт әкелетін білім / Баспаға дайындаған Құрышжанұлы Ә. – Түркістан: Тұран, 2004. – 555 б.
• 16. Абуов А.П. Ақиқат жаршысы. – Түркістан: Қ.А. Ясауи атындағы халықаралық қазақ-түрік университеті, 2000. – 144 б.
• 17. Валитова А.А. Отражение в «Кутадгу билиг» легенды об Александре Македонском и нищем шахзаде // КСИНА 65. – М., 1964. – С. 49–58.
• 18. Мырзахметұлы М. Суфизм және қазақ әдебиеті // Түркістан тарихы мен мәдениеті. Ғылыми мақалалар жинағы. – Түркістан, 2000. 93–112 б.
• 19. Бертельс Е.Э. Суфизм и суфийская литература. –М.: Наука, 1965. –524 с.