MANISA İLI GÜRSU KÖYÜ TATARLARINDA DOĞUM ADETLERI VE GELENEKLERI

Yıl 2019, Sayı: 98, 70 - 78, 25.12.2019

B. Bayram S. Dana

Öz

Tatar Türkleri günümüzde yoğun bir şekilde Rusya Federasyonunun Orta İdil bölgesinde yaşamaktadır. Ancak tarihi vatanları olan bu bölgeden çeşitli sebeplerle dünyanın farklı bölgelerine yayılmışlardır. Osmanlı İmparatorluğu döneminden başlayarak günümüze kadar zaman zaman yoğun bir şekilde zaman zaman da ferdî olarak Türkiye topraklarına da Tatar göçü gerçekleşmiştir. Kazan Tatarları özellikle kendi yaşadıkları köylerde şivelerini ve kültürlerini günümüze kadar yaşatmışlardır. Makalede, Türkiye Cumhuriyeti’nin batısında yer alan Manisa şehrinin Alaşehir ilçesine bağlı Gürsu köyünde yaşayan Tatarların doğum adetleri ele alınmaktadır. Gürsu Kazan Tatarlarının göç edip yerleştiği bir köydür. Köy ahalisi Tatarlardan oluşmaktadır. Akrabalarının bir bölümü Kütahya iline bağlı Efendi Köprüsü köyüne yerleşen Gürsu köyü Tatarları dillerini, gelenek ve göreneklerini belli derecede korumayı başarmışlardır. Onların doğumla ilgili adetleri, alan araştırmasından elde edilen malzemeler çerçevesinde ele alınacaktır. Bu değerlendirmeler neticesinde Tatar kültürünün bu bölgedeki geleceği konusunda da değerlendirmeler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye’de Tatar kültürü, Türkiye’de Tatarlar, Gürsu Tatarları, Geçiş törenleri, Gürsu geçiş törenleri

МАНИСА ҚАЛАСЫНЫҢ ГУРСУ АУЫЛЫНДА ТҰРАТЫН ТАТАРЛАР АРАСЫНДА БАЛА ТУУҒА БАЙЛАНЫСТЫ ДӘСТҮРЛЕР МЕН ӘДЕТ-ҒҰРЫПТАР

Öz

Бұл мақалада Түркия Республикасының батыс бөлігінде орналасқан Маниса қаласы, Алашехир ауданы, Гурсу ауылында тұратын татарлар арасында бала тууға байланысты дәстүрлер мен әдет-ғұрыптар қарастырылады. Гурсу - бұл Қазан татарлары қоныс тепкен ауыл, яғни тұрғындарының басым бөлігі татарлардан тұрады. Олардың Күтахия провинциясының Эфенди Көпрүсү ауылында тұратын кейбір туыстары белгілі бір дәрежеде Гурсу ауылы татарларының тілін, салт-дәстүрін сақтай алды. Гурсу ауылы татарларының нәрестенің дүниеге келуіне байланысты дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары экспедиция барысында жиналған материалдар негізінде қарастырылады. Зерттеу жұмысының барысында осы аймақтағы татар мәдениетінің болашағы туралы қорытынды жасалады.

Anahtar Kelimeler

Түркиядағы татар мәдениеті, Түркиядағы татарлар, Гурсу татарлары, Өтпелі салт-жоралар, Гурсуға өту рәсімдері

TRADITIONS AND CUSTOMS RELATED TO BIRTH IN THE TATARS OF GURSU VILLAGE OF MANISA PROVINCE

Öz

Today, Tatars live intensely in the Middle Idil region of the Russian Federation. However, they have spread to different parts of the world for various reasons from this historical homeland. From the time of Ottoman Empire to the present times, Tatars have migrated intensively and from time to time individually to Turkey as well. They have preserved their accents and cultures alive, especially in the villages where they live. In this paper, birth customs of the Tatars living in the Gursu village of Alasehir county of Manisa province that is located in the western region of the Republic of Turkiye are studied. Gursu is a village in which Kazanian Tatars emigrated and settled. The village is densely populated by Tatars. Gursu village Tatars some of whose relatives settled in the Efendi Koprusu village of Kutahya province have managed to preserve their languages, customs and traditions to some extent. Their customs around birth will be handled within the context of the materials collected by field study method. And as a result of the findings, evaluations for the future of the Tatar culture in this region will be made.

Anahtar Kelimeler

Tatar culture in Turkiye, Tatars in Turkiye, Gursu Tatars, The rituals of transition, The rituals of transitions in Gursu

ТРАДИЦИИ И ОБЫЧАИ СВЯЗАННЫЕ С РОДАМИ У ТАТАР, ПРОЖИВАЮЩИХ В ДЕРЕВНЕ ГУРСУ, ГОРОДА МАНИСЫ

Öz

В данной статье рассматриваются традиции и обычаи связанные с родами у татар, проживающих в деревне Гурсу, района Алашехира, города Манисы, расположенного в западной части Турецкой Республики. Гурсу - это деревня, в которую казанские татары эмигрировали и осели в тех краях. Население деревни составляют татары. Часть родственников, поселившихся в селе Эфенди Копрюсю города Кутахья, в некоторой степени, сумели сохранить язык, обычаи и традиции татар деревни Гурсу.
Традиции и обычаи связанные с родами у татар деревни Гурсу, будут рассматриваться на основе собранных экспедиционных материалов. В результате этих оценок, будет сделан вывод, о будущем татарской культуры в данном регионе.

Anahtar Kelimeler

Татарская культура в Турции, Татары в Турции, Татары Гурсу, Ритуалы перехода, Ритуалы переходов в Гурсу

Kaynakça

• 1. Belmerze, Ferah. Çifteler İlçesi Kazan Tatar Ağzı. Eskişehir, 2018 (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• 2. Özkan, Fatma. Osmaniye Tatar Ağzı, Ankara, Türk Dil Kurumu Yayınları, 1997.
• 3. Şahin, Cemile. XIII. Yüzyıldan Günümüze Eskişehir Yöresinde Tatarlar, Ankara, 2011. (Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış doktora tezi)
• 4. Devlet N. Rusya Mültecileri Uzak Diasporaya Savrulan Tatarlar, İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi Yayınları., 2017. -264 s.
• 5. Ekici, Metin. Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri. Ankara, Geleneksel Yayınları, 2004.
• 6. Çobanoğlu, Özkul. Halkbilimi Araştırma Kuramları ve Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara, Akçağ Yayınları, 2005.
• 7. Goldstein S. Kenneth. Sahada Folklor Derleme Metotları. (Çev. Ahmet E. Uysal). Ankara, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1983.
• 8. Bayazitova F.S. Gomernin Öç Tuyı, Kazan: Tatarstan Kitap Neşriyatı, 1992. -295 s.
• 9. Çetin Ç.Z. Tatar Türklerinin Gelenek ve Görenekleri, 2009. – 160 s.
• 10. Karimova, Rasilya,. Müslüman Tatarlarda ve Kreşinlerde (Hristiyan Tatarlarda) Geçiş Dönemleri (Doğum, Evlenme, Ölüm), Kocaeli, 2017. (Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• 11. Örnek, Sedat Veyis. Türk Halkbilimi. Ankara, Kültür Bakanlığı, 2000.
• 12. Acıpayamlı, Orhan. Türkiye’de Doğumla İlgili Âdet ve İnanmaların Etnolojik Etüdü. Ankara, Sevinç Matbaası, 1974.