TÜRKÇEDEKİ /İ/ SESİ İLE KAZAKÇADAKİ /İ/ SESİ ARASINDA FARK VAR MI?

Yıl 2016, Sayı: 76, 8 - 15, 28.04.2016

S. L. Sorokına

Öz

Ses sistemi, her dilin en önemli unsurudur. Dilin iyi araştırılmış ses özellikleri onun geçmişi ve diğer diller ile bağlantıları hakkında bilgi verebilir. Bu makalede Kazakça ve Türkçedeki /i/ sesleri karşılaştırılmaktadır. Karşılaştırmanın sonuçlarına dayanarak bu seslerin telâffuz etme sürecinde konuşma organlarının hareketleri incelenmektedir. Eski Türkçe döneminde /i/ sesinin telâffuzunun çağdaş Kazakçadaki telâfuzu ile aynı olduğu iddiası ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

/i/ sesi, Kazakça, Türkçe, Telâffuz

IS THERE DİFFERENCE BETWEEN TURKISH /İ/ AND KAZAKH /İ/ SOUNDS?

Öz

The sound system is a very important component of any language. Well-researched sound peculiarities of a language can give detailed information about its past and its relations with other languages. Sound /i/ of the Kazakh language is compared with the Turkish sound /i/ in this study. According to the data of the comparison,conclusion has been made about the articulation of organs of speech during pronunciation of these sounds. Probably, the/i/sound articulation resembled the modern/i/sound articulation in the Kazakh.

Anahtar Kelimeler

Sound /i/, Kazakh, Turkish, Articulation

Kaynakça

• 1. Poppe, N. Introduction to Altaic Languages. Wiesbaden, 1965.
• 2. Kutalmış, M. “Çağdaş Kazakça’da –Kay ve –Kay edi Formlarına Dair.” İlmî Araştırmalar: Dil, Edebiyat, Tarih İncelemeleri, 14 (2002): 113-120.
• 3. Tamir, F. “Kazak Türkçesi”, Türk Lehçeleri Grameri, ed. Ahmet Bican Ercilasun. Ankara: Akçağ Yayınları, 2007.
• 4. Çakıroğlu, A. K. Türkiye Türkçesi ve Kazak Türkçesi’nin Fiil Zamanları Açısından Karşılaştırılması. Bursa: Alfa Aktüel Yayınları, 2009.
• 5. Selen, N. Söyleyiş Sesbilimi, Akustik Sesbilim ve Türkiye Türkçesi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1979.
• 6. Kopkallı-Yavuz, H. “The Sound Inventory of Turkish: Consonants and Vowels.” S. Topbaş ve M. Yavaş (eds.) Comunication Disorders in Turkish in Monolingual and Multilingual Settings. US: Multilingual Matters, 2010.
• 7. Tekin, T. Orhon Yazıtları. Ankara: Türk Dili Kurumu Yayınları, 2014.
• 8. Ergenç, İ. Türkiye Türkçesinin Görevsel Sesbilimi. Ankara: Engin Yayınları, 1989.
• 9. Bergsträsser, G. Türk Fonetiği, Çev. M. Şükrü Akkaya. İstanbul: Devlet Basımevi, 1936.
• 10. Levşin, A. İ. Opisaniye Kirgiz-Kazaçyih, ili Kirgiz-Kaysatskih, Ord i Stepey, ed. M. K. Kozıbayev.Almatı: “SANAT”, 1996.
• 11. İlminskiy, N. İ. Materialı k İzuçeniyuKirgizskogoNareçiya. Kazan: UZKU, 1861.
• 12. Melioranskiy, P. M. Kratkaya Grammatika Kazak-Kirgizskogo Yazıka: Fonetika; Etimologiya. S.Petersburg: İmperatorskaya Akademiya Nauk, 1894.
• 13. Laptev, İ. Materialı po Kazak-Kirgizskomu Yazıku. Moskva: V. Gatsuk, 1900.
• 14. Baskakov, N. A. İstoriko-Tipologiçeskaya Fonologiya Türkskih Yazıkov. Moskova: Nauka, 1988.
• 15. Baytuova, A. N. “Sravnitelnaya Kharakteristika Soglasnıh Fonem /J/, /K/, /Q/ v Kazahskom, Turetskom i Uzbekskom Yazıkah”, QazUU Qabarşısı. Fili,ologiya Seriyası, 6/152 (2014): 129-133.
• 16. Cunisbekov, A. Glasnıye Kazahskogo Yazıka. Alma-Ata: Nauka, 1972.
• 17. Jiyenbayev, S., Begaliyev, G., Uyukbayev, İ.Kazakhskiy Yazık. Alma-Ata: Mektep, 1987.
• 18. Reformatskiy, A. A. Vvedeniye v Yazıkovedeniye. Moskva: Aspekt Press, 1996.
• 19. Toklu, O. Dilbilime Giriş. Ankara: Akçağ, 2003.
• 20. Cunisbekov, A. Singarmonizm V Kazakhskom Yazıke. Alma-Ata: Nauka, 1980.
• 21. Mert, O. Köli Çor Yazıtı ve Anıt Mezar Kompleksi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 2015.