DİVÂNU LÜGÂTİ’T-TÜRK’TEKİ + KIr(A)/KUr(A) EKİ İLE OLUŞMUŞ YANSILAMALI FİİLLER ÜZERİNE BİR KÖKEN BİLİM DENEMESİ

Yıl 2013, Sayı: 65-66, 125 - 132, 23.12.2013

Muhammed Karasu

Öz

Bir Türk için dünyadaki bütün kediler “miyav”lar, bütün köpekler “hav”lar, bütün ırmaklar “çağıl”dar ve gök her zaman “gür”ler. Türk dilinde yer alan gargara ve kahkaha gibi sayısı çok az olan farklı dillerden ödünç alınmış yansılamalı kelimeler dâhil edilmezse, Türk dilindeki yansılamalı kelimeler, en eski Türk lehçesinin ses olayları ile değişmiş ürünleridir.
Bu çalışmada Divânu Lügâti’t-Türk’te yer alan yansılamalı fiillerin köken bilgisi özellikleri ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Taklidî Fiiller, Ses Yansımalı Fiiller, Yansılamalı Fiiller, Köken Bilim

THE STUDY ABOUT ETYMOLOGY FEATURES OF ECHO VERBS THAT WERE COLLECTED APPROPRIATELY FROM DIVANI LÜGATI'T - TÜRK

Öz

For a Turk, all cats in the world “meow”, all dogs “woof”, all rivers “babble” and the sky always “grumbles”. If the loanwords from other languages such as gargle and laughter, which are so few in Turkish language, aren’t included, echo words in Turkish language are evolved words by sound events of the oldest Turkish dialect.
In this study, etymology features of echo verbs that were collected appropriately from Divânu Lügâti’t-Türk is exhibited.

Anahtar Kelimeler

Imitative Verbs, Reflexive Verbs, Reflexive Verbs, Ethology

Kaynakça

• AKSAN, Doğan (2007); Her Yönüyle Dil (Ana Çizgileriyle Dilbilim), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• AKSOY, Ömer Asım; DİLÇİN, Dehri (2009); XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla Tarama Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.
• BAŞKAN, Özcan (1989); “İnsan Dilinin Doğuşu”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten (1968), Sayfa: 143-156, Ankara.
• CLAUSON, Sir Gerard (1972); An Etymological Dictionary Pre-Thirteenth-Century Turkish, At the Clarendon Press, Oxford. (EDPT)
• DANKOFF, Robert; vd. (Çev.: Seçkin ERDİ; Serap Tuğba YURTESER) (2005); Kâşgarlı Mahmûd Divânü Lugâti’t-Türk, Kabalcı Yayınevi, İstanbul. (DLT)
• DEMİRCAN, Ömer (1997); “Türkçede Nedenli Göstergeler: Yansılamalarda Anlamlama”, VIII. Uluslarası Türk Dilbilimi Konferansı Bildirileri, 191-206, Ankara.
• ERDAL, Marcel (1991); Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon (I, II), Otto Harrassowitz, Wiesbaden. (OTWF)
• GÜLENSOY, Tuncer (2007); Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü (I, II), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. (KBS)
• SAUSSURE, Ferdinand de (2001); Genel Dilbilim Dersleri, Multilingual, İstanbul.
• TEKİN, Talat (2003); Makaleler 1 Altayistik, Grafiker Yayınları, Ankara. (TTM)
• TIETZE, Andreas (I. Cilt): (2002), (II. Cilt): (2009); Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı (I, II), Simurg Kitapçılık ve Yayıncılık, İstanbul. (TTL)
• VARDAR, Berke; vd. (2007); Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü, Multilingual, İstanbul.
• ZÜLFİKAR, Hamza (1995); Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara. (TSYK)