КӨНЕ ТҮРКІ КҮЛ ЖАЗУЫНДАҒЫ БЕЛГІСІЗ ЕКІНШІ КІРІГІҢКІ ДАУЫССЫЗДАРДЫҢ МАҒЫНАСЫ МЕН ТАҢБАСЫ

Yıl 2011, Sayı: 53, 3 - 28, 24.06.2011

O. Bekzhan

Öz

Мақалада көне түркі жазба ескерткіштерінде бұрын белгісіз болып келген еріндік және еріндік емес африкативті дауыссыз дыбыстар туралы айтылады. Ал бұрын Бумын деп қате оқылған Боджман есімін осы дыбыстар арқылы оқуға толық түсініктеме беріледі.

Anahtar Kelimeler

звук, аффрикатные звуки, древнетюркская ашская письменность, памятники древнетюркской письменности

MEANINGS AND MARKS OF UNKNOWN SECOND AFFRICATE CONSONANTS IN ANCIENT TURKIC RUNIC LITERARY MONUMENTS

Öz

The article deals with labial an bilabial affricate consonants which have been unknown in ancient Turkic runic literary monuments. With the help of these sounds it explains the reading of the name Bojman which have been erroneous read as Bumyn before.

Anahtar Kelimeler

sound, affricate sounds, ancient Turkic Ash writing, monuments of ancient Turkic writing

Kaynakça

• 1. Омарбеков С. География фонетических различий казахской речи. Алма-Ата, «Рауан», 1992, С. 124.
• 2. Қашқари М. Түбі бір түркі тілі. Алматы, «Ана тілі», 1993, 100-б.
• 3. Бекжан О. Көне түркі жазба ескерткіштеріндегі белгісіз сегізінші бірігіңкі дауыссыздардың мағынасы мен таңбасы // Көне түркі жазба ескерткіштері: жазу мәдениетінің бастаулары, тілдің даму құбылыстары. Алматы, «Информ-А», 2005, 85-87- бб.
• 4. Байчоров С.Я. Древнетюркские рунические памятники Европы. Ставрополь, 1989, С. 90.
• 5. Бекжан О.Д. Ашықтас бітігінің мағынасы // Бүгінгі түркітану және оның даму бағыттары. Алматы, 2006, 66-78- бб.
• 6. Сартқожаұлы Қ. Байырғы түрік «ж» фонемі хақында // Көне түркі ескерткіштері: палеография, мәтінтану, жазу тарихы (ҚР Мәдениет, ақпарат министрлігі ұйымдастырған халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдары). Астана, «Ер-Дәулет», 2006, 95-103- бб.
• 7. Сартқожаұлы Қ. Байырғы түрік жазуы: алфавит жүйесі және фонологиясы. ДДА. Алматы, 2008, 44-б.
• 8. Малов С.Е. Енисейская письменность тюрков. М.-Л., 1952, С. 75.
• 9. Васильев Д.Д. Корпус тюркских памятников бассейна Енисея. Л., 1983, С. 29.
• 10. Бекжан О. Енесей ескерткіштеріндегі белгісіз алтыншы бірігіңкі дауыссыздардың мағынасы мен таңбасы // «Түркология», «Қ. А. Ясауи ат. ХҚТУ», Түркістан, 2002, № 1, 40-б.
• 11. Бекжанүбірі О. Надыр күл жазулы ескерткішінің мағынасы // Н. Сауранбаев және қазақ тіл білімі. Алматы, 2000, 123-130-бб.
• 12. Бекжан О. Көне арғын мемлекеті және оның жазуы // «Жұлдыз», 2002, № 9, 201-б.
• 13. Қазақ Совет энциклопедиясы. 2- т. Алматы, 1973, 371- б.
• 14. Сәдібеков З. Қазақ шежіресі. Ташкент – Узбекистон – 1994, 103-б.
• 15. Жирмунский В.М., Зарифов Х.Т. Узбекский героический эпос. Ташкент, 1943.
• 16. Жирмунский В.М. Введение в изучение эпоса «Манас» // Энциклопедический феномен эпоса «Манас». Бишкек, 1995, С. 111.
• 17. Бичурин Н.Я. Собрание сведений о народах, обитавших в Среднй Азии в древние времена. І т. Алматы, ТОО «Жалын баспасы», 1998, 224-226- бб.
• 18. Базылхан Б. Қазақша-монғолша сөздік. Ұлан батыр – 1977, 180- б.
• 19. Әбілғазы. Түрік шежіресі. Алматы, «Ана тілі», 1992, 45- б.
• 20. Алпамыс батыр. Батырлар жыры. 2-т. Алматы, «Жазушы», 1986, 7, 189- бб.
• 21. Алпамыш. Ташкент, 1974, С. 7.
• 22. Зәкенұлы Т. Қалтарыста қалған қазына // «Қазақ әдебиеті», 2005, № 4, 28 қаңтар.
• 23. Камалқызы Ж. Академик Рахманқұл Бердібайдың дәрісі – «Алпамыс батыр» жырына арналды // «Евразия», 2009, № 10, 13 наурыз.
• 24. Сартқожаұлы Қ. Объединенный каганат тюрков. Астана, 2002, С. 75, 83, 89.
• 25. Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности Монголии и Киргизии. М.-Л., 1959, С. 30.
• 26. Масалим Е. Одинокое дерево. Алматы, 2008, С. 36; Тіспен туған қоңыр бақсы. Алматы, 2008, 77- б.
• 27. Заханқызы Р. Көне дәуір: көшпенділер. // «Қазақ әдебиеті», 2003, № 21, 23 мамыр.
• 28. Өнерлі өлке суретшілері. Алматы, «Эффект» ЖШС, 2008, 18- б.
• 29. Кляшторный С.Г. Терхинская надпись (предварительная публикация) // «Советская тюркология», 1980, № 3, С. 82-95.
• 30. Бекжан О. Көктүрік қағанаты // «Жалын», 1910, № 12, желтоқсан.
• 31. Радлов В.В. Атлас древностей Монголии. С. Петербург, 1892 // Moğolistan Tarihi Eserleri Atlası «TİKA», Ankara, 1995, 18- s.
• 32. Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности. М.-Л., 1951, С. 21.
• 33. Сартқожаұлы Қ. Орхон мұралары. 1- кітап. Астана, 2003, 128- б.
• 34. Moğolistandaki türk ANITLARI PROJESI ALBÜMÜ. Ankara, 2001, 31- s.
• 35. Бутанаев В.Я. Хакасско-русский историко-этнографический словарь. Абакан, 1999, С. 63.
• 36. Бекжан О. Есік жазуына 2009 жылғы түзетпе және ондағы жаңа ұсақ жазудың мағынасы // «Түркология», 2010, № 1-2, 3-35- бб.
• 37. Аманжолов А.С. История и теория древнетюркского письма. Алматы, 2003, С. 123.
• 38. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. 4- т., Алматы, 1979, 235-237- бб.
• 39. Русско-казахский словарь. Алматы, 2005, С. 1128.