Mimarlıkta Bulanıklaşan Sınırlar: 2000 Sonrası Yapılar Üzerinden Bir İnceleme

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 135 - 158, 31.07.2023

Aslı Yücel , Hande Düzgün Bekdaş

Öz

Sınırlar; iç-dış, açık-kapalı, aydınlık-karanlık, kamusal-özel gibi birtakım zıtlıkların birbirine dokunduğu alanlardır. Farklı disiplinlerle ilişkili olan sınırlar, mimarlık disiplininde de makro ölçekten mikro ölçeğe pek çok mekansal ilişkide önemli rol oynamaktadır. Mekan kavramına bakışın hızla değiştiği güncel mimarlık dünyasında sınır kavramının da sürekli bir değişim içinde olması kaçınılmazdır. Bu değişim sonucu sınırların kimi zaman keskinleştirildiği, kimi zaman ise ‘bulanıklaştırıldığı’ tasarımların üretildiği görülmektedir. Bulanıklaşma; fiziksel veya kavramsal biçimde tasarıma yansıtılan, sınırları mekansal ilişkileri güçlendiren eşiklere ve arayüzlere dönüştüren, esnekliği teşvik eden bir yaklaşımdır. Bu çalışmada, sınırların bulanık olma durumlarının mekansal anlamda sundukları potansiyellerin peşine düşmek amaçlanmıştır. Mimarlığın büyük yeniliklerle karşılaştığı 2000 sonrasında yapılmış, farklı açılardan konuya bakmayı sağlayacak çeşitli işlevlerde yapılar çalışma kapsamına alınmış, ‘fiziksel sınırlar’ odağında seçilen yapılarda sınır durumlar kavramlar ve diyagramlar ile analiz edilmiştir. Sınırların analizi sonucu günümüzde temel olarak biçim, hareket, yapı elemanları ve katmanlaşma yoluyla sınırlarla oynandığı ortaya konmuş, bu ögeler ‘yeni(den) sınır ögeleri’ şeklinde bir kavram önerisi altında birleştirilmiştir. Sınır ögelerinin tasarımın bağlamına ve oluşturulmak istenen atmosfere göre sınırlarda bulanıklaşma oluşturacak biçimde kullanımlarının etkileşimleri arttıran, deneyimleri zenginleştiren farklı mekansal açılımlar sunma potansiyelleri olduğu görülmüştür. Mimarlığın ayrılmaz bir parçası olan sınırların sorgulandığı bu çalışmanın mimari tasarım ve sınır ilişkisine eğilen yeni çalışmalar için bir altlık sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sınır, sınırlarda bulanıklaşma, sınır ögeleri, iç-dış, kamusal-özel

Blurring Boundaries in Architecture: An Examination through Post-2000 Buildings

Öz

Boundaries are areas where some contrasts such as inside-outside, open-closed, light-dark, public-private touch each other. Boundaries associated with different disciplines and play an important role in many spatial relations from macro scale to micro scale in the discipline of architecture. It is inevitable that the concept of boundary is also in a constant change in the contemporary architectural world where the view of the concept of space is changing rapidly. As a result of this change, it is seen that designs are produced in which the boundaries are sometimes sharpened and sometimes 'blurred'. Blurring is an approach that is reflected in the design in physical or conceptual form, transforms boundaries into thresholds and interfaces that strengthen spatial relationships, and encourages flexibility. In this study, it is aimed to pursue the spatial potentials of blurred boundaries. Buildings with various functions, which were built after 2000, when architecture faced great innovations, were included in the scope of the study, and the boundary situations were analyzed with concepts and diagrams in the buildings selected with the focus of 'physical boundaries'. As a result of the analysis of them, it has been revealed that today the boundaries are played with form, movement, building elements and layering, and these elements are combined under a concept proposal as '(a)new boundary elements'. It has been observed that the use of them in a way that creates blurring of the boundaries according to the context of the design and the atmosphere to be created has the potential to offer different spatial expansions that increase interactions and enrich experiences. It is thought that this study, in which boundaries, which are an integral part of architecture, are questioned, will provide a base for new studies that focus on the relationship between architectural design and boundaries.

Anahtar Kelimeler

Boundary, blurring boundaries, boundary elements, inside-outside, public-private

Kaynakça

• BOETTGER, T., 2014. Threshold spaces: Transitions in architecture. Analysis and design tools. Basel: Birkhäuser.
• CHING, F. D. K., 2015. Architecture. Form, space and order. 4th ed. New York: John Wiley& Sons.
• DELEUZE, G., 1993. The diagram. New York: Columbia University Press.
• DILLER, E. ve SCOFIDIO, R., 2002. BLUR: The making of nothing. New York: Harry N. Abrams.
• DOĞANAY, A., ATAİZİ, M., ŞİMŞEK, A., BALABAN SALI, J. ve AKBULUT, Y., 2018. Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• FOSTER, N. ve MAJIDI, M., 2008. Free University of Berlin, Catalogue Foster + Partners. Munich: Prestel Publishing.
• FUJIMOTO, S., 2008. Sou Fujimoto: Primitive future. Tokyo: Inax.
• GEHL, J., 2011. Life between buildings: Using public space. 6th ed. Washington DC: Island Press.
• HERTZBERGER, H., 2005. Lessons for students in architecture. 5th ed. Rotterdam: 010 Publishers.
• JOHNSON, M., 1987. The body in the mind: The bodily basis of meaning, imagination and reason. Chicago: Chicago Press.
• UNWIN, S., 2009. Analysing of architecture. 3rd ed. London and New York: Routledge.
• ARENDT, H., 2013. İnsanlık durumu. Çev: B. S. Şener. İstanbul: İletişim Yayınları.
• GEHL, J., 2020. İnsan için kentler. Çev: E. Erten. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• STAVRIDES, S., 2021. Kentsel heterotopya: Özgürleşme mekânı olarak eşikler kentine doğru. Çev: A. Karatay, 3. Baskı. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• TSCHUMI, B., 2018. Mimarlık ve kopma. Çev: A. Tümertekin. İstanbul: Janus Yayıncılık.
• VENTURI, R., 2005. Mimarlıkta karmaşıklık ve çelişki. Çev: S. Merzi Özaloğlu, 2. Baskı. Ankara: Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları.
• EISENMAN, P., 2003. Blurred zones. İçinde: A. E. Benjamin, ed. Blurred zones: Investigations of the interstitial: Eisenman Architects, 1988-1998. New York: Monacelli Press. s. 6-9.
• ALLMER, A., 2009. Dominique Perrault’nun telli duvaklı binaları. Yapı dergisi. 336, s. 42-45.
• ARNHEIM, R., ZUCKER, W. M. ve WATTERSON, J., 1966. Inside and outside in architecture: A symposium. The Journal of Aesthetics and Art Criticism. 25 (1), s. 3-15.
• BALA, H. A., 2006. Mimarlık-şehircilik, bina-kent, iç-dış, özel-kamusal arasında: kentsel arayüzler. Yapı Dergisi. 293 (4), s. 42-45.
• BALTACI, A., 2019. Nitel bir araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5 (2), s. 368-388.
• DİNÇER, D. ve AYDINLI, S., 2016. Blurring limits in architecture. Tasarım+Kuram. 336 (21), s. 48-60.
• HANN, R., 2012. Blurred architecture: Duration and performance in the work of Diller Scofidio + Renfro. Performance Research. 17 (5), s. 9-18.
• PJEŠIVAC, Z., 2021. Architecture of creative becomings: Sou Fujimoto. METU Journal of the Faculty of Architecture. 38 (1), s. 125-138.
• TEYSSOT, G., 2005. A topology of thresholds. Home Cultures. 2 (1), s. 89-116.
• ANADOL, R., 2011. Augmented Structures V1.0. [çevrimiçi] Erişim adresi: https://refikanadol.com/works/augmented-structures-v1-0/ [Erişim tarihi 4 Şubat 2023].
• BROOKS, M., 2020. The Sharp Centre for Design. [çevrimiçi] Erişim adresi: https://www.designingbuildings.co.uk/wiki/The_Sharp_Centre_for_Design [Erişim tarihi 16 Şubat 2023].
• CİVE, O., 2018. Oslo Opera Binası. [çevrimiçi] Erişim adresi: https://www.arkitektuel.com/oslo-opera-binasi/ [Erişim tarihi 16 Şubat 2023].
• DOMINIQUE PERRAULT STUDIO, 2001. François Pinault Foundation For Contemporary Art. [çevrimiçi] Erişim adresi: https://www.perraultarchitecture.com/en/projects/2539-francois_pinault_foundation_for_contemporary_art.html [Erişim tarihi 25 Ocak 2023].
• FUJIMOTO, S., 2016. Sou Fujimoto Conference: Between nature and architecture. [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://archeyes.com/sou-fujimoto-nature-architecture/ [Erişim tarihi 5 Şubat 2023].
• OMA, 2020. Galleria in Gwanggyo. [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.oma.com/projects/hanwha-galleria-in-gwanggyo [Erişim tarihi 16 Şubat 2023].
• SHINKENCHIKU-SHA, 2013. AD Classics: Tower of Winds / Toyo Ito & Associates. [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.archdaily.com/344664/ad-classics-tower-of-winds-toyo-ito [Erişim tarihi 16 Mart 2023].
• TDK, 2023. Güncel Türkçe Sözlük. [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/ [Erişim tarihi 5 Şubat 2023].
• WIDMER, B., 2002. Blur Building. [çevrimiçi] Erişim adresi: https://dsrny.com/project/blur-building?index=false [Erişim tarihi 16 Şubat 2023].
• ALKAYA, T., 2015. Sınır ve eşik olarak duvar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• BEALS, A., 2012. Blurring boundaries: Strategies for the creation of ambiguity in architecture. Unpublished thesis (MSc). Royal College of Art, London.
• CORDAN, Ö., 2002. Mimari formun kavramsal analizi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• DÜZGÜN, H., 2016. Güncel mimarlık ortamında kabuk-bağlam ilişkisinin sorgulanması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• KARABACAK, G., 2015. İnsan-kent ilişkisinde bir arayüz olarak mimarlıkta kamusal mekan. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• KAYA, G., 2014. Muğlak mekan açılımları üzerine bir okuma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• AYDINLI, S., 2012. Günümüz mimarlık düşünceleri ve tasarıma yansımaları: Türkiye’de mimarlık, düşünce, tasarım, uygulama pratiklerine dair. [söyleşi]. Haz: A. Şentürer ve D. Sağlam, İstanbul: Arredamento Mimarlık.
• BAAN, I., 2010. MAXXI Müzesi proje arşivi. [fotoğraf]. Erişim adresi: https://iwan.com/portfolio/maxxi-national-museum-of-the-xxi-century-arts-rome-zaha-hadid-patrik-schumacher/ [Erişim tarihi 2 Şubat 2023].
• BAAN, I., 2015. NA Evi proje arşivi. [fotoğraf]. Erişim adresi: https://iwan.com/portfolio/house-na-sou-fujimoto/#4590/ [Erişim tarihi 2 Şubat 2023].
• BAAN, I., 2022. Sydney Modern Müzesi proje arşivi. [fotoğraf]. Erişim adresi: https://www.archdaily.com/995295/sydney-modern-sanaa [Erişim tarihi 2 Ocak 2023].
• JUN, H. S., 2020. The Galleria proje arşivi. [fotoğraf]. Erişim adresi: https://www.archdaily.com/936327/galleria-in-gwanggyo-oma [Erişim tarihi 5 Şubat 2023].
• GILBERT, D., DURANT, P. ve SPILUTTINI, M., 2005. Laban Dans Merkezi proje arşivi. [fotoğraf]. Erişim adresi: https://arquitecturaviva.com/works/centro-de-danza-laban-londres-8 [Erişim tarihi 3 Şubat 2023].
• GORNER, R. ve MEISEL, R., 2005. Free Üniversitesi Filoloji Kütüphanesi proje arşivi. [fotoğraf]. Erişim adresi: https://www.archdaily.com/438400/free-university-of-berlin-foster-partners [Erişim tarihi 3 Şubat 2023].
• NACASA & PARTNERS INC., 2020. Optical Glass House / Hiroshi Nakamura & NAP. [çevrimiçi]. Erişim adresi: https://www.archdaily.com/885674/optical-glass-house-hiroshi-nakamura-and-nap [Erişim tarihi 5 Şubat 2023].
• PINILLA, G. S., 2018. UNC Kampüs Virtual proje arşivi. [fotoğraf]. Erişim adresi: https://www.archdaily.com/926222/unc-virtual-campus-deriva-taller-de-arquitectura-plus-guillermo-mir-plus-jesica-grotter [Erişim tarihi 7 Şubat 2023].
• SNOHETTA, 2008. Oslo Opera Binası proje arşivi. [fotoğraf]. Erişim adresi: https://www.archdaily.com/440/oslo-opera-house-snohetta [Erişim tarihi 2 Şubat 2023].
• STUDIO INTERNATIONAL, 2009. Sharp Tasarım Merkezi proje arşivi. [fotoğraf]. Erişim adresi: https://www.studiointernational.com/will-alsop-sharp-center [Erişim tarihi 11 Şubat 2023].
• YÜCEL, A., 2023. İstanbul kent fotoğrafları. [fotoğraf] Aslı Yücel Kişisel Arşivi, İstanbul.