Ortaokul Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Oran ve Orantı Alt Öğrenme Alanına İlişkin Metaforik Algılarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 15 Sayı: 2, 756 - 786, 28.08.2024

Lütfü Cansız , âdem Eroğlu , Nurullah Yazıcı

https://doi.org/10.51460/baebd.1399175

Öz

Bu araştırmada, ortaokul yedinci sınıf öğrencilerinin oran ve orantı kavramlarına yönelik metaforik algılarının belirlenmesi ve cinsiyete göre metafor geliştirme ve metaforik çizim yapma becerilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim (fenomenoloji) deseninin kullanıldığı çalışmanın araştırma grubu 205 yedinci sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri “Oran ... benzer, çünkü …” ve “Orantı … benzer, çünkü …” şeklindeki ifadelerin tamamlanmasıyla elde edilmiştir. Cinsiyete ilişkin verilerin analizinde ise ki-kare testi kullanılmıştır. Öğrencilerin oran kavramını daha çok karşılaştırma özelliğiyle, orantı kavramını ise daha çok eşitlik özelliğiyle algıladıkları tespit edilmiştir. Bununla birlikte geçerli metafor oluşturma ile cinsiyet arasında orantı kavramı için kız öğrenciler lehine anlamlı bir fark belirlenmiş, oran kavramı için anlamlı bir fark bulunamamıştır. Metafor çizimi yapma durumu ile cinsiyet arasında ise orantı kavramı için kız öğrenciler lehine anlamlı bir fark bulunmuş, oran kavramı için ise anlamlı bir fark olmadığı belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda öğrenci metaforları ile öğretmen ve ders kitabı örneklerinin karşılaştırıldığı bir araştırma yapılabilir.

Anahtar Kelimeler

Metafor, Oran ve Orantı, Yedinci Sınıf.

Kaynakça

• Ada, S. (2013). Öğrencilerin matematik dersine ve matematik öğretmenine yönelik algılarının metaforlar yardımıyla belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Adak, B. ve Aliustaoğlu, F. (2020). An Investigation of 7th Grade Students' Misconceptions about Proportion Ratio. Online Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 1(1), 55-74.
• Ay, Ş., & Akgöl, H. (2008). Eleştirel Düşünme Gücü ile Cinsiyet , Yaş ve Sınıf Düzeyi. Journal of Theoretical Educational Science, 1(2), 65-75.
• Ayyıldız, N. ve Altun, S. (2013). Matematik dersine ilişkin kavram yanılgılarının giderilmesinde öğrenme günlüklerinin etkisinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-2), 71-86.
• Bahadır, E. ve Özdemir, A. Ş. (2012). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin matematik kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. International Journal of Social Science Research, 1(1), 26-40.
• Baki, A. (2006). Kuramdan uygulamaya matematik eğitimi, (3. Baskı), Trabzon: Derya Kitabevi.
• Baki, A. (2018). Matematiği öğretme bilgisi, (1. Baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma yöntem, teknik ve ilkeler, Ankara: Pegem Akademi.
• Baykul, Y. (2005). İlköğretimde matematik öğretimi: 1-5 sınıflar için (8. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Baykul, Y. (2009). İlköğretimde Matematik Öğretimi 6-8. Sınıflar, Ankara: Pegem Akademi.
• Berber, M. ve Sezgin Memnun, D. (2018). Ortaokul öğrencilerinin tam sayılar hakkında sahip oldukları metaforlar. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), Bildiriler ICES-2018, 234-251. DOI: 10.21733/ibad.419963.
• Bilgin, N. (2000). İçerik analizi. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları:109.
• Bingölbali, E. ve Özmantar, M. F. (2015). İlköğretimde karşılaşılan matematiksel zorluklar ve çözüm önerileri, Ankara: Pegem Akademi.
• Boers, F. (2000). Metaphor awareness and vocabulary retention. Applied linguistics, 21(4), 553-571.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç, Ç. E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri (25.Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Cameron, L. (2003). Metaphor in educational discourse. A&C Black.
• Cerit, Y. (2006). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin okul kavramıyla ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(3), 669- 699.
• Cerit, Y. (2008). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
• Creswell, J. W. (2015). A concise introduction to mixed methods research. Sage.
• Çalışıcı, H. ve Sümen, Ö. Ö. (2019). Matematik öğretmen adaylarının matematiğe yönelik algıları: Bir metafor çalışması. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 6(3), 108-123.
• Çavuş-Erdem, Z. (2013). Öğrencilerin denklem konusundaki hata ve kavram yanılgılarının belirlenmesi ve bu hata ve yanılgıların nedenleri ve giderilmesine ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adıyaman.
• Çenberci, S., Memnun, D. ve İnce, H. (2020). Ortaokul öğrencilerinin örüntü hakkındaki metaforik algılarının incelenmesi üzerine bir araştırma. Pegem Journal of Education and Instruction, 10(1), 215-250.
• Çepni, S. (2014). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (Geliştirilmiş 7.baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Dağlıoğlu, E. ve Deniz, Ü. (2011). Okul öncesi dönem çocuklarının insan figürü çizimlerinin gelişimsel açıdan cinsiyete göre incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(35), 16-30.
• Danesi, M. (2003). Conceptual metaphor theory and the teaching of mathematics: Findings of a pilot project.
• Danesi, M. (2007). A conceptual metaphor framework for the teaching of mathematics. Stud Philos Educ, 26, 225–236.
• Deveci, A. (2021). Sorgulayıcı Öğrenme ve Problem Çözme Yoluyla Oran Orantı Konusundaki Kavram Yanılgılarının Giderilmesi (Doctoral dissertation, Necmettin Erbakan University (Turkey)).
• Doğan, A. ve Çetin, İ. (2009). Doğru ve ters oranti konusundaki 7. ve 9. sinif öğrencilerinin kavram yanilgilari. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 118-128.
• Doğan, Z.ve Sönmez, D. (2019). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin matematik dersine yönelik metaforik algılarının oluşturdukları görseller aracılığıyla incelenmesi. Turkish Studies, 14(1), 245-262.
• Doğruel, A. B. (2019). Ortaokul matematik öğretmenlerinin oran ve orantı konusuna ilişkin pedagojik alan bilgilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Dougherty, B., Bryant, D. P., Bryant, B. R. ve Shin, M. (2016). Helping students with mathematics difficulties understand ratios and proportions. Teaching Exceptional Children, 49(2), 96-105.
• Dönmez İnbaşı, S. (2022). İlkokul öğrencilerinin matematik dersine yönelik metaforik algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Dönmez, G. (2017). Ortaokul öğrencilerinin fen bilimleri dersine, bilime, fen bilimleri öğretmenine ve bilim insanına yönelik metaforik algıları ve imajları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Ece, T. (2021). Matematik eğitiminde saklamama becerisi: Sistematik derleme çalışması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Anabilim Dalı, Konya.
• Ekawati, R., Lin, FL. ve Yang, KL. (2015). Developing an instrument for measuring teachers’mathematics content knowledge on ratio and proportion: a case of indonesian primary teachers. Int J of Sci and Math Educ, 13(1), 1–24. https://doi.org/10.1007/s10763-014-9532-2
• English, L. D. (Ed.). (2013). Mathematical reasoning: Analogies, metaphors, and images. Routledge.
• Ergöl, H. ve Sezgin Memnun, D. (2020). Ortaokul öğrencilerinin kesir kavramına ilişkin ürettikleri metaforlar. OPUS International Journal of Society Researches , 15(23) , 1920-1939 . DOI: 10.26466/opus.639306
• Flores, A. (1995). Connections in Proportional Reasoning: T,cvers, Arihmetic Means, Mixtures, Batting Averages, and Speeds, School Science & Mathematics, 8, 423.
• Güleç Islak, F. (2019). İlkokul 1., 2. ve 3. sınıfların canlılık ile ilgili kavramlar düzeyindeki gösterimin teknik ile belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Gülen, S. ve Dönmez, İ. (2020). Yedinci sınıf öğrencilerinin küresel ısınma kavramına yönelik metafor ve çizimlerinin belirlenmesi; karşılastırmalı bir çalışma. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 14(33), 359-378. DOI: 10.29329/mjer.2020.272.17
• Güngör, M. Ve Bulut, Y. (2008). Ki-kare testi üzerine. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları.
• Gürbüz, R. ve Erdem, E. (2017). Olasılık konusunun öğrenilmesini zorlaştıran nedenler hakkında ortaokul matematik öğretmenlerinin görüşleri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2017; 5(2), 361-380.
• Güven, G. (2015). 4-5 yaş grubu çocukların insan resim çizimlerinin yaş, cinsiyet ve sosyo-ekonomik durum değişkenlerine göre incelenmesi. Eğitim Bilimleri, 10(3), 203-211.
• Im, S. H. ve Jitendra, A. K. (2020). Analysis of proportional reasoning and misconceptions among students with mathematical learning disabilities. The Journal of Mathematical Behavior, 57, 100753.
• Işık, A. Ve Konyalıoğlu, A. C. (2005). Matematik eğitiminde görselleştirme yaklaşımı. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 462-471.
• Işıksal Bostan, M., Sünker, S. ve Karpuzcu, S. Y. (2019). 7. Sınıf Oran ve Orantı Konusunun Anlamlı ve Kapsamlı Olarak Öğretilmesi için Varsayıma Dayalı Öğrenme Rotasının ve ilgili Öğretimsel Etkinlik Dizisinin Geliştirilmesi (Orantısal Düşünme Projesi).
• Kaplan, A, İşleyen, T. ve Öztürk, M. (2011). 6. Sınıf oran orantı konusundaki kavram yanılgıları. Kastamonu Eğitim Dergisi,19(3), 953-968
• Kaplan, A., İşleyen, T. ve Öztürk, M. (2011). 6. SINIF ORAN ORANTI KONUSUNDAKİ KAVRAM YANILGILARI. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(3), 953-968.
• Kebap, M. ve Çenberci, S. (2020). Ortaokul öğrencilerinin matematik dersi ve matematik öğretmeni kavramlarına ilişkin metaforik algılarının farklı değişkenlere göre karşılaştırılması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1565-1589.
• Kurt, A. A., ve Özer, Ö. (2013). Metaphorical perceptions of technology: Case of Anadolu University teacher training certificate program. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(2), 94-112.
• Kurtuluş, A. ve Öztürk, B. (2017). Ortaokul öğrencilerinin üstbilişsel farkındalık düzeyi ile matematik öz yeterlik algısının matematik başarısına etkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 762-778.
• Küçükyılmaz, A., Duban, N. (2006). Sınıf öğretimi adaylarının fen öğretimi öz-yeterlik inançlarının artırılabilmesi için alınacak önlemlere ilişkin görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(2), 1-23.
• Lakoff, G., Johson, M. (2005). Metaforlar, hayat, anlam ve dil (çev. Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Low, G., & Cameron, L. (Eds.). (1999). Researching and applying metaphor. Cambridge University Press.
• Mahlabela, P. T. (2012). Learner errors and misconceptions in ratio and proportion: a case study of grade 9 learners from a rural KwaZulu-Natal school (Doctoral dissertation).
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2019). PISA 2018 Türkiye ön raporu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı
• National Council of Teachers of Mathematics. (1991). Principles and Standards for School Mathematics. National Council of Teachers of Mathematics, Reston.
• National Council of Teachers of Mathematics. (2000). Principles and Standards for School Mathematics. Reston, VA: National Council of Teacher of Mathematics. http://www.nctm.org/ (13.05.2022).
• Noyes, A. (2006). Using metaphor in mathematics teacher preparation. Teaching and Teacher Education, 22, 898-909.
• Özdemir, M. (2012). Lise öğrencilerinin metaforik okul algılarının çeşitli değişkenler bakımından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37, 96-109.
• Özsoy, M. (2022). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin doğrusal denklemlerde temel kavramlara ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Pappas, T. (2000). Yaşayan matematik (2. Baskı). (çev. Y. Silier). İstanbul: Mavi Ada Yayınları
• Risch, M. R. (2014). Investigation about representations used in teaching to prevent misconceptions regarding inverse proportionality. International Journal of STEM Education, 1, 1-7.
• Sezgin Memnun, D. (2015). Ortaokul öğrencilerinin matematik problemine ilişkin sahip oldukları metaforlar ve bu metaforların sınıf düzeylerine göre değişimi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 9(1), 351-374.
• Soydan, A. (2021). Ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin kümelerde temel kavramlara ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Karaman.
• Şahin, M. ve Karakuş, F. (2023). Ortaokul matematik öğretmenlerinin oran-orantı konusunun öğretiminde kullandıkları örneklere ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 7(4), 1213-1234.
• Şengül, S., Katrancı, Y. ve Cantimer, G. G. (2014). Ortaokul öğrencilerinin “matematik öğretmeni” kavramina ilişkin metafor algilari. The Journal of Academic Social Science Studies, 25(1), 89-111.
• Şengül, S., Katrancı, Y. ve Gerez-Cantimer, G. (2014). Ortaokul öğrencilerinin “matematik öğretmeni” kavramına ilişkin metafor algıları. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 25(1), 89-111.
• Tall, D., ve Bakar, M. (1991). Students’ mental prototypes for functions and graphs. In F. Furinghetti (Ed.), Proceedings of the 15th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education, (Vol. I, pp. 104-111). Assisi, Italy.
• Van De Walle, J. A., Karp, K. S., ve Bay-Williams, J. M. (2018). İlkokul ve Ortaokul Matematiği Gelişimsel Yaklaşımla Öğretim. (Çev. Ed. Soner Durmuş). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım (Eserin orijinali 2010’da yayımlandı).
• Wright, V. (2017). The journey metaphor as a lens to interpret students’ problem solving with rates and ratios. Curriculum and Teaching, 32(1), 47-62.
• Yıldırım Akar, Z. (2020). Oran orantı konusunda yedinci sınıf öğrencilerinin matematiksel ilişkilendirme becerileri. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 2020, 7(4), 271-288.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel-Cengiz, İ. ve Ekici, G. (2019). Biyoloji öğretmen adaylarının biyoloji eğitimi laboratuvar dersine ilişkin metaforik algılarının incelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 11(18), 1218-1258. DOI: 10.26466/opus.538351