Some Characteristics of Giresun Tombul Hazelnut with Geographical Indication Registered

Yıl 2024, , 49 - 55, 16.07.2024

Hüseyin İrfan Balık

https://doi.org/10.53471/bahce.1481823

Öz

In 2001, Giresun Tombul Hazelnut had a Geographical Indication Certificate by the Turkish Trademark and Patent Institute in order to ensure that Giresun quality hazelnuts, which have unique characteristics, get the value deserve. In 2022, it was taken under protection in European Union (EU) member countries. In this study, the quality characteristics of the hazelnuts supplied in the orchards were determined within the scope of the inspection activities carried out in 2017 and 2018 regarding the geographical indication registered ‘Giresun Tombul Hazelnut’. As a result of the analyzes, the nut size is 17.12 mm, kernel size is 13.32 mm, good kernel is 78%, the nut weight is 1.66 g, kernel weight is 0.87 g, kernel percentage is 53%, the husk length is 42.5 mm and the number of the nut in cluster is 3.43; protein 16.8%, oil 64.5%, oleic acid 82.3%, linoleic acid 9.45%, palmitic acid 4.86%, stearic acid 2.55%, palmitoleic acid 0.20% and linolenic acid 0.08%. According to the results of the analysis, it was concluded that the Tombul hazelnut preserves the characteristics that are the subject of the geographical indication and the changes in these characteristics over the years are within the acceptable limit values.

Anahtar Kelimeler

Giresun quality, Hazelnut, C.avellana, Tombul, geographical indication

Coğrafi İşaret Tescilli Giresun Tombul Fındığının Bazı Özellikleri

Öz

Kendisine has özellikleri olan ve üstün kalitesi ile bilinen ‘Tombul’ fındık çeşidine yetiştiği ve kalitesini bulduğu ekolojide Türk Marka ve Patent Kurumu tarafından 2001 yılında ‘Giresun Tombul Fındığı’ adı ile Coğrafi İşaret Belgesi verilmiştir. 2022 yılında ise Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerde koruma altına alınmıştır. Bu çalışmada, coğrafi işaret tescilli ‘Giresun Tombul Fındığı’ ile ilgili olarak 2017 ve 2018 yıllarında yürütülen denetim faaliyetleri kapsamında üretici bahçelerinden temin edilen fındıkların kalite özellikleri belirlenmiştir. Pomolojik ölçümlere göre; meyve büyüklüğü 17,12 mm, iç büyüklüğü 13,32 mm, sağlam iç oranı %78, meyve ağırlığı 1,66 g, iç ağırlığı 0,87 g, iç oranı %53, zuruf uzunluğu 42,5 mm ve çotanaktaki meyve sayısı 3,43 adet olarak belirlenirken; biyokimyasal analiz sonuçlarına göre ham protein %16,8, ham yağ %64,5, oleik asit %82,3, linoleik asit %9,45, palmitik asit %4,86, stearik asit %2,55, palmitoleik asit %0,20 ve linolenik asit %0,08 olarak tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre Tombul fındığın coğrafi işarete konu olan özelliklerini koruduğu ve bu özelliklerde yıllar itibariyle meydana gelen değişikliklerin kabul edilebilir sınır değerler içerisinde yer aldığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Giresun kalite, fındık, C.avellana, Tombul, coğrafi işaret

Kaynakça

• Türk Patent, 2023. Türk Patent ve Marka Kurumu. https://www.turkpatent.gov.tr, Erişim:24.09.2023
• Gökovalı, U. 2007. Coğrafi işaretler ve ekonomik etkileri: Türkiye örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 21(2):141-160. https://dergipark.org.tr/tr/pub/atauniiibd/issue/2692/35424.
• TTSM, 2023. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü. https://www.tarimorman. gov.tr/bugem/ttsm/sayfalar/detay.aspx?sayfaid=85 (Erişim Tarihi: 24.09.2023).
• Balık, H.İ., Kayalak Balık, S., Beyhan, N., Erdoğan, V. 2016. Fındık Çeşitleri (Hazelnut Cultivars). Klasmat Matbaacılık, 96, Trabzon.
• Balık, H.İ. 2018. Fındıkta kseni ve metakseni üzerine araştırmalar (Doktora Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• İslam, A. 2000. Ordu ili merkez ilçede yetiştirilen fındık çeşitlerinde klon seleksiyonu. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, 192, Adana.
• Demir, T. 1997. Samsun ilinde yetiştirilen fındıkların seleksiyonu üzerine bir ön araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuzmayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı, Samsun.
• Balık, H.İ., Balık, S.K., Köse, Ç.B., Duyar, Ö., Sıray, E., Sezer, A., Turan A., Beyhan, N., Erdoğan, V., İslam, A., Kurt H., Ak, K., Kalkışım, Ö. 2014. Development of the new cultivars of hazelnut by selection from Tombul hazelnut populations in Giresun and Trabzon provinces. International Mesopotamia Agriculture Congress, 22-25 September 2014, pp:172-179, Diyarbakır.
• Ayfer, M., Uzun, A., Baş, F. 1986. Türk Fındık Çeşitleri. Karadeniz Bölgesi Fındık ve Mamulleri İhracatçılar Birliği Yayınları, 95, Ankara.
• Özenç, N., Özenç, D.B., Duyar, Ö. 2015. Nutritional composition of hazelnut (Coylus avellana L.) as influenced by basic fertilization. Acta Agriculturae Scandinavica, Section B-Soil- Plant Science, doi:10.1080/09064710.2014. 953990. 64(8):710-721.
• KİB 2023. Karadeniz İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği. https://kib.org.tr/tr/ihracat-istatistikle r-findik-istatistikleri-1.html (Erişim: 28.09.2023).
• FAE, 2023. Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, Fındık Araştırma Enstitüsü. https://arastirma. tarimorman.gov.tr/findik/menu/35/findik (Erişim Tarihi: 11.08.2023).
• Köksal, A.İ. 2002. Türk Fındık Çeşitleri. Fındık Tanıtım Grubu, 136, Ankara.
• Çalışkan, T., 1995. Fındık Çeşit Kataloğu. Tarım ve Köy işleri Bakanlığı, Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü, Bitkisel Üretim Geliştirme Daire Başkanlığı Mesleki Yayınlar Serisi, Ankara, s:72.
• Romero-Aroca, A., Rovira, M., Cristofori, V., Silvestri, C. 2021. Hazelnut Kernel Size and Industrial Aptitude. Agriculture 2021, 11, 1115. https://doi.org/10.3390/agriculture11111115.
• Balık, H.İ., Kayalak Balık, S., Köse, Ç., Duyar, Ö., Erdoğan, V., Kafkas, S. 2018. Tombul fındık klon seleksiyonu-2. Fındık Araştırma Enstitüsü, 46s, Giresun.
• İslam, A., Özgüven, A.I., Bostan, S.Z., Karadeniz, T. 2005. Relationships among nut characteristics in the important hazelnut cultivars. Pakistan Journal of Biological Sciences, 8(6):914-917.
• Yao, Q., Mehlenbacher, S.A. 2000. Heritability, variance components and correlation of morphological and phenological traits in hazelnut. Plant Breeding. 119:369-381.
• Koyuncu, M.A., İslam, A., Küçük, M. 2005. Fat and fatty acid composition of hazelnut kernels in vacuum packages during storage. Grasas y Aceites, 56(4):263-266.
• Şimşek, A., Aslantaş, R. 1999. Fındığın bileşimi ve insan beslenmesi açısından önemi. Gıda 24(3):209-216.
• Göncüoğlu Taş, N., V. Gökmen, 2015. Bioactive compounds in different hazelnut varieties and their skins. J. Food Compos. Anal. 43:203-208. doi: 10.1016/j.jfca.2015.07.003.
• Bonvehi, J.S., F.V. Cool, 1993. Oil content, stability and fatty acid composition of the main varieties of Catalonian hazelnuts (Corylus avellana L.). Food Chem. 48(3):237-241. doi: 10.1016/0308-8146(93)90133-Z.
• Kester, D.E., Cunningham, S., Kader, A.A. 1993. Almonds. Encyclopedia of Food Science, Food