Sembolik Etnisitenin Uzunyayla Abaza ve Çerkeslerinde Tezahürü: Sülale Damgaları

Yıl 2021, Sayı: 7, 33 - 62, 31.12.2021

Didem Çatalkılıç

Öz

Damga, Kafkasya'da yüzyıllarca mülkiyetin sembolü olarak hayvancılık, mezar taşları gibi farklı platformlarda kullanıldı. Yaşanan sürgün neticesinde Kafkasya'dan Uzunyayla'ya taşınan bir hafıza mekânı olan sülale damgası günümüzde farklı platformlarda kullanılmaya devam etmektedir. Bu çalışmada 2017, 2018, 2019, 2020 ve 2021 yıllarında Ankara merkez ve Kayseri’nin Pınarbaşı ilçesine bağlı Abaza ve Çerkes köylerinde alan çalışmamız esnasında kaynak kişilere sorduğumuz sorularla günümüzde ve geçmişte sülale damgasının kullanım alanlarının durumunu inceleyerek; nitel araştırma yöntemiyle gelişigüzel örneklem modeline göre derinlemesine yapılan görüşmelerden toplanan veriler J. H. Gan'ın sembolik etnisite teorisi kapsamında incelenmiştir. Bu çalışma sülale damgasının Kafkasya'daki kullanım alanlarının Uzunyayla'daki hafızalarda nasıl kaldığı ve Uzunyayla'da etnik kimliğin inşasına etnik bir sembol olan damganın nasıl etkilediğini açıklanmayı amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kafkasya, Damga, Kimlik, Sembolik Etnisite, Uzunyayla

Destekleyen Kurum

Tübitak

Proje Numarası

115K357

Sembolik Etnisitenin Uzunyayla Abaza ve Çerkeslerinde Tezahürü: Sülale Damgaları

Öz

Tamga was used for centuries in the Caucasus as a symbol of property on different platforms such as livestock and tombstones. The family tamga is a memory space brought to Uzunyayla from Caucasus after the exile, and continues to be used on different platforms today. In this study, the family tamga’s current and past usage areas were examined based on our questions to the tradition bearers during our fieldwork in the center of Ankara and the Abaza and Circassian villages of the Pınarbaşı, Kayseri in 2017, 2018, 2019, 2020 and 2021; The data collected from in-depth interviews with the qualitative research method according to the random sampling model are within the J.H. Gan's symbolic ethnicity theory. In this study, it is aimed to explain how the tamga, which is an ethnic symbol, affects the formation of ethnic identity in Uzunyayla and how its usage areas in Caucasus remain in the memories of residents in Uzunyayla.

Anahtar Kelimeler

Caucasus, Tamga, Identity, Uzunyayla, Symbolic Ethnicity

Proje Numarası

115K357

Kaynakça

• Referans1 Akay, T. "Kuruluşundan Cumhuriyetin İlk Yıllarına Kadar Aziziye Kazası (Pınarbaşı) ve Çevresinde At Yetiştiriciliği", Kafdağı Dergisi, Cilt 4 Sayı 2 2019: 149-159.
• Referans2 Assman, J. Kültürel Bellek. (Çev. A. Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Referans3 Barth, F. "Giriş". Etnik Gruplar ve Sınırları, der. F. Barth, (Çev. A. Kaya-S. Gürkan). İstanbul: Bağlam Yayıncılık, 2001.
• Referans4 Bar-Tal, D. "Collective Memory of Physical Violence: its Contribution to the Culture of Violence".The Role of Memory in Ethnic Conflict,eds, E. Cairns and M. D. Roe, New York: Palgrave Macmillan, 2003.
• Referans5 Besleney, Z. A. Türkiye’de Çerkes Diasporasının Siyasi Tarihi. (Çev. E. Demirci). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Referans6 Blaramberg, Y. F. Kafkasya Tarihi, Topoğrafik, İstatistik, Etnografik ve Askerî Tasviri. (Çev. H. Eren).Ankara: Kafdav Yayıncılık, 2017.
• Referans6 Bronevskiy, S. M. Noveyşiegeografiçeskie i istoriçeskieizvestiya o Kavkaze. Ç. II, Moskva, 1823.
• Referans7 Caldicott, E. & Fuchs, A. "Introduction", Culturel Memory: Essays on European Literature and History, eds. E. Caldicott and A. Fuchs, Oxford: Peter Lang, 2003, 11-33.
• Referans8 Connerton, P. Toplumlar Nasıl Anımsar? (Çev. A. Şenel). İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• Referans9 Çatalkılıç, D. "Uzunyayla’da Çerkes Kültürünün Bir Sembolü Olarak Misafirperverlik ve Haçeş". Kafkasya Kökenlilerin Hafıza Mekânları. 27 Nisan 2018. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi, 2020, 21-36.
• Referans10 Çatalkılıç, D. Kafkasya'da Rus Yayılmacılığı Mozdok Hattı 1532-1832. Ankara: Koyusiyah Yayıncılık, 2021.
• Referans11 Dubrovin, N. F. Çerkesler. (Çev. H. Eren-V. Tümer). Ankara: Kafdav Yayıncılık, 2017.
• Referans12 Dufoix, R. Les Diasporas. Paris: Presses Universitaires de Paris, 2008.
• Referans13 Eyerman, R. Cultural Trauma: Slavery and the Formation of African American Identity. New York: Cambridge University Press, 2003.
• Referans14 Gan, J. H. "Symbolic ethnicity: The future of ethnic groups and cultures in America". On the Making of Americans: Essays in Honor of David Riesman. University of Pennsylvania, 1979, 193-221.
• Referans15 Gildenştedt, İ. A. Puteşestvie po Kavkazu v 1770-1773. Sankt Peterburg, 2002.
• Referans16 Gille, F. Lettres sur le Caucase et la Crimée. Paris, 1859.
• Referans17 Güneş, M. Evliya Çelebi ve Haşim Efendi'nin Çerkezistan Notları. İstanbul: Hüsnütabiat Matbaası, 1969.
• Referans18 Halbwachs, M. Kolektif Hafıza. (Çev. B. Barış). Ankara: Heretik Yayınları, 2017.
• Referans19 İnal-İpa, Ş. D. Antroponimiya Abhazov. Maykop, 2002.
• Referans20 Jenkins, R. Social Identity. London and New York: Routledge, 2008.