Yugoslav Kaynak ve Rivayetleri Işığında Sokullu Mehmed Paşa (Olga Zirojević)

Yıl 2022, Sayı: 8, 155 - 167, 29.06.2022

Çevirmen: Mehmet Yılmaz Akbulut

Öz

"Sokullu Mehmed Pasha in the Light of Yugoslavian Sources and Legends"

Sokullu Mehmed Pasha was one of the most prominent grand viziers of the Ottoman Empire in the 16th century. He was in the office for 14 years during the reigns of Suleiman the Magnificent, Selim II. and Murad III (1565-1579). He became one of the names that climbed to the highest level of the military bureaucracy with the status of a slave through the devshirme system which incorporated him in the body of the Empire. Born in a Christian family, this name is a window into the lives of Ottoman subjects of Christian origin and the functioning of the devshirme system. Ottoman sources do not provide satisfactory information about the early careers of statesmen of devshirme origin. It is difficult to obtain information about the lives and identities of many devshirme figures of this century before they became Muslims or Ottomans. The works of Olga Ziroyevic in the Dubrovnik archive, which is connected to the Yugoslav State Archives of the time, is a new source work for Sokullu Mehmed Pasha. Moreover, the author's work evaluates the narratives in Serbian legends about Pasha as historical data. These partly mythical and partly historical stories are of unique value both for the fascinating world of the 16th century and for the early stages of a devshirman's political career in the Ottoman state.

Anahtar Kelimeler

16th Century Ottoman History, Sokullu Mehmed Pasha, Devshirme System

Yugoslav Kaynak ve Rivayetleri Işığında Sokullu Mehmed Paşa (Olga Zirojević)

Öz

Sokullu Mehmed Paşa Osmanlı İmparatorluğu’nun 16. yüzyılda en önde gelen sadrazamlarından biridir. Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde toplam 14 yıl sadaret makamında bulunan Sokullu (1565-1579), İmparatorluğun devşirme sistemiyle bünyesine dâhil edip verdiği kul statüsüyle askerî bürokrasinin en yüksek mertebesine taşıdığı isimlerden biri olmuştur. Olga Ziroyeviç’in, Dubrovnik arşivinde yaptığı çalışmalar Sokullu Mehmed Paşa için yeni bir kaynak çalışmasıdır. Öte yandan müellifin çalışması Paşa hakkında Sırp efsanelerindeki anlatıları da tarihsel bir veri olarak değerlendirmektedir. Bu kısmen efsanevi kısmen de tarihsel gerçekliğe sahip rivayetler, hem 16. yüzyılın ilginç dünyası için hem de Osmanlı devletinde bir devşirmenin siyasi kariyerinin erken basamakları için eşsiz kıymete haizdir.
Anahtar kelimeler: Sokullu Mehmed Paşa, Osmanlı Tarihi, 16. yüzyıl

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Tarihi, Sokullu Mehmed Paşa, 16. yüzyıl

Kaynakça

• Bogisic, Valtazar., Narodne pjeme, Belgrad, 1878.
• Cvijetic, Branko L., Zapisi u crkvi sv. Nikole u Nikoljcu kod Bijelog Polja, Zbornik Skopskog naucnog drustva za istoriju Juzne Srbije, I, Üsküp, 1936.
• Djurdjev, Branislav., Uloga crkve u starijoj istoriji srpskog naroda, Saraybosna, 1964.
• Djuric, Vojislav J., “Na Trebisnjici most”, Politka, Neograd, 1 Mayıs 1964.
• Godine, Glasnik Srpskog ucenog drustva, XXXIII, Belgrad, 1872.
• Hadzijahic, Muhammed., Udio hamzevija u atentatu na Mehmed-pasu Sokolovica, Prilozi za orijentalnu filologiju i istoriju jugoslovenskih naroda pod turskom vladavinım, V Saraybosna, 1955.
• Petranovic, Bozidar., Srpske narodne pjesme u Bosni i Hercegovini, II, Belgrad 1867.
• Popovic, Toma, Turska i Dubrovnik u XVI veku, Belgrad, 1975.
• Radovan Samardzic, Mehmed Sokolovic, Belgrad, 1975.
• Stojanivic, Ljuba Stari srpski rodoslovi i letopisi, SKA, Belgrad-Sr. Karlovci, 1927.
• Stojan Novakovic, Dnevnik patrijarha Ars. Carnojevica u Jerusalim 1683.
• Svetozar St. Dusanic, Polimlje i zaduzbina Mehmed-Pase Sokolovicau Poblacu kod Rudog, Belgrad, 1967.
• Vukicevic, Milenko M. Znameniti Srbi muslomani, Belgrad, 1906.
• Zamolo, Divna Djuric, Belgrad kao orijentalna varoş pod Turcima 1521-1867, Arhitektonsko-urbanisticka studija, Belgrad, 1977.