Türkiye’de Dış Ticaret Hadlerinin Altın, Gümüş, Dolar, Petrol, ve Doğalgaz Fiyatları ile İlişkisi: Eş Bütünleşme Analizi

Yıl 2019, Cilt: 10 Sayı: 20, 191 - 203, 30.11.2019

Şerife Göçer , Mehtap Bulut Deniz , Mücella Bursal

Öz

Küreselleşmeyle birlikte ülkeler arasındaki
ticari ilişkiler artmış ve ülkelerin dış ticaret rakamlarında hızlı değişimler
yaşanmıştır. Bu çalışmada 1997-2018 yılları arasında Türkiye’de altın, gümüş,
petrol, dolar ve doğalgaz fiyatlarının dış ticaret üzerindeki etkileri zaman
serileri ile analiz edilmiştir. Değişkenlere ait serilerin Harwey Doğrusallık
Testi ile doğrusal oldukları belirlenmiş, Fourier ADF Birim Kök Testi ile
durağanlıkları test edilmiştir. Maki eş bütünleşme testi ile İthalat ve İhracat
değişkenlerinin altın, gümüş, dolar, petrol ve doğalgaz ile uzun dönemde
ilişkileri incelenmiştir. Bağımlı değişken olarak ithalat ve ihracat değerleri,
bağımsız değişken olarak ise altın, gümüş, dolar, petrol ve doğalgaz fiyatları
alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dış Ticaret, Kıymetli Emtialar, Eş Bütünleşme

Kaynakça

• AKSU, L. (2014). “Türkiye’de 1960-2009 Yıllarını Kapsayan Dış Ticaret Politikalarının İktisadi Büyüme Üzerindeki Etkilerinin Ekonometrik Analizi”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1),ss.375-426.AÇCI, Y. (2016). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisinin Var Analizi İle İncelenmesi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(14), ss.41-53.BALİ, S. ve CİNEL, M.O. (2011). “Altın Fiyatlarının İMKB 100 Endeksine Etkisi ve Bu Etkinin Ölçümlenmesi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3), ss.45-63.BARIŞIK, S. ve DEMİRCİOĞLU, E. (2006). “Türkiye’de Döviz Kuru Rejimi, Konvertibilite, İhracat-İthalat İlişkisi (1980-2001)”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), ss.71-84.BAYAT, T., ŞAHBAZ, A. ve AKÇACI, T. (2013). “Petrol Fiyatlarının Dış Ticaret Açığı Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (42), ss.62-90. DEMİRBAŞ, M., TÜRKAY, H. ve TÜRKOĞLU, M. (2009). “Petrol Fiyatlarındaki Gelişmelerin Türkiye’nin Cari Açığı Üzerine Etkisinin Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), ss.289-299.ENDERS, W. ve LEE, J. (2012b). “A Unit Root Test Using a Fourier Series to Approximate Smooth Breaks”, Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 74, ss.574–599.GÖRAL, F. (2015). “Doğalgaz Fiyatlarını Etkileyen Faktörler: Panel Veri Analizi”, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşleme Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.GÜL, E. ve EKİNCİ, A. (2006). “Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi:1990-2006”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (16).HARVEY, D.I. ve Leybourne, S. J. (2007). “Testing for time series Linearity”, Econometrics Journal, (10), pp.149-165.HARVEY, D. I.,LEYBOURNE, S. J., and XİAO, B., (2008). “A powerful test for linearity when the order of integration is unknown. Studies in Nonlinear Dynamics &Econometrics”, 12.KARAÇOR, Z.ve GERÇEKER, M. (2012). “Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye Örneği (2003-2010)”, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(23), ss.289-312.KARAGÖZ, M. ve ÇETİN, D. (2005). “Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi Türkiye Örneği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), ss.219-228.MAKİ, D. (2012). “Tests for Cointegration Allowing for an Unknown Number of Breaks”, Economic Modelling, 29, pp.2011–2015.POLAT, M. ve TÜRKAN, Y. (2013). “Altın Fiyatı İle Petrol Fiyatları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Uygulama Çalışması”, 17.Finans Sempozyumu Muğla, ss.61-68.
• POYRAZ, E. ve DİDİN, S. (2008). “Altın Fiyatlarındaki Değişimin Döviz Kuru, Döviz Rezervi ve Petrol Fiyatlarından Etkilenme Derecelerinin Çoklu Faktör Analizi ile Değerlendirilmesi” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13(2), ss.93-104.SAATÇİOĞLU, C. ve KARACA, O. (2004), “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(2), ss.183-195.ŞENGÖNÜL, A., KARADAŞ, H.A. ve KOŞAROĞLU, Ş.M. (2018). “Petrol Fiyatlarının İhracat Üzerindeki Etkisi”, Yönetim ve Ekonomi: Manisa Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(2), ss.335-349.TAPŞIN, G. ve KARABULUT, A. T. (2013). “Reel döviz kuru, ithalat ve ihracat arasındaki nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği”, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, (26), ss.190-205.TARI, R. ve Yıldırım, D.Ç. (2009). “Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama”, Yönetim ve Ekonomi: Manisa Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(2), ss.95-105.İnternet Kaynaklarıhttps://www.dunya.com/kose-yazisi/altin-ithalatinda-rekor-ustune-rekor/414011, (Erişim Tarihi:08.04.2019)https://www.gcmforex.com/yatirim-araclari/emtialar/gumus/,(Erişim Tarihi: 15.05.2019)