An approach based on user-designer collaboration in architectural design: The example of science and art centers

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 2, 780 - 801, 15.07.2025

Sümeyye Aybike Türk , Reyhan Midilli Sarı

https://doi.org/10.25092/baunfbed.1657973

Öz

Participation in architectural design covers the democratic and humanist design process in which users define their problems and needs based on their space experiences, without ignoring the knowledge experience of the designer, and the designer guides the design action with the user. The aim in this approach is to include individuals in the planning and design decision-making process, to give them a say, to strengthen the exchange of information, and to seek solutions to problems by including the user.
This study is about a “workshop” based on designer-user interaction that allows the users of the Science and Art Center (BİLSEM) to easily express their requests, needs, and expectations regarding the centers in question. It is aimed to increase the users’ spatial awareness through the designer, to create an imagined BİLSEM definition by expanding their perspectives and insights into their surroundings and educational institutions. The “workshop” includes a process that systematizes the user’s requests and expectations within itself, and makes these requests and expectations easily understandable, interpretable and solution-producible by the designer, with various tools and methods provided by the designer to the user. In this context, a total of 17 students registered at the Trabzon Science and Art Center constituted the sample group of the study. The data obtained at the end of the study were analyzed by dividing them into themes using the content analysis method. As a result of the study, the participants expressed their wishes and needs through their daily life experiences. The designer offered solutions to these wishes and needs within his/her area of expertise. In the study, a BİLSEM image was created, resulting from user-designer collaboration.

Anahtar Kelimeler

: User participation , science and art centers , gifted students , educational building

Mimari tasarımda kullanıcı-tasarımcı iş birliğine dayalı bir yaklaşım: Bilim ve sanat merkezleri örneği

Öz

Mimari tasarımda katılım; tasarımcının bilgi, birikim ve tecrübesini yok saymadan, kullanıcıların mekân deneyimlerinden yola çıkarak sorunlarını ve ihtiyaçlarını tanımladıkları, tasarımcının kullanıcı iş birliği ile tasarım eylemine rehberlik ettiği demokratik ve hümanist bir tasarım sürecini kapsamaktadır. Bu yaklaşımda hedef, bireyleri planlama ve tasarım kararları alma sürecine dahil ederek onlara söz hakkı tanımak, bilgi alışverişini güçlendirmek ve sorunlara kullanıcıyı da dahil ederek çözüm aramaktır.
Bu çalışma; Bilim ve Sanat Merkezi (BİLSEM) kullanıcılarının söz konusu merkezlere ilişkin istek, ihtiyaç ve beklentilerini rahatlıkla ifade etmelerini sağlayan, tasarımcı-kullanıcı etkileşimine dayalı bir “atölye çalışmasını” konu edinmektedir. Kullanıcıların tasarımcı vasıtasıyla mekân farkındalıklarını arttırmak, çevrelerine ve eğitim kurumlarına bakış açılarını ve iç görülerini genişleterek imgelenen bir BİLSEM tanımı yaratmak hedeflenmiştir. “Atölye çalışması”; tasarımcının kullanıcıya sağladığı çeşitli araç ve yöntemlerle, kullanıcının istek ve beklentilerini kendi içerisinde sistematikleştiren, bu istek ve beklentileri tasarımcı tarafından kolay anlaşılır, yorumlanabilir ve çözüm üretilebilir kılan bir süreci içermektedir. Bu doğrultuda Trabzon Bilim ve Sanat Merkezi’ne kayıtlı toplam 17 öğrenci çalışmanın örneklem grubunu oluşturmuştur. Çalışma sonunda elde edilen veriler içerik analizi yöntemi ile temalara ayrılarak analiz edilmiştir. Çalışma sonucunda katılımcılar günlük yaşam deneyimleri vasıtasıyla istek ve ihtiyaçlarını belirtmiş, tasarımcı ise uzmanlık alanı dahilinde bu istek ve ihtiyaçlara çözüm önerileri getirmiştir. Çalışmada, kullanıcı-tasarımcı iş birliğinden doğan bir BİLSEM imgesi oluşturulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kullanıcı katılımı , bilim ve sanat merkezleri , üstün yetenekli birey , eğitim yapıları

Kaynakça

• Lefebvre, H., The urban revolution. The Universty of Minnesota Press, 2. Baskı, Minneapolis, (2003).
• Boudon, P., Lived-in architecture: Le Corbusier’s pessac revisited, The Mit Press Classics, Cambridge, Massachusetts, (1979).
• Sanoff, H. Creating environment for young children, North Carolina State University, (2016).
• Lee, Y., Design participation tactics, involving people in the design of their built environment. Phd Thesis, Hong Kong: The Hong Kong Polytechnic University School of Design, (2006).
• Hacıalibeyoğlu, F., Mimari tasarım sürecinde katılım sorunu ve yaklaşımlar, Mimarlık, 51, 379, 48-52. (2014).
• Lackney, J.A., Thirty-three educational design principles for schools and community learning centers, Washington DC, National Clearinghouse for Educational Facilities. (2000).
• Clark, A., Listening to young children: a guide to understanding and using the mosaic approach, British Library Cataloguing in Publication Data, Great Britain, (2017).
• Baykoç, N., Üstün akıl, zekâ, deha, yetenek, dahiler-savantlar gelişimleri ve eğitimleri. Vize Yayıncılık, Ankara, (2014).
• MEB, Millî Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. [https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi. pdf], (3.01.2025)
• Gökdere, M. ve Küçük, M., Üstün yetenekli çocukların fen eğitimindeki durumu: Bilim sanat merkezleri örneklemi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 1, 101-124, (2003).
• Sarı, H., Türkiye’de üstün yetenekli çocukların eğitim gördüğü bilim ve sanat merkezleri için öneriler. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1, 2, Özel Sayı, 146-149, (2013).
• Holmes, G.R., Doing your early years research project: a step by step guid, London, Paul Chapman Publishing, (2005).
• Baş, T. ve Akturan, U., Sosyal bilimlerde bilgisayar destekli nitel araştırma yöntemleri, odak grubu çalışması, Seçkin Yayınevi, Ankara (2017).
• Örmeci, Ö. Nörolojik gelişim, gelişimin değerlendirilmesi. [https://acikders.ankara.edu.tr/mod/url/view.php?id=126624], (03.01.2025).
• Bayram, Z.Y., Eğitim alanı ve yer seçimi ilkeleri, Eğitim Yapıları ve Tasarımı içinde (s.222-240). Ankara: PEGEM Akademi, (2019).
• Çetiner, A., Şehir planlamasında çalışma yöntemleri ve ifade teknikleri. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, (1979).
• Ulrich, R.S., View through a window may influence recovery from surgery. Science, 224 (4647), 420-421, (1984).
• Park, S.H., Randomized clinical trials evaluating therapeutic influences of ornamental indoor plants in hospital rooms on health outcomes of patients recovering from surgery. Yayınlanmamış doktora tezi, Kensas State University, Manhattan, Kansas, (2006).
• Sarıtaş, E., Şahin, Ü. ve Çatalbaş, G., Velilerin gözüyle BİLSEM. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7, 1, 114-133, (2019).
• Young, E., Green, H. A., Roehrich-Patrick, L., Joseph, L. ve Gibson, T., Do K-12 school facilities affect education outcomes? A Staff Information Report, The Tennessee Advisory Commission on Intergovernmental Relations, (2003).
• Duran-Narucki, V., School building condition, school attendance and academic achievement in New York City public schools: A mediation model. Journal of Environmental Psychology, 28, 278-286, (2008).