“Kamberlik/Zakirlik” Tradition in Cem Ceronomies: Example of Balikesir Chepnis

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 40, 107 - 126, 15.12.2018

Halil İbrahim Şahin

https://doi.org/10.31795/baunsobed.492912

Öz

The
data of this article aiming to determine the roles of cambers or judges in the
ceremonial ceremonies of Balıkesir Chepni were obtained as a result of
interviews with source persons who carried out cambering services in field
research. In this study which focuses on the “cem” stages of the Chepni people
living in Balıkesir and the roles of “kamber” in these stages, the poems of the
“kamber”s were examined in the “cem” order. As a result of the determinations
and evaluations, it was seen that after the person who named “dede” and the
administration of the “cem” ceremonies in the execution of the Chepni courts,
the “kamber”s had a very important importance in order to perform the ceremony.
Starting with the stages of the preparations of the ceremonies of the “cem”
ceremonies and services in the implementation of the ceremony of the worship of
“kamber”s have contributed to the “nefes”. Even in the absence of the poems and
music performed by the “kamber”, it is not possible to implement the
application in the “cem”. “Kamber”, who are in close relationship with the
Turkish folk poetry tradition, often say the poems of the great bards in their
ceremonies and do not make any changes in these poems. It has been found that
“kamber”s in Chepni districts mostly perform poems of folk poets such as Pir
Sultan Abdal, Şah Hatayî and Kul Himmet and do not include their own poems in
the “cem” ceremonies.

Anahtar Kelimeler

Balikesir, Chepni, Cem, Kamber

CEM TÖRENLERİNDE KAMBERLİK/ZÂKİRLİK GELENEĞİ: BALIKESİR ÇEPNİLERİ ÖRNEĞİ

Öz

Balıkesir
Çepnilerinin cem törenlerinde kamberlerin veya zâkirlerin rollerini belirlemeyi
hedefleyen bu makalenin verileri alan araştırmalarında kamberlik hizmetini
yürüten kaynak kişilerle yapılan görüşmeler sonucunda elde edilmiştir.
Balıkesir ve civarında yaşayan Çepnilerin cemlerindeki safhalar ve bu
safhalarda kamberlerin üstlendiği roller üzerine yoğunlaşan çalışmada
kamberlerin söyledikleri şiirler, cem düzeni içinde irdelenmiştir. Yapılan
tespit ve değerlendirmelerin neticesinde Çepni cemlerinin icra edilmesinde “dede”
adı verilen ve cem törenlerinin idaresini sağlayan kişiden sonra kamberlerin,
törenin yapılabilmesi için oldukça kilit bir öneme sahip olduğu görülmüştür.
Cem törenlerinin hazırlıklarının yapıldığı aşamalardan başlayarak cem
törenindeki ibadetlerin ve hizmetlerin yerine getirilmesinde kamberlerin icra
ettikleri nefeslerin katkısı vardır. Hatta kamberlerin icra ettikleri şiirlerin
ve müziklerin olmaması durumunda, cemdeki uygulamanın yapılması mümkün
değildir. Türk halk şiiri geleneğiyle yakın ilişki içinde bulunan kamberler,
cem törenlerinde çoğunlukla ulu ozanların şiirlerini söylemekte ve bu şiirlerde
çoğunlukla değişiklik yapmamaktadırlar. Çepni cemlerinde kamberlerin çoğunlukla
Pir Sultan Abdal, Şah Hatayî ve Kul Himmet gibi halk şairlerinin şiirlerini
icra ettikleri ve kendilerine ait şiirleri ise cem törenlerine dâhil
etmedikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Balıkesir, Çepni, Cem, Kamber

Kaynakça

• Akın, B. (2016). Zâkirlik Geleneğinin Değişen Yaratım ve İcra Ortamı Zâkirlikten Âşıklığa Âşık Niyazi. Ankara: Barış Kitap. Aslanoğlu, İ. (1995). XIX. Yüzyıl Bektaşî Şairi Kul Himmet Üstadım –Yaşamı, Kişiliği ve Şiirleri-. İstanbul: Can Yayınları. Doğan, G. (1998). Alevîlik’te Ön Bilgiler ve Cem, Zakirlik. İstanbul: Can Yayınları. Duymaz, A., Aça, M., Şahin, H. (2011). Balıkesir Yöresi Çepni ve Tahtacılarında Kamberlik Geleneği. Alevilik Araştırmaları Dergisi, 2, 41-58. Ersal, M. (2009). Alevi Cem Zâkirliği: Battal Dalkılıç Örneği. Alevilik-Bektaşilik Araştırmaları Dergisi, 1, 188-205. Kahraman, S. (2016). Kamber Fikret Tuncel ve Cem Şiirleri. Bitirme Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir. Ergun, S. N. (1956). Hatâyî Divanı Şah İsmail Safevî Edebî Hayatı ve Nefesleri. İstanbul: Maarif Kitaphanesi. Özmen, İ. (1995). Alevî-Bektaşî Şiirleri Antolojisi. Cilt II, Ankara: Saypa Yayınları. Şahin, H. (2013). Çepniler: Tarih, İnanış ve Halkbilimi. Ankara: Altınpost Yayınları. Şahin, H. (2015). Ritüel Ve Kutsal Anlatı İlişkisi Bağlamında Balıkesir Çepnilerinin Cem Törenlerindeki “Miraçlama”lar Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor, 105, 99-110. Taşğın, A. (2009). Cem, Cemevi ve İşlevleri. Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 211-225. Yaman, M. (2009). Alevîlik ve Bektaşîlikte Temel Âyin ve Erkânlar, Geçmişten Günümüze Alevî-Bektaşî Kültürü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 328-329. SÖZLÜ KAYNAKLAR Fikret Tuncel, 1961 Karamanlar doğumlu, kamber. Zeynel Ercan, 1937 Kabakdere doğumlu, kamber. Hüseyin Çelikkanat, 1937 Kabakdere doğumlu, kamber. Yaşar Bora, 1965 Gökçeören doğumlu, kamber. Rahmi Ayhan, 1961 Akyar doğumlu, kamber.