BİRİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL GELİŞİMLERİNDE SINIF REHBERLİĞİ PROGRAMININ ETKİSİ: VAN-ALABAYIR KÖYÜ ÖRNEĞİ

Yıl 2011, Cilt: 14 Sayı: 26, 145 - 176, 01.12.2011

Gülgün Büyükışık Serap Nazlı

Öz

Problem Durumu: Sınıf rehberliği müdahalesi, kapsamlı gelişimsel rehberlik programlarının merkezi müdahalelerinden birisidir. Türkiye’de ilk kez programlı tarzda sınıf rehberliği çalışmaları 2005-2006 öğretim yılından itibaren ilköğretim okullarında başlatılmıştır. MEB’in sınıf rehberliği programını yayımlaması ve akademik ders programında zaman ayırması, sınıf rehberliğinin ilköğretim okullarında önemini artırmıştır. Son zamanlarda ülkemizde sınıf rehberliğinin öğrencilerin gelişimleri üzerinde etkisini konu alan çalışmalar artmıştır. Ancak bu çalışmalar genellikle şehir merkezlerinde yürütülmekte, köy okullarında sınıf rehberliği etkisini konu alan çalışmalara rastlanılmamaktadır. Araştırmanın Amacı: Bu çalışma, bir köy ilköğretim okulunda sınıf rehberliği müdahalesinin etkiliği test edilmek amacıyla yapılmıştır. Van iline bağlı Alabayır köyünde bulunan Alabayır İÖO 1. sınıf öğrencilerinin sosyal gelişimlerinde sınıf rehberliğinin etkililiği test edilmiştir. Araştırmanın Yöntemi: Araştırmada tek grup ön-son test deneysel desen kullanılmıştır. Elde edilen veriler nicel-nitel analizin birlikte kullanıldığı karma yöntem ile yapılmıştır. Araştırmaya katılan öğrenci sayısı 43 kişi olup yaş ortalamaları 7,3’dur. Araştırmada Alabayır İÖO 1. sınıf öğrencilerinin ihtiyaçlarına uygun 12 haftalık sınıf rehberliği programı uygulanmıştır. Araştırmanın nicel verilerini elde etmek için Hatipoğlu’nun geliştirdiği Sosyal Beceri Derecelendirme Ölçeği SBDÖ ile Nazlı’nın Türkçe’ye uyarladığı Sosyal Davranış Ölçeği SDÖ kullanılmıştır. Nitel veriler için gözlem ve görüşme tekniklerinden yararlanılmıştır. Nicel verilerin analizinde öğrencilerin ön-son testten aldıkları puanların ortalamaları arasındaki fark “t” testi ile; nitel verilerin analizi için ise betimsel içerik analizi ile yapılmıştır. Bulgular ve Sonuçlar: Araştırmanın nicel verileri öğrencilerin akran ilişkilerini ve kendini yönetme becerilerinde gelişme olduğu, öfkelerini kontrol etmeye başladıklarını ve saldırganlık davranışlarında azalma olduğunu ancak bozgunculuk davranışlarında bir değişme olmadığını göstermektedir. Araştırmanın nitel verileri öğrencilerin duygularını tanıma ve ifade etme, sorumluluk alma, paylaşma ve yardımlaşma davranışlarında “kavrama” düzeyinde; kendini tanıma, dinleme, kurallara uyma, arkadaş edinme, özür dileme-teşekkür etme davranışlarının “algılama” düzeyinde geliştiği belirlenmiştir. Sonuç olarak, sınıf rehberliği etkinliklerinin Alabayır köyü Alabayır İÖO 1. sınıf öğrencilerinin sosyal gelişimlerinde olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sınıf rehberliği, sosyal gelişim, sosyal beceri eğitimi

The Effects of Classroom Guidance Program to the Social Development of First Class Students: A Case of Van-Alabayır Village

Öz

Status of Problem: Classroom guidance activities which are considered to be the one of the most central interventions of comprehensive developmental guidance programs. Classroom guidance interventions going in the school for the first time in Turkey since 2005-2006 education years. Classroom guidance program publication from Ministry of Education and give time in education programs give classroom guidance most importance in elementary school. Latently, the research on the effects of classroom guidance on students’ development increased. But this study generally made in city school, the effects of classroom guidance in village is not meet. Purpose of the Study: This study was conducted to test the effectiveness of classroom guidance intervention in an elementary school in a village. The effects of classroom guidance on Alabayır Primary School, dependent on Van cities village, first class students were tested. Method of the Study: The research is done with the mixed model which uses quantitative and qualitative designs together. The number of participants is 43, with the age average of 7,3. In the research, 12 weekly classroom guidance program is applied to the Alabayır Elementary Education students in accordance with their needs. In order to obtain the quantitative data of the search “Social Behavior Scale” which is developed by Hatipoğlu; and “ Rating Scale” which is adapted to Turkish language by Nazlı are used. Observation and interview techniques are used for the qualitative data collection. In the analysis of quantitative data, the difference between the averages of the students’ fetal points which they have got from the pre- post tests is found with “t” test; and in the analysis of qualitative data it is found with “descriptive context analysis”. Finding and Conclusions: The quantitative data of the research revealed out that there is improvement in the students’ peer relations and self-control abilities, they started to control their anger, their aggressiveness started to reduce; however there is not a change in their defatism behavior was determined. The qualitative data of the research showed that there is a change in the students’ behavior of identifying their emotions and expressing themselves, taking over responsibility, sharing and cooperation in the level of “conceptualization”, and in the behavior of self awareness, listening, obeying the rules, making friends, apologizing, thanking in the level of “perceptualization”. As a result, the classroom guidance applications affected the social development of the first class students of Alabayır Elementary School positively.

Anahtar Kelimeler

Classroom guidance, social development, social ability education

Kaynakça

• Akbaba, S., Yazıcı, H. ve Samancı, O. (2007). Buluş Sunuş Metodu ve Grup Rehberli- ğinin Duygusal İçerikli Olumlu Sosyal Kavramları Kazandırması Üzerine Etkisi. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 3, 239-255.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. 8. Basım, Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Cerrahoğlu, S. (2002). Sosyal Beceri Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Öz Kavramı Düzeylerine Etkisi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayın- lanmış Yüksek Lisans Tezi, Samsun.
• Çelik, N, (2007). Sosyal Beceri Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Uyum Dü- zeylerine Etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilim- leri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Demir, S. ve Kaya, A (2008). Grup Rehberliği Programının Ergenlerin Sosyal Kabul Dü- zeyleri ve Sosyometrik Statülerine Etkisi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İlköğretim Online, 7(1), 127–140, 2008. (07 Mayıs 2009 tarihinde bakıldı)
• Erkan, S. (2004). Rehberlik Nedir?, Editör Yıldız Kuzgun, İlköğretimde Rehberlik. An- kara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Farber, N.K. (2006). Conducting qualitative research: A practical guide for school counselors. Professional School Counseling, June, www.findarticle.com
• Hill, C.E., Thompson,B.J., ve Williams, E.N. (1997). A guide to conducting consensual qualitative research. Counseling Psychologist, 25, 517-572.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel Araştırma Yöntemi (16. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Miles, B.M., ve Huberman, A.M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data anal- ysis. Second Edition, London, U.K.: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2001). Rehberlik ve Psikolojik Danışma Yönetmeliği. Sayı:24376.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2006). İlköğretim Sınıf Rehberliği Programı. www.meb.gov.tr
• Nazlı, S. (2008). Sosyal Davranış Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 57-68.
• Nazlı, S, (2011). Kapsamlı Gelişimsel Rehberlik ve Psikolojik Danışma Programları. 4. Basım, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Özbay, Y. (2003). Kişisel Rehberlik., Gürhan Can (Editör), Psikolojik Danışma ve Reh- berlik. Ankara: Pegema Yayıncılık.
• Sarı, E. (1997). Grup Rehberliğinin İlkokul 2. devre (4. ve 5. sınıf) Öğrencilerinin Problemleri ve Benlik Kavramı Düzeyleri Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Dok- tora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sümer Hatipoğlu. Z. (1999). Sosyal Beceri Eğitiminin İlköğretim Öğrencilerinin Algıla- nan Sosyal Beceri Boyutlarına ve Sosyometrik Statülerine Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Stiles, W.B. (1997). Quality control in qualitative research. Clinical Psychology Review, 13, 593-618.
• Tinsley, H.E.A. (1997). Synergistic analysis of structured essays: A large sample, dis- coveryoriented, qualitative research approach. The Counseling Psychologist, 25, 573-585.
• Uşaklı, H. (2006). Drama Temelli Grup Rehberliğinin İlköğretim V. Sınıf Öğrencileri- nin Arkadaşlık İlişkileri, Atılganlık Düzeyi ve Benlik Saygısına Etkisi. Dokuz Ey- lül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İlköğretim Bölümü Sınıf Öğretmenliği Programı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Ültanır, E. (2003). İlköğretim Birinci Kademde Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: Pegema Yayıncılık
• Yeşilyaprak, B, (2006). Eğitimde Rehberlik Hizmetleri. (14. Basım). Ankara: Nobel Ya- yın Dağıtım
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.