Kış turizminde faaliyet gösteren konaklama işletmelerinin rekabet ve konumlandırma stratejileri: Türkiye örneği

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 49, 335 - 360, 23.06.2023

Ebru Bozdemir , Serkan Şengül

https://doi.org/10.31795/baunsobed.1253236

Öz

Bu araştırmada, kış turizmi destinasyonlarında bulunan konaklama işletmelerinin rekabet ve konumlandırma stratejileri incelenmiştir. Araştırmada, işletmelerin rakipleri karşısında uyguladıkları rekabet ve konumlandırma stratejileri tespit edilmesi ve rekabet edebilirliklerinin artırılması açısından işletmelere katkı sağlanması amaçlanmıştır. Türkiye’de kış turizminin gelişmesi, uluslararası pazarda yer alabilmesi için işletmelerin rekabet ve konumlandırma stratejilerinin geliştirilmesi çalışmanın önemini oluşturmaktadır. Türkiye’de kış turizmi faaliyetinde bulunan 21 üst düzey konaklama işletmesi yöneticisine, yarı yapılandırılmış mülakat soruları yönlendirilmiştir. Çalışmanın analiz kısmında, betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Veri analizi için ön okuması yapılan metinlerin, MAXQDA 2020 programı ile kod ve temaları oluşturulmuş daha sonra analiz edilmiştir. Veri toplama aracı olarak Michael E. Porter’ın “Elmas Modeli” ve “Üç Jenerik Stratejisi” kullanılarak oluşturulan mülakat formu kullanılmıştır. Kış turizmi destinasyonlarında altyapı ve üstyapı yatırımlarının yetersiz olduğu, pazar payını genişletmek ve yurtdışı pazarına açılmak için stratejiler geliştirilmediği, bilgi kaynakları kullanımının küçük konaklama işletmelerinde yetersiz olduğu elde edilen sonuçlar arasındadır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda işletmelerin konumlandırma stratejilerine önem vermesi, mal/hizmet farklılaştırma yoluna gitmesi, pazar bölümlendirme stratejilerini geliştirmesi ve hedef müşteri grubunu doğru seçmesi gerektiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Konumlandırma, Rekabet, Strateji, Kış Turizmi, Konaklama işletmesi

Competition and positioning strategies of accommodation businesses operating in winter tourism: The case of Türkiye

Öz

In this research, competition and positioning strategies of accommodation enterprises in winter tourism destinations are examined. In the research, it is aimed to contribute to the enterprises in terms of determining the competition and positioning strategies implemented by the enterprises against their competitors and increasing their competitiveness. The development of winter tourism in Turkey and the development of competition and positioning strategies of enterprises in order to take place in the international market constitute the importance of the study. Semi-structured interview questions were directed to 21 senior accommodation business managers engaged in winter tourism activities in Turkey. In the analysis part of the study, descriptive analysis method was used. The codes and themes of the texts, which were pre-read for data analysis, were created with the MAXQDDA 2020 program and then analysed. As a data collection tool an interview form is composed and by using Michael E. Porter’s “Diamond model” and “three genetic strategies”. It is among the results obtained that infrastructure and superstructure investments are insufficient in winter tourism destinations, strategies are not developed to expand the market share and open to the foreign market, and the use of information resources is insufficient in small accommodation enterprises. The obtained results reveal the necessity of giving importance to the positioning strategies of the enterprises, going the way of product/service differentiation, developing market segmentation strategies and choosing the target customer group correctly.

Anahtar Kelimeler

Positioning, Competition, Strategy, Winter Tourism, Accommodation business

Kaynakça

• Akkuş, G. (2019). Ilgaz dağında kış turizm talebi ve gelişimi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(1), 1-27.
• Apak, Ö. C. (2016). Kış turizmine katılan yerli turistlerin tüketici davranışları üzerine bir araştırma: Kayseri örneği. [Yüksek lisans tezi] Karabük Üniversitesi.
• Aydemir, B., Saylan, U., ve Aydoğmuş, F. (2014). Turizmde rekabet: seyahat ve turizm (t&t) rekabet edebilirlik raporunda Türkiye’nin ve Avrupa’nın değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 18(1), 1-15.
• Bahar, O. (2004). Türkiye’de turizm sektörünün rekabet gücü analizi üzerine bir alan araştırması: Muğla örneği. [Doktora tezi] Muğla Üniversitesi.
• Bahar, O., ve Kozak, M. (2012). Turizm ve rekabet. Detay Yayıncılık..
• Banker, R. D., Mashruwala, R. ve Tripathy, A. (2014). Does a differentiation strategy lead to more sustainable financial performance than a cost leadership strategy? Management Decision, 52(5), 872-896.
• Baş, M. (2015). Kış turizminde faaliyet gösteren işletme çalışanlarının hizmet verme yatkınlığının tespiti: bir araştırma. [Yüksek lisans tezi] Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Bulut, Z. A. (2006). Bodrum’da bulunan konaklama işletmelerinin konumlanması ve algılama haritalarının düzenlenmesi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 4(5), 105-119.
• Büyükipekçi, S., Şeyda, S., ve Şenel, G. (2019). Winter tourism as a sample of touristic product diversification and the situation of the Bursa-Uludağ region in Turkey with regard to culture tourism. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (4), 41-50.
• Chacko, H. E. (1996). Positioning a tourism destination to gain a competitive edge. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 1(2), 69-75.
• Clifford, H. (2002). Downhill slide: why the corporate ski industry is bad for skiing, ski towns, and the environment. Sierra Club Books, Kaliforniya.
• Coşar, Y. (2008). Otel işletmelerinde rekabet üstünlüğünü etkileyen faktörler: yöneticiler üzerine bir araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(1), 45-56.
• Crompton, J. L., Fakeye, P. C., ve Lue, C. C. (1992). Positioning: The example of the Lower Rio Grande Valley in the winter long stay destination market. Journal of Travel Research, 31(2), 20-26.
• Çelik, S. (2009). Afyonkarahisar’da uluslararası termal turizm destinasyonu oluşturma potansiyelinin analizi. [Doktora Tezi] Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Davies, H., & Ellis, P. (2000). Porter’s competitive advantage of nations: time for the final judgement?. Journal of management studies, 37(8), 1189-1214.
• Demir, C. ve Yılmaz, M. K. (2010). Stratejik planlama süreci ve örgütler açısından önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 69-88.
• Demir, Y. ve Demirel, E. T. (2011). Rekabet avantajı yaratmada entelektüel sermayenin önemi. İşgüç The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 13(1), 81-104.
• Demiroğlu, O. C. (2013). İklim değişikliğinin kış turizmine etkisi. [Doktora Tezi] İstanbul Üniversitesi.
• Dinçer, G. (2015). Termal konaklama işletmelerinin beş güç modeli ile rekabetçilik analizi ve rekabet stratejilerinin değerlendirilmesi bir alan çalışması. [Yüksek lisans tezi], Düzce Üniversitesi.
• Doğan, İ. F. (2011). Stratejik rekabet aracı olarak Porter’ın elmas modeli ve bir alan çalışması. [Yüksek lisans tezi], Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Evren, S. ve Güldemir, O. (2018). Dünden bugüne Türkiye’de turizm kurumlar, kuruluşlar, turizm bölgeleri ve meslekler. Kozak, N. (Ed.), içinde, Türkiye’de kış turizminin başladığı yer: Uludağ (s.263-296). Yıkılmazlar Basın Yayın.
• Evren, S. ve Kozak, N. (2018). Competitive positioning of winter tourism destinations: A comparative analysis of demand and supply sides perspectives– Cases from Turkey. Journal of Destination Marketing & Management, 9, 247- 257.
• Evren, S., ve Kozak, N. (2019). Kış turizmi destinasyonlarının algılanan performansı: Türkiye’deki beş destinasyonun kıyaslaması. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 30(1), 45-56.
• Genç, R. (2019). Alternativne aktivnosti zimskog turizma: kako se destinacije prilagođavaju aktivnostima koje ne uključuju skijanje. Acta Economica Et Turistica, 5(1), 65-77.
• Gökmenoğlu, S. M., Akal, M. ve Altunışık, R. (2012). Ulusal rekabet gücünü belirleyen faktörler üzerine değerlendirmeler. Competition Journal/Rekabet Dergisi, 13(4), 3-43.
• Gürpınar, K. ve Sandıkçı, M. (2008). Uluslararası rekabetçilik analizinde Michael E. Porter’ın elmas modeli yaklaşımı: Türkiye’deki bazı endüstrilerdeki uygulanabilirliğinin ve sonuçlarının araştırılması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(15), 105-125.
• Hinnerth, A. (2010). Artificial snow production in winter sport destinations: Strategies and challenges in Sälen, Sweden. Högskolan Dalarna, Falum.
• Hudson, S. (2004). Sport tourism interrelationships, impacts and issues. Ritchie, B. W. ve Adair, D. (Ed.), içinde, Winter sport tourism in North America (s.77-100). Cromwell Yayıncılık, Kanada.
• Jin, B., & Moon, H. C. (2006). The diamond approach to the competitiveness of Korea's apparel industry: Michael Porter and beyond. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 10(2), 195-208.
• Karaman, A. ve Gül, M. (2016). Alternatif turizm kapsamında Kahramanmaraş ili Yedikuyular bölgesi dağ ve kış sporları turizmi için öneriler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2).
• Kaya, M. C., Batman, O. ve Türkay, O. (2021). Otel işletmelerinde rekabet üstünlüğü sağlayan kritik başarı faktörleri: Trabzon ilindeki 4 ve 5 yıldızlı oteller üzerine bir araştırma. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 346-364.
• Kılıç, B. ve Uslu, T. (2019). Porter’ın rekabet modelinin İstanbul’daki zincir otel işletmelerinde incelenmesi. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 83-98.
• Koban, E., ve İşçioğlu, E. T. (2019). Turizm pazarlaması rekabet yaklaşımıyla. Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa. Koç, M. ve Özbozkurt, O. B. (2014). Ulusların rekabet üstünlüğü ve elmas modeli üzerine bir değerlendirme. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 85-91.
• Kozak, N., Kozak, M. A. ve Kozak, M. (2010). Genel turizm: ilkeler-kavramlar (9. Baskı). Detay Yayıncılık.
• Mehrizi, M. H. R., ve Pakneiat, M. (2008). Comparative analysis of sectoral innovation system and diamond model (the case of telecom sector of Iran). Journal of Technology Management & Innovation, 3(3), 78-90.
• Öğüt, A., Akgemci, T. ve Demirsel, T. M. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi bağlamında örgütlerde işgören motivasyonu süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 277-290.
• Özdemir, A. (2019). Ulusların rekabetçi avantajı: elmas model çerçevesi ve Türk turizm sektörünün rekabet gücü. Tesam Akademi, 6(1), 11-41.
• Özdemir, E. G. ve Yılmaz, V. (2016). Konaklama işletmelerinin rekabet gücünü belirleyen faktörler üzerine Nevşehir ilinde bir uygulama. Disiplinlerarası Akademik Turizm Dergisi, 1(1), 61-80.
• Özer, K. O. (2012). Türk turizm endüstrisinin uluslararası rekabet gücünün değerlendirilmesi: elmas modeli ile Türkiye İspanya karşılaştırması. [Doktora Tezi], Sakarya Üniversitesi.
• Öztürk, M. ve Tan, F. Z. (2018). Porter’ın rekabet stratejileri: Safranbolu turizm işletmelerinde bir uygulama. Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (1), 131-147.
• Porter, M. E. (1980). Techniques for analyzing industries and competitors. Competitive Strategy. The Free Press.
• Porter, M. E. (1985). Competitive advantage: Creating and sustaining superior performance. Simon and Schuster, New York.
• Porter, M. E. (1990). The competitive advantage of nations. Harvard Business Review, 73-91.
• Smith, A. (2017). Ulusların Zenginliği (Cilt 1). (A. Yunus, ve M. Bakırcı, Çev.) Alan Yayıncılık.
• Strauss, A. ve Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: grounded theory procedurs and techniques. Sage Yayınları.
• Shackley, M. (2006). Atlas of travel and tourism development. Elsiver Yayıncılık.
• Şebin, K. (2009). Erzurum kış sporları turizmi ile ilgili yöre halkının tutum ve beklentileri. [Doktora Tezi], Marmara Üniversitesi.
• Tansu, Ö. (2003). Türkiye’nin rekabet gücünü artırmada teşvik politikaları. [Yüksek lisans tezi], Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Tasevska, G. M. (2006). An economic analysis of the Macedonian viticulture-A Competitiveness View of the Grape and Wine Sectors. [Degree Thesis], SLU.
• Toy, H. (2013). Kayak merkezi müşterilerinin tatmin düzeylerinin bazı demografik değişkenlerle ilişkisinin karşılaştırılması. [Yüksek lisans tezi], Balıkesir Üniversitesi.
• Ulema, Ş., Uzut, İ. ve İnançlı, S. (2020). Kış turizmi kapsamında destinasyonlara yönelik e-şikayetlerin analizi: Uludağ kayak merkezi örneği. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(3), 2945-2959.
• Ülker, İ. (1992). Dağ turizmi: planlama yöntemler, yüksek dağlarımız, kayak merkezleri. Ankara, T.C. Turizm Bakanlığı.
• Varelas, S. ve Georgopoulos, N. (2017). Competition as a critical factor of the strategic planning of hotel businesses. J Hotel Bus Manag, 5(1-2), 16-21.
• Wolcott, H. F. (1994). Transforming qualitative data: Description, analysis, and interpretation. Sage.
• Watchravesringkan, K. T., Karpova, E., Hodges, N. N., ve Copeland, R. (2010). The competitive position of Thailand's apparel industry: Challenges and opportunities for globalization. Journal of Fashion Marketing and Management: An International Journal, 14(4), 576-597.
• Williams, P. (2001). Positioning wine tourism destinations: an image analysis. International Journal of Wine Marketing, 13(3), 42-58.
• Zengin, B. ve Bilgiçli, İ. (2016). Turizm işletmelerinde rekabet ve rekabet gücünü etkileyen unsurlar üzerine kavramsal bir inceleme, 17. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı, 20-23.
• Zhao, Z. Y., Hu, J. ve Zuo, J. (2009). Performance of wind power industry development in China: A Diamond Model study. Renewable energy, 34(12), 2883-2891.